سرویس خبری ایران من: تغییرات مهم در ساختار دیپلماتیک اتحادیه اروپا با انتصاب اولاف اسکوگ به عنوان معاون دبیرکل در امور سیاسی سرویس اقدام خارجی این اتحادیه وارد مرحله جدیدی شده است. این دیپلمات سوئدی که سابقه درخشانی در عرصه‌های مختلف دیپلماسی دارد، از مارس ۲۰۲۵ جایگزین انریکه مورا خواهد شد و مسئولیت پیشبرد مذاکرات با ایران را بر عهده خواهد گرفت. نگاهی به کارنامه و مواضع او می‌تواند چشم‌انداز روشن‌تری از آینده روابط اتحادیه اروپا و ایران ارائه دهد.
انتصاب جدید در دیپلماسی اروپا
کایا کالاس، نماینده عالی اتحادیه در امور خارجی و سیاست امنیتی و همچنین نایب رئیس کمیسیون اروپا (HRVP)، روز پنجشنبه (۴ بهمن ۱۴۰۳)، اولاف اسکوگ را به‌عنوان معاون دبیرکل در امور سیاسی سرویس اقدام خارجی اروپا تعیین کرد تا جایگزین انریکه مورا شود. این دیپلمات سوئدی از اول مارس ۲۰۲۵ (۱۱ اسفندماه) کار خود را آغاز خواهد کرد. اسکوگ از مارس ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، به عنوان نماینده دائم سوئد در سازمان ملل متحد و به عنوان رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد برای ماه های ژانویه ۲۰۱۷ و ژوئیه ۲۰۱۸ خدمت کرده است. او پیش‌تر سفیر سوئد در کلمبیا، ونزوئلا، اکوادور و پاناما و سفیر اتحادیه اروپا در اندونزی، برونئی و آسه‌آن بود. او همچنین به عنوان رئیس نمایندگی اتحادیه اروپا در سازمان ملل در نیویورک خدمت کرد و قبلاً اولین رئیس دائم کمیته سیاسی و امنیتی اتحادیه اروپا بود که در آنجا سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپا را هماهنگ می کرد. همسر اسکوگ، جوهانا بریسمار اسکوگ نیز مانند او دیپلمات است و اکنون به عنوان سفیر سوئد در برزیل مشغول به کار است.
سوابق دیپلماتیک و تخصص در حقوق بشر
اسکوگ در سمت نماینده ویژه اتحادیه اروپا در امور حقوق بشر، گفت‌وگوهای حقوق بشری را با عربستان سعودی برگزار کرده است. در همین زمینه او شهریور ماه برای برگزاری چهارمین دور این گفت‌وگوها به عربستان سعودی سفر کرد و از مذاکرات درباره مجازات اعدام، آزادی بیان، حقوق کار و حقوق زنان خبر داد. اسکوگ، رییس کمیسیون صلح سازمان ملل بوده و در انعقاد برخی توافق‌نامه‌های صلح از جمله توافق دولت کلمبیا و شورشیان فارک، نقش ایفا کرده است.
اسکوگ در وزارت خارجه سوئد نیز سمت‌های مختلفی داشته و از جمله مدیرکل امور سیاسی این وزارتخانه و نماینده این کشور در اتحادیه اروپا بوده است. اسکوگ در زمان مدیرکلی هانس بلیکس، هموطن خود بر آژانس بین المللی انرژی اتمی، مشاور سیاسی او بود و به همین جهت بر موضوعات هسته ای نیز اشراف دارد. با توجه به ازسرگیری گفت‌وگوهای ایران و اتحادیه اروپا که دور سوم آن در روزهای در روزهای ۱۳ و ۱۴ ژانویه ( ۲۴ و ۲۵ دیماه) برگزار شد و انریکه مورا، معاون فعلی نماینده عالی اتحادیه در امور خارجی و سیاست امنیتی، مسئولیت نمایندگی اتحادیه اروپا را در آن برعهده داشت، از ماه مارس، اولاف اسکوگ، مسئولیت گفت‌وگوها و مذاکرات این اتحادیه با جمهوری اسلامی ایران را به عهده خواهد گرفت.
این دیپلمات سوئدی که در حال حاضر نماینده ویژه اتحادیه اروپا برای حقوق بشر است در جریان تحولات سال ۱۴۰۱ در ایران با تکرار ادعای چهره های سیاسی غربی درباره این تحولات مدعی شده بود: «صداهایی که خواستار حقوق بشر، کرامت و برابری در ایران هستند، باید شنیده و محافظت شوند.» او بیشتر به عنوان چهره ای فعال در حوزه حقوق بشر شناخته می‌شود.
دیدگاه‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران
در جریان مذاکرات علی باقری، مذاکره کننده وقت جمهوری اسلامی ایران با انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژوئن ۲۰۲۳ (خردادماه ۱۴۰۲) در دوحه، «اولوف اسکوگ» که در آن مقطع سفیر اتحادیه اروپا در سازمان ملل متحد بود به شورای امنیت گفت که از منظر هماهنگ کننده، «اتحادیه اروپا معتقد است توافق خوبی روی میز وجود دارد که پس از بیش از یک سال مذاکرات چند جانبه به دست آمده است و فضا برای تغییرات مهم بیشتر تمام شده است». اسکوگ تاکید کرد: «این یک توافق دوجانبه بین ایران و آمریکا نیست. همه شرکت‌کنندگان برجام و ایالات متحده باید انتخاب‌های سیاسی بسیار سختی انجام می‌دادند تا به تعادل ظریف کنونی در متن برسند». او ابراز نگرانی کرد که مذاکرات ممکن است در نهایت به هم بخورد. این دیپلمات سوئدی گفت: «پیام من این است که از این فرصت استفاده کرده و بر اساس متنی که روی میز است، توافق را به نتیجه برسانیم. زمان غلبه بر آخرین مسائل باقی مانده، انعقاد توافق و بازگرداندن کامل برجام اکنون فرا رسیده است».
اسکوگ ۱۸ دسامبر ۲۰۲۳ ( ۲۷ آذر ۱۴۰۲) در جریان سخنرانی در شورای امنیت سازمان ملل در خصوص موضوع پرونده ایران خواستار احیای دیپلماسی هسته‌ای شد و گفت این طرح برای ثبات خاورمیانه ضروری است. وی البته با ابراز نگرانی از اینکه ایران زیرساخت غنی سازی هسته ای خود را گسترش داده است، مدعی شد «این در حالی که روابطش با آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) بدتر شده است» و گفت: کاهش تنش در جبهه هسته ای به بازگرداندن اعتماد کمک خواهد کرد. وی همچنین با تکرار ادعاهای غرب در قبال همکاری نظامی ایران و روسیه در جنگ علیه اوکراین گفت: «اتحادیه اروپا در صورت لزوم به حمایت نظامی ایران از جنگ تجاوزکارانه فدراسیون روسیه در اوکراین پاسخ خواهد داد».
او که در این نشست به نمایندگی از نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی سخن می‌گفت، افزود: «براساس برنامه جامع اقدام مشترک، برنامه هسته‌ای ایران، همانطور که آژانس بین المللی انرژی اتمی مستند کرده است، نشان دهنده انحراف جدی از تعهدات این برنامه است. ایران زیرساخت‌های غنی‌سازی هسته‌ای خود را گسترش داده است و ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد را افزایش داده است. در همین حال، روابط ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بدتر شده است. علاوه بر این، ایران پس از خروج ایالات متحده از برجام و اعمال مجدد تحریم های یکجانبه، با پیامدهای اقتصادی منفی جدی مواجه شده است. واشنگتن دی سی نیز تحریم های بیشتری را در ارتباط با برنامه هسته ای تهران اعمال کرده است. اتحادیه اروپا به نوبه خود تمامی تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای را از روز اجرای این طرح لغو کرده است و این موضوع همچنان ادامه دارد».
چشم‌انداز روابط با ایران و منطقه
اولاف اسکوگ به دلیل قرار گرفتن در موقعیت‌های دیپلماتیک مختلف در وزارت خارجه سوئد و دیگر سازمان‌های بین‌المللی، تجربه گسترده‌ای در زمینه مذاکرات چندجانبه دارد. او در دوران حضورش در سازمان ملل، به عنوان یک دیپلمات با تجربه، نقش قابل توجهی در مسائل جهانی مانند تغییرات اقلیمی، حقوق بشر و حفظ صلح ایفا کرده است.
اولاف اسکوگ در سالهای اخیر به عنوان نماینده دائم سوئد در سازمان ملل، در سخنرانی‌ها و اظهار نظرهای خود درباره ایران عموماً به مسائل مربوط به حقوق بشر، امنیت منطقه‌ای و تحولات هسته‌ای پرداخته است. نکته قابل توجه این است که سوئد به عنوان یکی از کشورهای فعال در دیپلماسی بین‌المللی، به طور کلی تلاش کرده تا در مسائل مرتبط با ایران رویکردی تعاملی و مبتنی بر دیپلماسی پیش بگیرد. در همین راستا سوئد و شخص اولاف اسکوگ همواره از برجام حمایت کرده و آن را ابزاری مهم برای جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای در منطقه و جهان دانسته اند. لازم به ذکر است که جمهوری اسلامی ایران همواره هرگونه تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای را تکذیب کرده است.
پس از خروج ایالات متحده از برجام در سال ۲۰۱۸ تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ، سوئد به عنوان یکی از طرف‌های باقی‌مانده در برجام، از این توافق حمایت کرده و همواره بر اهمیت حفظ آن تأکید داشته است. اولاف اسکوگ در سخنرانی‌های خود در سازمان ملل و دیگر نهادها بارها تاکید داشته که توافق هسته‌ای برای امنیت جهانی ضروری است.
اولاف اسکوگ در شرایطی به عنوان جانشین انریکه مورا فعالیت خود را آغاز خواهد کرد که منطقه غرب آسیا با چالش های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند و تنها راه بازگرداندن ثبات به این منطقه استفاده از ظرفیت تمام کشورهای تاثیرگذار منطقه ای است. اولاف اسکوگ در سالهای اخیر به نمایندگی از کشورش در مجامع بین المللی بر اهمیت کاهش تنش‌ها در منطقه خاورمیانه تأکید داشته است. شاید بتوان گفت که سوریه و یمن دو پرونده منطقه ای بوده اند که اولاف اسکوگ بیشترین اظهارنظرها را درباره نقش ایران در این کشورها داشته و با تکرار ادعاهای بی پایه و اساس درباره دخالت ایران در این پرونده ها از تهران خواسته که آنچه او حمایت نظامی از انصارالله یمن خوانده پایان بدهد. سوئد در هر دو این پرونده ها خواهان توسل به راه حل های سیاسی برای پایان دادن به بحران بوده است.
اولاف اسکوگ به طور مداوم بر این نکته تأکید کرده که برای حل بحران‌ها و کاهش تنش‌ها با ایران، دیپلماسی و گفت‌وگو ضروری است. او در بسیاری از سخنرانی‌هایش از طرف‌های مختلف درگیری‌ها خواسته است که به جای اقدام نظامی، به مذاکرات دیپلماتیک روی آورند و راه‌حل‌های صلح‌آمیز را در پیش بگیرند.
کایا کالاس، نماینده عالی اتحادیه در امور خارجی و سیاست امنیتیکه در ماه های پایانی سال ۲۰۲۴ جانشین جوزپ بورل شد مواضع تندی را تاکنون در قبال جمهوری اسلامی ایران اتخاذ کرده است. او در تازه ترین اظهارات خود پس از سقوط دولت بشار اسد در سوریه گفت که ایران و روسیه نباید نقشی در آینده این کشور داشته باشند. او در نخستین حضور خود در پارلمان اروپا و چس از انتخاب به این سمت در پاسخ به سوال‌های نمایندگان وعده داد که «رویکرد جدیدی» را در قبال ایران اتخاذ کند. با این حال به نظر میرسد معاون جدید او رویکرد مثبت تری در قبال تهران داشته و خواستار احیای توافق هسته ای است. اظهارات او در روزهای آینده، مواضع او را در این خصوص شفاف تر خواهد کرد.
