سرویس خبری ایران من: در تاریخ سوم دی ماه ۱۴۰۳، یک حادثه هوایی مرگبار در نزدیکی شهر آکتائو قزاقستان رخ داد که توجه رسانه‌های بین‌المللی را به خود جلب کرد. سقوط هواپیمای مسافربری خطوط هوایی آذربایجان که منجر به کشته شدن ۳۸ نفر شد، پرسش‌های جدی درباره نقش احتمالی سامانه‌های پدافند هوایی روسیه در این حادثه را مطرح کرده است. براساس گزارش‌های منتشر شده، یافته‌های مقدماتی تحقیقات حاکی از آن است که این هواپیما توسط سامانه پدافند هوایی روسیه مورد اصابت قرار گرفته، هرچند مقامات روسی تاکنون از اظهارنظر رسمی در این خصوص خودداری کرده‌اند.
جزئیات سانحه هوایی و قربانیان
روز پنجشنبه، چهار منبع آگاه از یافته‌های مقدماتی تحقیقات جمهوری آذربایجان اعلام کردند که سامانه‌های پدافند هوایی روسیه هواپیمای خطوط هوایی آذربایجان را که در قزاقستان سقوط کرد و منجر به کشته شدن ۳۸ نفر شد، سرنگون کرده‌اند.
پرواز شماره جی۲-۸۲۴۳ روز چهارشنبه پس از انحراف از منطقه‌ای در جنوب روسیه، که مسکو به طور مکرر از سامانه‌های پدافند هوایی علیه حملات پهپادی اوکراین استفاده می‌کند، در نزدیکی شهر آکتائو قزاقستان در میان شعله‌های آتش سقوط کرد.
هواپیمای مسافربری امبرائر پس از برخاستن از باکو، پایتخت آذربایجان، به مقصد گروزنی در منطقه چچن روسیه در حال پرواز بود که در مسیر خود صدها مایل در پهنه دریای خزر منحرف شد. این هواپیما سرانجام در کرانه مقابل دریای خزر سقوط کرد.
تحقیقات و یافته‌های مقدماتی
یکی از منابع آذربایجانی آگاه از تحقیقات سانحه گفت که نتایج مقدماتی نشان می‌دهد هواپیما توسط سامانه پدافند هوایی پانتسیر-اس روسیه مورد اصابت قرار گرفته است. به گفته این منبع، سامانه‌های جنگ الکترونیک در هنگام نزدیک شدن به گروزنی، ارتباطات هواپیما را مختل کرده بودند.
این منبع افزود: “هیچ‌کس ادعا نمی‌کند که این اقدام عمدی بوده است. با این حال، با توجه به حقایق مشخص شده، باکو انتظار دارد طرف روسی به سرنگونی هواپیمای آذربایجانی اعتراف کند.”
سه منبع دیگر نیز تأیید کردند که تحقیقات آذربایجان به همین نتیجه مقدماتی رسیده است.
واکنش‌های رسمی و بین‌المللی
قانات بوزیمبایف، معاون نخست‌وزیر قزاقستان، اعلام کرد که نمی‌تواند فرضیه سرنگونی هواپیما توسط پدافند هوایی روسیه را تأیید یا رد کند.
دادستان حوزه حمل و نقل منطقه‌ای که هواپیما در آن سقوط کرد، در واکنش به پرسشی درباره احتمال هدف قرار گرفتن هواپیما توسط پدافند هوایی روسیه اظهار داشت که روند تحقیقات هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است.
کرملین، پیش از انتشار گزارش درباره احتمال هدف قرار گرفتن هواپیما توسط پدافند هوایی روسیه، اعلام کرد که تحقیقات در جریان است و تا زمان دستیابی به نتایج نهایی، اظهارنظر در این خصوص نامناسب است.
زمینه نظامی و شرایط منطقه‌ای
در ماه‌های اخیر، پهپادهای نظامی اوکراین به طور مکرر مناطق جنوبی روسیه را هدف قرار داده‌اند که موجب فعال شدن پدافند هوایی روسیه شده است. روسیه و اوکراین از زمان حمله مسکو به همسایه خود در فوریه ۲۰۲۲ در جنگ به سر می‌برند.
در ساعات نخستین روز چهارشنبه، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که پدافند هوایی این کشور موفق به سرنگونی ۵۹ فروند پهپاد اوکراینی در نقاط مختلف شده است. براساس گزارش‌های منتشر شده، تعدادی از این پهپادها در محدوده حریم هوایی ممنوعه مناطق مرزی با اوکراین، به ویژه در حوزه دریای آزوف، رهگیری و منهدم شده‌اند.
روسیه از تجهیزات پیشرفته اختلال الکترونیکی برای گمراه کردن سامانه‌های موقعیت‌یابی و ارتباطی پهپادهای اوکراینی استفاده می‌کند و تعداد زیادی سامانه پدافند هوایی برای سرنگونی این پهپادها مستقر کرده است.
