سرویس خبری ایران من : بحران کسری بودجه و تورم، دو چالش اساسی اقتصاد ایران در سال‌های اخیر هستند. در گفتگویی تخصصی با دکتر مهدی پازوکی، اقتصاددان برجسته، به بررسی دقیق ریشه‌های کسری بودجه و راهکارهای مقابله با آن پرداخته شده است. ایشان با اشاره به رشد نامتوازن بودجه نهادهای مختلف و افزایش هزینه‌های غیرضروری، راهکارهای عملی برای اصلاح ساختار بودجه‌ریزی و کنترل تورم ارائه می‌دهد. این تحلیل جامع، نگاهی دقیق به چالش‌های پیش رو و مسیر اصلاحات اقتصادی دارد.
علل و ریشه‌های کسری بودجه
مهدی پازوکی اظهار داشت، دلیل اصلی کسری بودجه، در واقع پیش‌گرفتن مخارج دولت از درآمدهای آن است، چرا که همه می دانند بودجه کتاب دخل و خرج یک‌ساله دولت‌هاست و دولت ایران فقط از سه طریق فروش نفت، دریافت مالیات یا اوراق بدهی درآمد کسب می کند.
وی گفت: با توجه به درآمد محدود دولت جمهوری اسلامی ایران، دولتمردان فقط در صورتی می توانند با کسری بودجه مقابله کنند که بتوانند مخارج غیرضروری خود را کاهش دهند چرا که معتقدم اکنون به سازمان‌ها، ارگان‌ها و موسساتی بودجه اختصاص می یابد که نباید توسط دولت ادامه یابد.
این استاد دانشگاه با تایید صحبت های وزیر اقتصاد مبنی بر کسری بودجه هر ساله در کشور، گفت: معتقدم که ما به گران ترین شکل ممکن کشور را اداره می کنیم، بزرگترین مشکلی که گریبان اقتصاد ایران را گرفته بی ثباتی اقتصادی است که مهمترین شاخص آن نرخ تورم بالا است.
پازوکی گفت: نگاهی به عملکرد دیگر کشورها نشان می دهد که تنها چهار کشور در دنیا وجود دارد که نرخ تورمشان بالای ۴۰ درصد است که یکی از آنها ایران است.
چالش‌های ساختاری در تخصیص بودجه
پازوکی گفت: با وجود تعداد زیاد دانشگاه دولتی در کشور، معلوم نیست به چه دلیل بودجه دانشگاه های پیام نور از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ در قوانین بودجه ای ایران بیش از ۲ برابر رشد کرده است ،حال آنکه طی همین مدت حقوق کارکنان دولت تنها ۴۰ درصد رشد داشته است.
وی با بیان اینکه باید جلوی خرج های بی دلیل دولت ها را گرفت، گفت: بودجه مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۱، ۱۵ هزار میلیارد ریال یا یک‌هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده است اما در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ بودجه این قوه، ۴۶ هزار میلیارد ریال شده است که رشد بیش از سه برابری را نشان می دهد؛ حال آنکه قانونگذاران در کشور نخست باید از خود شروع می کردند و مجلس باید پیشگام کاهش هزینه ها می شد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به دو دانشگاه جدید در حوزه اسلامی بودجه پرداخت شده است، به‌طور قطع در سال ۱۴۰۴ بودجه این دو دانشگاه نیز دو برابر خواهد شد؛ همانطور که در خصوص دانشگاه های امام صادق، معارف و خیلی های دیگر در چند سال گذشته رخ داد.
وی توضیح داد: امروز اگر نگاهی به قانون بودجه کشور بیندازید متوجه می شوید که بودجه به دانشگاه های مختلفی از جمله فرهنگیان نیز اختصاص می یابد، حال آنکه ما می توانیم فارغ التحصیلان بیکار دانشگاه های شریف، تهران، شهید بهشتی، تبریز، شیراز، مشهد، اصفهان و کرمان را دعوت کنیم که پس از گذراندن دوره های ۶ ماهه در دانشگاه فرهنگیان معلم شوند.
راهکارهای کاهش هزینه‌های غیرضروری
این اقتصاددان گفت: برای اینکه تورم را کنترل کنیم باید نخست، کسری بودجه دولت را از بین ببریم؛ زیرا کسری بودجه باعث می شود بانک مرکزی برای رفع مشکلات دستور چاپ پول را صادر کند و در نتیجه این سیاست، تورم افزایش یافته و ارزش پول ملی کاهش یابد.
پازوکی گفت: معتقدم که حقوق کارمندان، بازنشستگان و پرستاران را نمی شود کم کرد، اما می توان بودجه هایی که به دانشگاه های دیگر و دانشگاه های دینی پرداخت می شود را متوقف کرد و در نهایت در هر استان تنها یک دانشگاه علوم پزشکی دولتی و غیر علوم پزشکی غیردولتی داشته باشیم.
این اقتصاددان با بیان اینکه کشور گرفتار پرت منابع است، گفت: به طور مثال در زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی ده‌ها موسسه مطالعاتی درست شده است که بودجه های مشخصی دارند، حال آنکه یک موسسه مطالعاتی در حوزه کشاورزی کفایت می کرد.
وی با بیان اینکه بودجه برخی بخش های فرهنگی در سال ۱۴۰۳ تا پنج برابر افزایش یافته است، گفت: حال آنکه هیچ کس از وضعیت فرهنگی در کشور راضی نیست و برخی بخش های به شکل مستقل بودجه سنگینی در این خصوص دریافت می کنند.
اصلاحات ضروری در سیاست‌های اقتصادی
این اقتصاددان در ادامه گفت: در کنار کاهش مخارج غیرضروری، باید سیاست خارجی در جهت تامین و حفظ منافع ملی اصلاح شود. این روند باعث می شود که انتظارات تورمی به مانند دوره اول ریاست جمهوری حسن روحانی کاهش یابد.
وی تصریح کرد: بنابراین حاکمیت باید در دو مسیر گام بردارد؛ نخست اینکه سیاست خارجی را در جهت تعامل با جهان و حفظ منافع ملی اصلاح کند تا انتظارات تورمی را کاهش دهد و از سوی دیگر باید بتواند هزینه های غیرضروری را از بین ببرد.
پازوکی گفت: دولت باید در بخش اصلاح هزینه های غیر ضروری نخست از خود و حاکمیت شروع کند؛ به طور مثال بودجه نهاد ریاست جمهوری را کاهش دهد، مجلس بودجه خبرگزاری خانه ملت را که طی دو سال گذشته اعتبار آن از ۷۱ میلیارد ریال به ۱۹۰ میلیارد ریال رسیده را کاهش دهد و نهادی مثل شورای نگهبان بودجه خود را کاهش دهد.
وی افزود: شورای نگهبان در سال ۱۳۶۳ مبلغ پنج میلیون تومان بودجه داشت اما امسال ۶۳۰ میلیارد تومان بودجه برای آن در نظر گرفته شده است و در ۳۱ استان کشور دفتر زده است؛ در حالی که باید جلوی این اقدامات بی‌دلیل و غیرضروری گرفته شود تا کسری بودجه از بین برود.
