سرویس خبری ایران من: در سال‌های اخیر، تنش‌های تجاری میان چین و ایالات متحده آمریکا به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد جهانی تبدیل شده است. در تازه‌ترین دور این منازعات، چین رویکرد نوینی را برای مقابله با فشارهای آمریکا برگزیده است: استفاده از محصولات کشاورزی و مواد غذایی به‌عنوان اهرم فشار. این استراتژی که از آن به عنوان «تبدیل غذا به سلاح» یاد می‌شود، نشان‌دهنده پیشرفت چین در راستای خودکفایی کشاورزی و تغییر توازن قدرت در روابط تجاری دو کشور است.
تعرفه‌های جدید چین روی انبوهی از محصولات کشاورزی آمریکا به مرحله اجرا درآمده که جدیدترین اقدام متقابل در جنگ تجاری بین دو غول اقتصادی جهان به شمار می‌آید. تمایل چین به استفاده از غذا برای مقابله با آمریکا، که از دیرباز یکی از بزرگترین تأمین‌کنندگان مواد غذایی‌اش بوده، هم نشانگر موفقیت پکن در رسیدن به خودکفایی کشاورزی است و هم بیانگر تأثیر رکود اقتصادی بر افت تقاضا در این کشور.
تعرفه‌های جدید و محدودیت‌های وارداتی در بخش کشاورزی
این تعرفه‌های کشاورزی که بین ۱۰ تا ۱۵ درصد روی طیف گسترده‌ای از کالاها مانند غلات، منابع پروتئینی، پنبه و محصولات کشاورزی تازه وضع شده، در ادامه‌ی اقدامات پیشین در حوزه انرژی و فلزات راهبردی صورت می‌گیرد. همزمان، واردات سویا از سه شرکت آمریکایی و همه خریدهای چوب از آمریکا نیز قطع شده است. در اقدامی جداگانه، پکن روز شنبه تعرفه‌های تلافی‌جویانه‌ای را روی دامنه‌ای از کالاهای کشاورزی کانادا اعلام کرد که از ۲۰ مارس به اجرا در خواهد آمد.
تأمین غذای کافی برای جمعیت ۱.۴ میلیاردی چین همچنان مهم‌ترین اولویت‌های سیاستی این کشور قرار دارد. با اینکه چین هنوز بازار مهمی برای صادرات ایالت‌های عمدتاً جمهوری‌خواه در کمربند کشاورزی میدوست آمریکاست، اما تلاش‌های پکن برای بازسازی زنجیره‌های تأمین پس از جنگ تجاری دوره اول ترامپ، اهرم فشار واشنگتن را کم‌اثر کرده است.
تأثیر رکود اقتصادی بر بازار مواد غذایی چین
رکود اقتصادی چین پس از همه‌گیری، دست‌کم یک نقطه روشن داشته: فراوانی مواد غذایی. رسیدگی به مشکلات ناشی از عرضه بیش از تقاضا در داخل اکنون به اولویتی فوری تبدیل شده است. قیمت گندم داخلی به پایین‌ترین حد در پنج سال گذشته رسیده و واردات ذرت به شدت افت کرده است. آخرین داده‌های منتشرشده در روز یکشنبه نشان می‌دهد تورم منفی مصرف‌کننده، بیشتر ناشی از کاهش چشمگیر قیمت مواد غذایی است.
دولت چین با اقداماتی در راستای حمایت از کشاورزان داخلی واکنش نشان داده است. به بازرگانان توصیه شده خرید خارجی غلاتی مانند جو و سورگوم را محدود کنند، در حالی که محموله‌های سویا هم با تأخیر مواجه شده‌اند. علاقه روزافزون پکن به بررسی‌های تجاری و وضع عوارض طی ماه‌های اخیر، که محصولاتی از کلزا و حبوبات گرفته تا غذاهای دریایی، گوشت و لبنیات را هدف قرار داده، حاکی از آن است که سیاست‌گذاران چندان نگران ایجاد موانع وارداتی نیستند – به‌ویژه برای کالاهای لوکسی که بیشترین آسیب را از صرفه‌جویی خانوارها دیده‌اند.
استراتژی‌های چین برای کاهش وابستگی به واردات
چین همچنین راهکارهای فنی‌تری را دنبال می‌کند، مثل کمتر کردن کنجاله سویا در خوراک دام که نشان می‌دهد این کشور همچنان از آسیب‌پذیری دامپروری‌اش در برابر واردات سویای خارجی نگران است.
جالب اینجاست که سویا پرارزش‌ترین کالای کشاورزی صادراتی آمریکا به چین به شمار می‌رود که در سال ۲۰۲۴ ارزشی نزدیک به ۱۳ میلیارد دلار داشته و طی سال‌های گذشته، پکن سخت تلاش کرده وابستگی‌اش را به سمت کشورهای کم‌تنش‌تری مثل برزیل تغییر دهد. البته به دلیل فصل برداشت جهانی، کشورهای آمریکای جنوبی دست‌کم تا سه ماهه چهارم سال، سهم عمده‌ای از واردات چین را تأمین خواهند کرد؛ بنابراین تعرفه ۱۰ درصدی روی سویای آمریکا احتمالاً در ماه‌های پیش رو چندان تأثیرگذار نخواهد بود.
با این حال، دولت چین مصمم است چرخ اقتصاد را به حرکت درآورد و بخش مهمی از این راهبرد، تشویق مردم به خرج کردن پول‌هایشان است. اگر سیاست‌های تحریک اقتصادی مقامات به نتیجه برسد، می‌تواند به افزایش قیمت مواد غذایی و بازنگری در سیاست‌های وارداتی بینجامد. البته پیامدهای آب‌وهوایی ناشی از تغییرات اقلیمی روی محصولات کشاورزی نیز در معادلات آینده نقش خواهد داشت.
با این اوصاف، پکن با هدف قرار دادن بخش کشاورزی آمریکا، یکی از کارآمدترین و کم‌هزینه‌ترین ابزارهای تجاری خود را به میدان آورده است. طبق گزارش بلومبرگ اینتلیجنس، پس از تصمیم کنگره ملی خلق چین مبنی بر کاهش تولید در صنعت بحران‌زده فولاد، احتمال افزایش قیمت‌ها در این بخش وجود دارد. باورش سخت است، اما تسلا، همان شرکتی که با شنیدن نام خودروهای برقی به ذهن می‌آید، به نظر می‌رسد روزهای اوجش در چین – بزرگترین و پیشروترین بازار خودروهای برقی دنیا – را پشت سر گذاشته باشد.
چین در بحبوحه تشدید تنش‌های تجاری، از اعمال تعرفه‌های تلافی‌جویانه بر واردات روغن کلزا، گوشت خوک و محصولات دریایی از کانادا خبر داد. در پی این خبر، قیمت آتی کانولا تا سقف مجاز در بازار بورس سقوط کرد. تورم شاخص قیمت مصرف‌کننده چین فراتر از پیش‌بینی‌ها کاهش یافته و برای نخستین بار طی ۱۳ ماه گذشته به زیر صفر رسیده است.
هرچند این ارزیابی تحت تأثیر نوسانات فصلی قرار دارد، اما همچنان گویای تداوم فشارهای ضدتورمی در اقتصاد چین است. دور تازه تحریم‌ها علیه شرکت‌ها و نفتکش‌هایی که گفته می‌شود با ایران همکاری می‌کنند، سرانجام جریان نفت ایران به چین را آهسته کرده است. افزایش هزینه‌ها باعث شده تعداد بیشتری از معامله‌گران ناچار به انجام اقدامات پرخطر برای دور زدن محدودیت‌های آمریکا شوند.
