سرویس خبری ایران من: در شرایطی که خاورمیانه دستخوش تحولات عمیق سیاسی و دیپلماتیک است، انتظار می‌رود بازگشت احتمالی دونالد ترامپ به عرصه سیاست آمریکا، تأثیرات قابل توجهی بر معادلات منطقه‌ای داشته باشد. نشریه نیوزویک در گزارشی تحلیلی به بررسی این موضوع و به‌ویژه تأثیر آن بر روابط واشنگتن-ریاض پرداخته است. این گزارش با نگاهی به تحولات اخیر منطقه، از جمله تنش‌های فلسطین و اسرائیل، نزدیکی عربستان به چین و از سرگیری روابط ریاض-تهران، چشم‌انداز روابط آمریکا و عربستان را در دوره جدید تحلیل می‌کند.
چشم‌انداز روابط آمریکا و عربستان در دوره جدید
به گزارش روز دوشنبه ایران من، نیوزویک نوشت: انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهوری آمریکا در همزمان با بن بست در مذاکرات واشنگتن و ریاض بر سر توافق بزرگ صورت گرفت که شامل ضمانت های امنیتی امریکا برای عربستان و همکاری نزدیک دو کشور در حوزه های مختلف از جمله برنامه توسعه هسته ای است.
دولت جو بایدن نیز به دنبال ایجاد روابط دیپلماتیک بین رژیم اسرائیل و عربستان در چارچوب توافقات موسوم به آبراهام بوده است که ترامپ در سال ۲۰۲۰ با چهار کشور عربی آن را کلید زد.
اما به گفته ناظران سعودی اگر ترامپ به دنبال گسترش میراث خود در عادی سازی روابط کشورهای عربی و رژیم اسرائیل برای تضمین روابط خود با ریاض است، باید از روابط نزدیک خود با (رژیم) اسرائیل برای پیشبرد مسئله تشکیل کشور مستقل فلسطینی استفاده کند.
مسئله فلسطین و طرح صلح عربی
راه حل تشکیل دو دولتی مدت ها شالوده دیپلماسی آمریکا در درگیری های (رژیم) اسرائیل و فلسطین بوده است. جنگ کنونی در غزه این موضوع را در صدر توجهات بین المللی قرار داده و در عین حال تعلیق رویکردهای سنتی را تهدید می کند.
این گزارش با اشاره به استقبال شهرک نشین های صهیونیستی از بازگشت ترامپ و گزینه های او برای کابینه از جمله سفیر آمریکا در سرزمین های اشغالی نوشت: از نظر عربستان راه حل پایان دادن به این درگیری، ریشه در طرح صلح اعراب دارد؛ طرح ۱۰ ماده ای که عربستان ارائه داد و اتحادیه عرب آن را در سال ۲۰۰۲ تصویب کرد.
این طرح از (رژیم) اسرائیل می خواهد از همه اراضی اشغال شده بعد از جنگ شش روزه سال ۱۹۶۷ عقب نشینی کند که شامل شرق اورشلیم و بخش هایی از کرانه باختری، ارتفاعات جولان و بقیه اراضی اشغال شده می شود. در ازای این عقب نشینی، صلح جامع بین اعراب و (رژیم) اسرائیل، ضمانت های امنیتی و به رسمیت شناختن های دوجانبه پیشنهاد می شود.
تحولات روابط ایران و عربستان
سلمان الانصاری تحلیلگر سیاسی برجسته عربستان به هفته نامه نیوزویک گفت: هنوز زود است درباره تصمیم ترامپ برای حل این مسئله صحبت کنیم اما ترکیبی از خوشبینی و بدبینی از جانب عربستان وجود دارد.
وی توضیح داد خوشبینی از این جهت که ترامپ در تعمیق روابط اقتصادی بین عربستان و آمریکا سابقه دارد و بدبینی از این جهت که انتصاب های جدید او به ویژه سفیر آمریکا در (رژیم) اسرائیل راست افراطی هستند و توجهی به قوانین بین المللی و بشردوستانه ندارند.
ترامپ در دور نخست ریاست جمهوری اش، روابط نزدیکی را با عربستان و خانواده سلطنتی این کشور به ویژه محمد بن سلمان ولیعهد عربستان برقرار کرد. وی فروش تسلیحات بیشتری به ریاض را تحسین کرد و تلاش کنگره برای جلوگیری از فروش تسلیحاتی به این کشور به دلیل نگرانی ها درباره مسائل حقوق بشر در رابطه با جنگ یمن را وتو کرد.
بایدن در مقابل، دوران ریاست جمهوری اش را با اشاره به عربستان به عنوان کشوری اهریمنی در رقابت های انتخاباتی آغاز کرد و یکی از تصمیماتش، بعد از روی کار آمدن توقف انتقال سلاح های تهاجمی به ریاض بود. واشنگتن در دولت بایدن همچنین با مخالفت های عربستان با خواسته این کشور برای افزایش تولید نفت به دلیل هزینه های بالای انرژی در جنگ اوکراین، مواجه بود.
نیوزویک خاطرنشان کرد: واقعیت های کنونی ژئوپلتیکی در منطقه خاورمیانه پیگیری توافقات قبلی از جمله توافقات آبراهام را دشوار کرده است.
چالش‌های پیش روی ترامپ در خاورمیانه
جنگ بین حماس و (رژیم) اسرائیل گسترش یافته و ترامپ که سابق بر این تلاش می کرد متحدان عرب خود را علیه ایران همسو کند اکنون با شرایطی مواجه است که ریاض به دنبال تنش زدایی در روابط با تهران از طریق روابط دیپلماتیک با میانجی گری چین در مارس ۲۰۲۳ است.
چین اکنون رقیب اصلی واشنگتن در تلاش های دیپلماتیک محسوب می شود و عربستان که مدتها با آمریکا همسو بود، اکنون می تواند اهرم فشار خود را داشته باشد.
نیوزویک افزود: عربستان همچنین نفوذ منحصر به فردی در جهان عرب و اسلام دارد و از جایگاه برجسته ای در اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج فارش و سازمان همکاری اسلامی برخوردار است و آماده ملحق شدن به بریکس است که با رهبری چین و روسیه ائتلاف اقتصادی قدرتمندی بشمار می آید.
محمد احمد تحلیلگر سعودی درحوزه مسائل ژئوپلتیک و رئیس گروه مشورتی نخبگان سعودی گفت: آشتی دوباره عربستان با ایران را نباید کم اهمیت دانست و هر گونه مواضع تندروانه ممکن است به آن آسیب وارد می کند.
وی گرمی در روابط ایران وعربستان را تغییر قابل توجه در سیاست خارجی ریاض توصیف کرد و گفت: حفظ راه های ارتباطی با تهران می تواند تنش ها در منطقه را کاهش دهد و مانع گسترش درگیری ها شود که به نفع ما نیست.
نیوزویک نوشت: ترامپ ممکن است در اوایل ماه جاری در پیروزی قاطع خود در مقابل کامالا هریس، معاون رئیس جمهوری آمریکا، یک پیروزی گسترده در هر هفت ایالت میدان نبرد آمریکا کسب کرده باشد، اما کشور نفت خیز عربستان نیز که در حال تنوع بخشیدن به مجموعه اقتصادی و دیپلماتیک خود است، ممکن است چالشی به مراتب سخت تر برای دولت آینده او باشد.
تحلیلگرسیاسی عربستان در این زمینه گفت: مهم است که بدانیم عربستان سعودی گزینه های مختلفی دارد و منافع خود را بدون توجه به برنامه های آمریکا دنبال خواهد کرد. حکومت پادشاهی عربستان می‌داند که ایالات متحده نمی‌تواند سیاست‌های رادیکال خود را اگر با منافع اصلی این کشور همسو نباشد، بر سایر کشورها یا جوامع تحمیل کند.
