سرویس خبری ایران من: روابط ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت تأثیرگذار در منطقه، همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. تحولات اخیر در سوریه و رویکردهای متفاوت دو کشور در قبال این بحران، چالش‌های جدیدی را در مناسبات تهران و آنکارا ایجاد کرده است. در این تحلیل، به بررسی وضعیت کنونی روابط دو کشور، چالش‌های پیش رو و راهکارهای مدیریت آن می‌پردازیم.
چالش‌های اخیر در روابط ایران و ترکیه
تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: اگر ما روابط مان را با سایر بازیگران مدیریت کنیم دست و پای ترکیه نیز جمع شود و به همین راحتی نتواند بعضی سیاست ها را دنبال کند.
سقوط دولت بشار اسد در سوریه و نقشی که ترکیه در آن قضیه ایفا کرد، بر روابط ایران و ترکیه سایه افکنده و موجب افزایش تنش شده است. نگاهی به مواضع و اقدامات دو کشور در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که اگر نگوییم پرتنش است، مطمئنا عادی هم به نظر نمی رسد. نمونه‌اش همین وضعیت کامیون‌های ایرانی و ترکیه‌ای که رسما به یک رویارویی بین دو کشور تبدیل شده است.
هر چند برخی کارشناسان معتقدند اردوغان پس از سقوط اسد دنبال ماجراجویی های بزرگتر می رود تا ثابت کند ترکیه قدرت نخست منطقه است، تحلیلگرانی هم هستند که می گویند «اردوغان پاشنه آشیل هایی دارد که همسایگان برای تنظیم روابط با آنکارا از آنها استفاده خواهند کرد».
پیشینه تاریخی روابط و رقابت‌های منطقه‌ای
قاسم محبعلی در گفت‌وگو با نامه نیوز درباره آینده روابط تهران و آنکارا گفت: دو کشور روابط تاریخی طولانی با یکدیگر دارند بنابراین دو طرف سعی می کنند مناسبات دوجانبه را در سطحی حفظ کنند که هیچ گاه به مرز تنشج و درگیری نرسد. از این رو سال ها مرزهای دو کشور آرام و شرایط دوستی در آن برقرار است.
وی رقابت های بین تهران و آنکارا جدید نیست و از زمان عثمانی وجود داشته، افزود: البته ترکیه این حس رقابت را فقط با ایران ندارد بلکه رویکردش با همه همسایگانش همین طور است. اعراب، آمریکا و اروپا همواره نگاه نگرانی به رفتارها و سیاست های آنکارا داشته اند بنابراین این طور نیست که ترکیه بعد از اسد دستش در سوریه باز باشد.
نقش‌آفرینی ترکیه در تحولات منطقه
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی یادآور شد: در زمان بهار عربی کاملا مشخص بود که آمریکا، اروپا و اعراب موافق نفوذ ترکیه نیستند. در این دوره به دلیل دور شدن تهران و اروپا از هم، کاهش روابط تهران و اعراب و شرایطی که در منطقه بعد از جنگ غزه به وجود آمد، ترکیه فرصت بیشتری برای نقش آفرینی پیدا کرد.
وی ادامه داد: مشکلات ترکیه با نیروهای طرفدار آمریکا و کردها در شمال سوریه شروع شده است بنابراین اگر آنکارا بخواهد بیش از حد در سوریه ترکتازی کند و به منافع دیگر بازیگران خارجی و سایر گروه های داخلی سوریه توجهی نشان ندهد، قطعا مشکلات زیادی پیدا خواهد کرد. در مجموع ما باید مناسبات بین دو کشور را مدیریت کنیم و در عین رقابت در آسیای میانه، قفقاز و منطقه، روابط خود را با آنکارا دوستانه نگه داریم.
راهکارهای مدیریت روابط دوجانبه
محبعلی درباره اتخاذ مواضع تند مقامات ترکیه علیه ایران طی دو سال اخیر تأکید کرد: این طور تصور نکنیم که فقط مقامات ترکیه گاهی اوقات مواضعی می گیرند که دلخوری ما را در پی دارد، این وضعیت دو طرفه است اما نهایتا مدیریت می شود. اگر ترکیه بخواهد منافع و حساسیت های ما را نادیده بگیرد، ابزارهای لازم را برای مدیریت آنکارا در اختیار داریم و بلعکس.
وی افزود: دست ترکیه باز نیست که هر کاری خواست انجام دهد. البته بخشی از این به اوضاع سیاست خارجی ما بر می گردد. اگر ما بتوانیم با همه بازیگران منطقه ای، آمریکا و اروپا مناسبات خود را عادی کنیم، فضا برای ترکیه باز نمی شود. امروز اعراب، روسیه، اروپا و آمریکا هیچ استقبال نمی کنند که نفوذ ترکیه در منطقه غرب آسیا، قفقاز و آسیای میانه بیش از حد زیاد شود بنابراین اگر ما روابط مان را با سایر بازیگران مدیریت کنیم دست و پای ترکیه نیز جمع شود و به همین راحتی نتواند بعضی سیاست ها را دنبال کند.
