سرویس خبری ایران من: در شرایطی که برنامه هسته‌ای ایران همچنان موضوع بحث‌های بین‌المللی است، موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در قبال توافق برجام و وضعیت کنونی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سخنان محسن نذیری اصل، نماینده کشورمان در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تصویری روشن از دیدگاه ایران درباره چالش‌های موجود در مسیر اجرای کامل برجام، نقض تعهدات از سوی طرف‌های غربی و شرایط بازگشت به اجرای کامل تعهدات ارائه می‌دهد. این سخنرانی بیانگر پایبندی ایران به اصول عدم اشاعه هسته‌ای و در عین حال، تأکید بر ضرورت رفع تحریم‌های ظالمانه است.

چالش‌های عدم اشاعه هسته‌ای و موضع ایران در قبال برجام

به گزارش ایران من، محسن نذیری اصل در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با موضوع «راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد» گفت: ما در شرایطی گرد هم آمده‌ایم که تنش‌ها در روابط بین‌الملل همچنان ادامه دارد و اصول اساسی سازمان ملل که برای حفظ و ارتقای حقوق بین‌الملل طراحی شده‌اند، بر اثر اقدامات یک‌جانبه تضعیف شده‌اند. استانداردهای عدم اشاعه که طی چند دهه گذشته برای تأمین امنیت تمامی کشورها ایجاد شده‌اند، اکنون به‌شدت تحت‌الشعاع سیاست‌ها، اقدامات و بی‌عملی برخی کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای قرار گرفته‌اند.

وی افزود: در قرن بیست‌ویکم، از آژانس انتظار می‌رود که در کنار اهداف مندرج در اساسنامه خود، به ترویج استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای بدون تبعیض کمک کند. کشورهای عضو باید در بهره‌گیری و کاربرد انرژی هسته‌ای، بر اساس نیازهایشان، مورد حمایت قرار گیرند. حقوق و تعهدات کشورهای عضو معاهده عدم اشاعه (NPT) را نمی‌توان از یکدیگر جدا کرد و آژانس باید تمامی تلاش‌های لازم را برای تقویت عدم اشاعه در تمامی ابعاد آن به کار گیرد.

سفیر کشورمان عنوان کرد: کشورهای عضو متعهد هستند که اهداف عدم اشاعه را با پایبندی کامل به مواد I، II و III معاهده عدم اشاعه (NPT) دنبال کنند. از این رو، انتظار می‌رود که حقوق مسلم و غیرقابل انکار کشورهای عضو، تحت تأثیر هیچ تصمیمی از سوی نهادهای سازمان ملل، از جمله این نهاد محترم، که با هدف خدمت به رفاه تمامی ملت‌ها از طریق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای ایجاد شده است، خدشه‌دار نشود.

موضع ایران در قبال سلاح‌های هسته‌ای و تعهد به عدم اشاعه

وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران، بر اساس اصول مستحکم ایدئولوژیک و راهبردی خود، به‌طور قاطع سلاح‌های کشتار جمعی (WMD) به‌ویژه سلاح‌های هسته‌ای را به‌عنوان ابزارهایی منسوخ، غیرانسانی و مضر برای صلح و امنیت بین‌المللی رد می‌کند. ایران، با الهام از تعالیم والای اسلامی و بر اساس فتوای مقام معظم رهبری که تمامی سلاح‌های کشتار جمعی، به‌ویژه سلاح‌های هسته‌ای را «حرام» اعلام کرده‌اند، همواره سیاست منع دستیابی، تولید، انباشت یا استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را دنبال کرده است.

وی در ادامه گفت: رویکرد کلی ما نسبت به عدم اشاعه و تعهد قاطع ما در این زمینه کاملاً شناخته‌شده است. در همین راستا، ایران با گروه E۳/EU+۳ وارد تعامل شد تا به توافق برجام دست یابد، توافقی که سال‌ها مذاکره برای دستیابی به آن انجام شد.

نذیری افزود: برجام بر پایه تعهدات متقابل میان ایران و گروه E۳/EU+۳ استوار است، به‌گونه‌ای که از یک‌سو، ماهیت کاملاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران تضمین شود و از سوی دیگر، تمامی مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل شامل ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵، ۱۹۲۹، ۲۲۲۴ به همراه کلیه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل و همچنین تمامی تحریم‌های هسته‌ای اعمال‌شده از سوی ایالات متحده، اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن، به‌طور کامل لغو شوند. بر این اساس، این درک وجود داشت که رفع تحریم‌های هسته‌ای و اقدامات محدودکننده از سوی تروئیکا، اتحادیه اروپا و ایالات متحده، منجر به عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران خواهد شد.

وی اضافه کرد: علاوه بر این، در مقدمه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تصریح شده است که اجرای موفقیت‌آمیز برجام باید به یک «تغییر اساسی» در تعاملات با ایران منجر شود. همچنین در این قطعنامه تأکید شده است که «برجام به توسعه و تسهیل تعاملات و همکاری‌های اقتصادی و تجاری عادی با ایران کمک می‌کند.»

سفیر کشورمان با بیان اینکه ایران تمامی تعهدات خود را بر اساس توافق انجام‌شده اجرا کرد و انتظار داشت که از تمامی مزایای مقرر در برجام بهره‌مند شود افزود: برجام قرار بود در خدمت منافع همه طرف‌ها باشد، از جمله عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران؛ اما نتیجه چه شد؟

چالش‌های برجام و نقض تعهدات از سوی آمریکا و تروئیکا

وی افزود: از همان ابتدا، حتی پیش از خروج از برجام، ایالات متحده به‌طور بدخواهانه‌ای تلاش کرد تا از عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران جلوگیری کند و ایران را از مزایای اقتصادی مورد انتظار در برجام محروم سازد.

نذیری تصریح کرد: خروج ایالات متحده از برجام نقض فاحش قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بود. سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام از ایران خواستند که چند هفته صبر کند تا آنان خسارات وارده ناشی از خروج آمریکا و اعمال مجدد تحریم‌ها را جبران کنند. پس از خروج ایالات متحده، جمهوری اسلامی ایران بیش از یک سال از حق خود برای توسل به مکانیسم حل اختلاف و توقف اجرای تعهداتش خودداری کرد تا به دیپلماسی فرصت داده شود.

وی افزود: ایران با حسن نیت از اجرای این اقدامات جبرانی خودداری کرد تا طرف‌های اروپایی برجام بتوانند به تعهدات خود عمل کنند. به‌ویژه، درکمیسیون مشترک وزرای برجام در ۶ ژوئیه ۲۰۱۸، وزرای حاضر به‌صراحت تأکید کردند که «رفع تحریم‌ها، از جمله مزایای اقتصادی ناشی از آن، بخش اساسی برجام است.»

سفیر کشورمان خاطر نشان کرد:‌جمهوری اسلامی ایران در برابر خروج غیرقانونی و یک‌جانبه ایالات متحده، و همچنین نقض‌های مکرر و مستمر برجام توسط تروئیکا و اتحادیه اروپا، خویشتنداری قابل‌توجهی نشان داد. متأسفانه، خویشتنداری، صبر و پایبندی یک‌جانبه ایران به توافق نه‌تنها وضعیت را بهبود نبخشید، بلکه ایالات متحده و تروئیکا و اتحادیه اروپا نیز به تعهدات خود عمل نکردند. در نتیجه ایران به‌طور کامل از منافع ناشی از لغو تحریم‌های برجام محروم شد. بر این اساس، ایران پس از طی تمامی فرآیندهای رسمی پیش‌بینی‌شده در برجام، تصمیم گرفت اجرای بخشی از تعهدات خود را بر اساس حقوق مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام متوقف کند.

وی افزود: در این شرایط، مایه تأسف است که تروئیکا، اتحادیه اروپا و ایالات متحده به‌طور سیستماتیک تلاش کردند تا روایت نادرستی از این مسئله ارائه دهند. نقض‌های آمریکا پیش از خروج از برجام، خروج رسمی این کشور از توافق، و سپس نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل توسط ایالات متحده، تروئیکا و اتحادیه اروپا، موجب شد که ایران از حقوق خود طبق بندهای مذکور استفاده کند.

تحریم‌های جدید و تلاش برای حفظ دستاورد برجام

نذیری در ادامه تصریح کرد: قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل برای لغو تحریم‌ها تصویب شد، نه برای تمدید تحریم‌های اعمال‌شده تحت قطعنامه‌های پیشین که دیگر اعتبار ندارند. این قطعنامه به‌صراحت به‌عنوان یک قطعنامه تحریمی طراحی و تدوین نشده است. هرگونه اقدام علیه قطعنامه ۲۲۳۱ و جدول زمانی مشخص‌شده در آن، پیامدهای جدی به همراه خواهد داشت.

وی هشدار داد: تحریم‌های اخیر اعمال‌شده علیه ایران توسط تروئیکا و اتحادیه اروپا، نمونه دیگری از نقض آشکار برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل توسط این کشورها است. اقدامات تحریمی جدید تروئیکا و اتحادیه اروپا غیرقانونی است؛ به‌عنوان نمونه، افزودن ایران‌ایر و شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران (IRSL) به فهرست تحریم‌های بریتانیا/اتحادیه اروپا، نقض آشکار بند ۲۶ برجام است، که بر اساس آن، اتحادیه اروپا متعهد شده است «از اعمال مجدد یا بازگرداندن تحریم‌هایی که طبق این برجام لغو کرده است، خودداری کند».

سفیر کشورمان اضافه کرد: ایجاد یک رژیم تحریمی جدید، نقض صریح برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است، چراکه این سیاست‌ها به‌طور هدفمند در جهت اخلال در روابط اقتصادی و تجاری ایران طراحی شده‌اند.

وی گفت: تحریم‌ها و اقدامات محدودکننده نه‌تنها تجارت عادی با ایران را به‌صورت تبعیض‌آمیز مختل و اجرای موفقیت‌آمیز برجام را تضعیف می‌کنند، بلکه کشورهای ثالث را نیز مجبور به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ می‌کنند.

نماینده کشورمان در آژانس یادآور شد: طبق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، تمامی کشورها موظف به رعایت مفاد این قطعنامه و اجرای کامل فرآیند لغو تحریم‌ها هستند. با اعمال این اقدامات، تروئیکا و اتحادیه اروپا به‌وضوح این قطعنامه را نقض کرده است. بنابراین، تروئیکا و اتحادیه اروپا آشکارا درخواست‌ها برای پایبندی به جدول زمانی مشخص‌شده در برجام و این قطعنامه را نادیده گرفته‌اند.

وی اصریح کرد: تصمیم تروئیکا برای خودداری از اجرای تعهدات خود درخصوص لغو تحریم‌ها، که طبق برجام در «روز انتقالی» باید انجام می‌شد، اقدامی غیرقانونی و نمونه‌ای دیگر از نقض آشکار تعهدات آن‌ها در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است.

نذیری همچنین تاکید کرد: برنامه موشکی ایران، همان‌طور که به‌طور رسمی توسط دبیرخانه سازمان ملل اعلام شده است، دیگر مشمول محدودیت‌های شورای امنیت نیست.

وی افزود: از آنجا که تروئیکا ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام هستند، از نظر حقوقی و اخلاقی در جایگاهی نیستند که بتوانند در واکنش به اقدامات محدود و مشروع ایران که به‌طور صریح در برجام به رسمیت شناخته شده است، مکانیسم حل اختلاف را فعال کنند. تروئیکا نمی‌توانند همان مسیر حقوقی را علیه ایران دنبال کنند. این اقدام برخلاف هدف مکانیسم حل اختلاف در برجام و همچنین برخلاف اصول کلی حقوق بین‌الملل در میان کشورهای متمدن است.

سفیر کشورمان بیان داشت: با در نظر گرفتن موارد فوق و با توجه به اینکه ادعای تروئیکا در راستای حفظ اهداف و مقاصد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نیست، توسل به مکانیسم حل اختلاف و هرگونه پیگیری بیهوده در این زمینه، از نظر حقوقی بی‌اساس، ناعادلانه و غیرقانونی است و به‌شدت مردود خواهد شد.

سفیر ایران در بخش پایانی سخنان خود گفت: با نزدیک شدن به «روز خاتمه» برجام، تمامی تلاش‌ها باید در راستای اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت صورت گیرد تا آنچه که جامعه بین‌المللی طی سال‌ها برای آن سرمایه‌گذاری کرده است، به‌سادگی نادیده گرفته نشود. این مسئولیت ماست که این دستاورد را حفظ کنیم. ما از تمامی کشورهای عضو می‌خواهیم که مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ را به‌طور کامل اجرا کنند، از جمله جدول زمانی مشخص‌شده در آن.

وی افزود: کشورهای عضو باید به تعهدات خود پایبند باشند تا در جهت حل‌وفصل صلح‌آمیز این موضوع بسیار مهم گام بردارند. تجربه نشان داده است که سیاست فشار که از سوی برخی طرف‌ها دنبال شده است، نه‌تنها نتیجه‌بخش نیست، بلکه نتیجه معکوس خواهد داشت.

نذیری با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود پایبند است و به‌عنوان یک کشور مستقل، سیاست‌ها و اولویت‌های ملی خود را در جهت دستیابی به رفاه و ارتقای سطح زندگی ملت بزرگ خود دنبال خواهد کرد، افزود: ایران آماده است که اقدامات جبرانی قانونی خود را متوقف کند، مشروط بر اینکه تحریم‌ها و اقدامات محدود کننده ایالات متحده، تروئیکا و اتحادیه اروپا به طور موثر و قابل راستی آزمایی رفع شود و تمامی طرف‌های برجام اجرای کامل و مؤثر تعهدات خود را از سر بگیرند.