سرویس خبری ایران من: چالش تأمین پایدار سوخت نیروگاه‌ها یکی از معضلات مهم صنعت انرژی کشور در سال‌های اخیر بوده است. در جلسه صحن علنی مجلس شورای اسلامی، وزیر نفت به سؤالات نمایندگان درباره علت مشکلات تأمین سوخت و ذخیره‌سازی آن پاسخ داد. این گزارش به بررسی دلایل ریشه‌ای بحران انرژی، هشدارهای نادیده گرفته شده، اقدامات انجام شده توسط وزارت نفت و چالش‌های پیش رو در زمینه تأمین سوخت نیروگاه‌ها می‌پردازد. بحران انرژی که نه تنها نتیجه شرایط فعلی، بلکه محصول تصمیمات و رویکردهای سه دهه گذشته در حوزه انرژی کشور است.
ریشه‌های بحران سوخت و هشدارهای نادیده گرفته شده
به گزارش ایران من، محسن پاک نژاد در جلسه امروز سه‌شنبه( ۱۴ اسفندماه) صحن علنی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سوال ملی محمدمنان رئیسی نماینده قم، کهک و جعفرآباد و ۵۹ نفر از نمایندگان درباره علت اهمال و بی توجهی و ذخیره سازی سوخت نیروگاه ها اظهار داشت: ناترازی حامل‌های انرژی دستاورد سه ماهه، سه ساله و ۶ سال قبل نیست و این مشکل دستاورد عملکرد و تصمیماتی است که حدود سه دهه دستگاه‌های ذی‌ربط در حوزه انرژی داشتند.
وزیر نفت، محدودیت‌ها و ساختارهای مرتبط با چالش‌های نفت را از جمله دلیل این مشکلات دانست و افزود: ۱۰ ماه پیش در اردیبهشت ۱۴۰۳، وزیر وقت نفت جناب آقای اوجی خطاب به دبیر عالی شورای امنیت ملی نکاتی درباره وضعیت سوخت رسانی در سال جاری مطرح کرد، همه این نامه به دلیل طبقه‌بندی حفاظتی قابل بیان نیست، اما در بخشی از این نامه آقای وزیر اعلام می‌کند با توجه به اینکه تامین نفت، گاز (گازوئیل) بیش از عملکرد سال گذشته، برای جبران وجود ندارد، ضروری است جبران کسری گاز از طریق مصرف نفت کوره انجام شود.
وی اضافه کرد: بر همین اساس جدول ارائه می‌کنند و از دبیر شورای امنیت ملی تقاضا می‌کنند که موضوع استفاده نفت کوره در نیروگاه‌ها مورد نظر قرار داده شود.
پاک نژاد با بیان اینکه این نامه حاوی دو نکته مهم و کلیدی است، تصریح کرد: نخست اینکه این رویه نشان می‌دهد که کمبود منابع گازی از ابتدای سال در کشور کاملاً مشخص بوده و عزیزان ما در بخش نفت دولت سیزدهم، این موضوع را بیان کرده و به آن پرداخته‌اند و برای آن راهکار ارائه دادند.
وزیر نفت اضافه کرد: دلیل آن هم روشن است، چرا که در سال ۱۴۰۲ به مدت ۴ ماه، صادرات گاز به ترکیه قطع بود، یعنی حدود ۳.۶ میلیارد مکعب، گاز بیشتری در اختیار شبکه گاز جمهوری اسلامی ایران بود تا بتواند آن را به بخش های مختلف از جمله نیروگاه ها تحویل دهد.
وی اضافه کرد: نکته دوم اینکه در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲، حدود ۸ درصد رشد مصرف در بخش تجاری، خانگی و صنایع مواجه بوده‌ایم.
پاک نژاد درباره راهکار ارائه شده برای این موضوع تصریح کرد: برای جبران کاهش گاز تحویلی به نیروگاه‌ها باید سبد سوخت نیروگاهی به درستی مدیریت شود و در سبد سوخت نیروگاهی که شامل نفت کوره و گاز است، از نفت کوره تا سقف مشخصی که در ابلاغیه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به آن پرداخته شده، استفاده شود.
وزیر نفت با بیان اینکه از ابتدای سال ۱۴۰۳ با مخازن خالی کار را آغاز کردیم، گفت: حدود ۲۹۰ میلیون لیتر در فروردین ماه موجودی ذخایر نفت نیروگاهی ما بود، در ادامه هم وزیر وقت مکاتباتی با شورای امنیت داشتند و حتی دو روز قبل از جا به جایی به دلیل دغدغه‌مندی نامه نوشتند که چرا نفت کوره مطابق با برنامه ریزی سوزانده نمی‌شود، اما این سیاست در مرداد، شهریور، مهر و آبان اجرا نشد و تنها از اواخر آذرماه عملیاتی شد.
وی افزود: ۲۹ مردادماه ۱۴۰۲، در یکی از مکاتبات رسمی، هشدار داده شده بود که در صورت عدم مصرف نفت کوره مطابق ابلاغیه شورای عالی امنیت ملی، محدودیت مصرف گاز در سایر نیروگاه‌ها اعمال خواهد شد و تبعات آن بر عهده وزارت نفت نخواهد بود. همکاران ما در دولت سیزدهم، شرایط بحرانی تأمین گاز و نفت گاز را کاملاً درک کرده بودند و راهکار مناسب، یعنی استفاده از نفت کوره در نیروگاه‌های بخاری، به‌موقع ارائه شد، اما این سیاست در زمان مقرر اجرا نشد.
پاک نژاد تصریح کرد: از اواسط تابستان باید نفت کوره سوزی انجام می شد که آنی کار صورت گرفته و از اواخر آذر ماه تحت تأثیر شرایط اقدام شد. اما باید دو ماه زودتر ابلاغیه دبیر شورای امنیت مورد عمل قرار می‌گرفت.
اقدامات وزارت نفت برای مدیریت بحران سوخت
وی افزود: با تمام چالش‌ها و محدودیت‌های موجود، وزارت نفت در شش ماه اخیر اقدامات گسترده‌ای برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها انجام داده است، از جمله، افزایش ۳۶ میلیون مترمکعبی تولید گاز خام در روز، معادل یک و نیم فاز پارس جنوبی انجام شد. همچنین در بهمن‌ماه ۱۴۰۲، میزان گاز تحویلی به شبکه سراسری به ۸۷۰ میلیون مترمکعب در روز رسید، که رکوردی بی‌سابقه در تاریخ صنعت نفت کشور محسوب می‌شود.
وزیر نفت تاکید کرد: افزایش تولید نفت گاز به طور متوسط ۸ میلیون لیتر در روز در شش ماه گذشته، که موجب کاهش وابستگی به واردات شد. در این مدت، تولید روزانه نفت گاز به ۱۲۲ میلیون لیتر رسید، که ۱۴ میلیون لیتر بیش از بهمن سال گذشته بوده است. در حوزه واردات گسترده سوخت نیز در دی و بهمن ۱۴۰۲، یک میلیارد لیتر بنزین و نفت گاز وارد کشور شد که با قیمت ۶۰ سنت به ازای هر لیتر، معادل ۶۰۰ میلیون دلار از منابع ارزی کشور صرف آن شد.
وی با اشاره به مصرف بالای سوخت در نیروگاه‌ها و راندمان پایین آن‌ها، اظهار داشت: نفت گازی که با قیمت ۶۰ سنت خریداری می‌شود، به نیروگاه‌هایی تحویل داده می‌شود که تنها ۳۰ درصد آن را به برق تبدیل می‌کنند و ۷۰ درصد آن به هدر می‌رود. این موضوع نیازمند مدیریت جدی در بهینه‌سازی مصرف سوخت در نیروگاه‌ها است.
پاک نژاد در بخش دوم سخنان خود با اشاره به آمار و ارقام سازمان هواشناسی گفت: بر اساس آمار و ارقام، متوسط ۳ تا ۴ درجه درجه دما امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته پایین تر بود ویک درجه کاهش دما، به اندازه یک فاز پارس جنوبی افزایش مصرف در بخش خانگی ایجاد می کند.
چالش‌های تأمین سوخت و اولویت‌های مصرف
وی با بیان اینکه سبد سوخت نیروگاه‌ها، گاز، گازوئیل و نفت کوره است، تصریح کرد: خط قرمزم توجه به مصرف خانگی، تجاری و صنایع جز است. وقتی مصرف در این بخش‌ها بیشتر می‌شود و بیش از ۷۰۳ میلیون مترمکعب در اسفندماه مصرف روزانه در بخش خانگی است که سبب ایجاد محدویت‌هایی می‌شود و قطعا این محدویت‌ها، صنایع و نیروگاه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وزیر نفت اضافه کرد: در چنین شرایطی نیروگاه‌ها باید سوخت معادن را مدیریت کنند و مصرف سوخت معادن ۴۵ میلیون لیتر در روز، نفت کوره بر اساس ابلاغیه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی مصرف می کردند که این اتفاق تا پایان آذرماه رخ نداد. در حالی که اگر این رویه انجام می شد، ذخایر نفت و گاز دچار کاهش نمی‌شد. چرا که این نیروگاه‌ها به جای نفت کوره، نفت گاز استفاده کرده بودند.
وی با بیان اینکه بخشی از عدم استفاده نفت کوره، ارتباطی با وزارتخانه ندارد و سایر بخش‌ها باید پاسخگو باشند، تصریح کرد: وزارت نفت فقط تامین کننده سوخت است و نحوه مدیریت سوخت برای مصرف به عهده خود این نهاد و سازمان ها است که باید در این باره پاسخگو باشند.
پاک نژاد اضافه کرد: در سال جاری بیش از ۷۰ روز مصرف بخش گاز خانگی بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز بوده است که در سال گذشته این عدد ۱۴ روز بوده است و سرما هنوز ادامه دارد که بر مصرف بخش خانگی تاثیر دارد.
وزیر نفت با بیان اینکه تامین بخشی از نفت و گاز کشور وارداتی است، عنوان کرد: اینکه بتوانیم ذخایر نفت و گاز را پایدار نگاه داریم، ۴۵ روز از زمان سفارش‌گذاری برای خرید تا زمانی که نفت و گاز را به نیروگاه برسانیم، زمان نیاز است.
وی اضافه کرد: از شهریورماه که در وزارت نفت مستقر شدم، برای سفارش سوخت زمستانی به سرعت اقدام کردیم اما تا زمانی که سوخت به نیروگاه‌ها برسد، زمان لازم است.
پاک نژاد اضافه کرد: ۴۳ درصد از ابتدای شهریورماه که ذخایر نفت و گاز نیروگاهی تحویل گرفته شد، کمتر از مدت زمان مشابه بوده است. یعنی ۱.۲ میلیارد لیتر را تحویل گرفتیم در حالی که مدت زمان مشابه در سال گذشته این عدد ۳.۲ میلیارد لیتر بوده است و برای پر کردن آن نیازمند زمان بودیم و زمان را به بهترین شکلی مدیریت کردیم.
وزیر نفت در ادامه به آمار مصرف سوخت و هزینه‌های آن اشاره کرد: ما در بهمن‌ماه یک میلیارد لیتر نفت گاز وارد کردیم که ۶۰۰ میلیون دلار از منابع ارزی کشور صرف آن شد. این در حالی است که فقط ۳۰ درصد این سوخت تبدیل به برق می‌شود و ۷۰ درصد آن به‌صورت دود هدر می‌رود.
وی با اشاره به لزوم تعادل در تأمین گاز برای نیروگاه‌ها و صنایع گفت: بخشی از صنایع بزرگ کشور در نیمه جنوبی مستقر هستند و این مناطق نیازمند گاز هستند. در کمترین میزان، صنایع بزرگ روزانه ۸۰ تا ۸۲ میلیون مترمکعب گاز مصرف کرده‌اند. اگر از ابتدای شهریورماه گاز صنایع را قطع می‌کردیم، این واحدها دچار زیان‌های جبران‌ناپذیر می‌شدند. اگر ابتدا گاز را هم قطع می‌کردیم صنعتی به جا نمی‌ماند و زیان بسیاری وارد می‌شود.
وزیر نفت خاطرنشان کرد: مدیریت صحیح مصرف انرژی و اجرای به‌موقع سیاست‌های سوخت جایگزین، می‌توانست مشکلات تأمین گاز و نفت گاز را کاهش دهد و از بحران‌های احتمالی در آینده جلوگیری کند.
