سرویس خبری ایران من: در راستای اطلاع‌رسانی شفاف از مواضع دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران، آخرین نشست خبری سخنگوی وزارت امور خارجه در سال ۱۴۰۳ صبح روز دوشنبه ۲۷ اسفندماه برگزار شد. در این نشست، اسماعیل بقائی به سؤالات متنوع خبرنگاران درباره تازه‌ترین تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله نامه رئیس‌جمهور آمریکا، تنش‌های منطقه، روابط با همسایگان و مسائل هسته‌ای پاسخ داد و مواضع رسمی ایران را تبیین کرد.
مروری بر آخرین تحولات دیپلماتیک ایران
به گزارش ایران من، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه در آخرین نشست خبری هفتگی خود در سال ۱۴۰۳ که صبح امروز (دوشنبه ۲۷ اسفندماه) برگزار شد، ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات در ماه مبارک رمضان، گفت: در هفته گذشته دستگاه دیپلماسی وظایف خود را انجام داد؛ سفر دکتر عراقچی به عمان که روز گذشته انجام شد. نشست سه جانبه پکن با حضور ایران، روسیه و چین، امروز سفر آقای غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌المل وزارت امور خارجه به وین را داریم که برای دیدار با مقامات آژانس راهی این سفر هستند. در تهران نیز تعاملات ما ادامه داشت و آقای تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه نشستی را با سفرای کشورهای اروپایی داشتند و در خصوص روابط دوجانبه و تحولات منطقه‌ای گفت‌وگو کردند.
نامه ترامپ و تحولات منطقه‌ای
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به نخستین سوال در خصوص جزئیات نامه دونالد ترامپ و ارتباط احتمالی سفر وزیر امور خارجه به عمان با این نامه، گفت: ما فعلا بنا بر انتشار رسانه‌ای این پیام نداریم. آنچه در رسانه‌ها منتشر شده عمدتا گمانه زنی است و فحوای نامه با توجه به صحبت‌های عمومی رئیس جمهور آمریکا فاصله‌ای ندارد. پاسخ ما به این مکاتبه پس از تکمیل بررسی‌ها از طریق مقتضی انجام خواهد شد. سفر وزیر امور خارجه به عمان ارتباطی به این نامه نداشت و از قبل برنامه‌ریزی شده بود. واقعیت این است که تحولات منطقه آنقدر سیال و شتابان است که اقتضا می‌کند کشورهای منطقه رابزنی‌های خود را بصورت فشرده انجام دهند.
بقائی در پاسخ به این سوال که ایالات متحده پس از حملات نظامی به یمن، ادعاها و تهدیدهایی را در خصوص ایران مطرح کردند، پاسخ ایران به این سخنان چیست، گفت: ما به هرگونه تعرضی علیه تمامیت سرزمینی و امنیت و منافع ملی ایران با قاطعیت پاسخ خواهیم داد و در این خصوص هیچ تردیدی وجود ندارد. اینکه اقدامات مردم مقاوم و قهرمان یمن را به دیگران منتسب می‌کنند در راستای نوعی جبران شکست‌های خودشان در این ۲۰ ماه گذشته است. همانطور که قبلا شنیدید، مردم یمن و دولت یمن بصورت مستقل در خصوص اقداماتی که لازم می‌دانند در حمایت از فلسطین صورت دهند، تصمیم می‌گیرند و این در راستای تصمیمات یمنی‌ها و در حمایت از مقاومت مشروع مردم فلسطین است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص حمله نظامی ایالات متحده به یمن گفت: حمله نظامی آمریکا به یمن که متاسفانه اولین بار هم نیست که انجام می‌شود، قطعا جنایت بوده و محکوم است که برخلاتف همه اصول و موازین منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل صورت می‌گیرد. آمریکا متاسفانه جای قربانی و مجرم را اشتباه گرفته است. جامعه جهانی، کشورهای اسلامی و سازمان همکاری اسلامی باید در این زمینه اقدام عاجلی انجام دهند.
روابط با همسایگان و تعاملات منطقه‌ای
بقائی در پاسخ به سوالی در خصوص تحولات اخیر در روابط ایران و ترکیه نیز گفت: تعاملات دو کشور ایران و ترکیه به صورت معمول ادامه دارد. هر دو کشور نسبت به اهمیت حفظ و گسترش مناسبات و روابط بین دو کشور آگاه هستند. اختلاف‌هایی که در رابطه با مسائل منطقه از جمله در رابطه با سوریه بین ما و ترکیه وجود دارند از مسیر گفت‌وگو و تعامل مدیریت می‌شود و به هیچ عنوان، هیچ کدام از طرفین تمایل ندارند که روابط خوب همسایگی بین دو کشور مسلمان و همسایه تحت شعاع مسائل دیگر یا تحلیل‌های نامناسب قرار بگیرد. بنابراین رفت و آمدها و مراودات بین دو کشور در رابطه با حفظ روابط دوجانبه در عین مدیریت برخی اختلافات و تفاوت دیدگاه‌ها ادامه دارد.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی در خصوص ارسال پیام از سوی ایالات متحده گفت: آمریکا راه زیادی برای نشان دادن صداقت خودش دارد ولی واقعیت این است که پیام‌هایی که از آمریکا گرفته می‌شود، پیام‌های بسیار ضد و نقیض و متناقض است؛ یعنی همزمان با اظهار آمادگی برای مذاکره و گفت‌وگو، تحریم‌های گسترده بخش‌های مختلف تجاری و تولیدی ما وضع می‌شود. وزیر نفت ما که تنها جرمش انجام وظایف رسمی و قانونی و ملی او است برای تولید و فروش نفت مورد تحریم قرار می گیرد که این اقدامات به هیچ عنوان با گفتار آمریکا همسان و سازگار نیست. اساساً مذاکره دیپلماتیک آداب و مقتضیاتی دارد که شما بپذیرید که منافع، متقابل است، اینکه بر اساس احترام متقابل و با نگاه برابر نگاه کنید و مهمتر از آن این است که تعهد آمریکا عملکرد بسیار نامناسبی دارد در طول این ۱۰-۱۵ سال نشان داده که به تعهداتش وفادار نیست و صحبت از گفت‌وگو و مذاکره را صرفاً به عنوان یک ابزار سیاسی و تبلیغاتی و روانی و نه به عنوان روشی برای حل و فصل اختلاف مد نظر قرار میدهد. پاسخ ما هم روشن است.
بقائی در پاسخ به این سوال که ایالات متحده تصمیم دارد تا سفیر آفریقای جنوبی در این کشور که حامی فلسطین است را از واشنگتن اخراج کند، واکنش شما به این اقدام چیست، گفت: تا جایی که ما می‌دانیم سفیر آفریقای جنوبی در واشنگتن از فعالان جنبش ضد آپارتاید آفریقای جنوبی بودند و یکی از کسانی که در رابطه با طرح دعوای آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی در دیوان بین المللی دادگستری نقش مهم و فعالی داشتند. دلیل این امر روشن است؛ یعنی چیزی پوشیده نیست و خودشان هم بیان کردند در آمریکا که آزادی بیان و حتی آزادی عقیده وقتی که به بحث فلسطین و حمایت از مقاومت مردم فلسطین میرسد، به نوعی کاملا سرکوب می‌شود. نکته جالب این است که در حال اخراج فردی هستند که به دلیل حمایت از فلسطین و مخالفت با رژیم آپارتاید اسرائیل صورت می‌گیرد. بنابراین ما فکر می‌کنیم که این کار علاوه بر اینکه مغایر با کنوانسیون‌های حقوق دیپلماتیک و کنسولی است، خودش نشانگر بی‌احترامی به موازین بنیادین حقوق بشر در رابطه با آزادی عقیده و آزادی بیان است.
همکاری‌های بین‌المللی و موضوع هسته‌ای
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه هدف از برگزاری نشست سه جانبه پکن در این مقطع زمانی که تفسیرهای مختلفی را نیز در رسانه‌های مختلف به همراه داشت، چه بود و آیا طرح ملموسی در این نشست مطرح شد یا تنها بر اصول کلی مورد قبول سه کشور تاکید شده است، گفت: با هر دو کشور روسیه و چین مشورت‌های مستمر و مداوم در زمینه مسائل دو جانبه و تحولات منطقه ای و بین المللی داشته و داریم. این نشست در نوع خود اولین بار و به ابتکار ایران برگزار شد، از میزبانی چین و حضور روسیه سپاسگزاریم. در یک بیانیه مشترک مواضع کشورها را اطلاع رسانی کردیم؛ در این نشست سنگ بنای یک روند سازنده و مفید برای سه کشور و حمایت از حاکمیت قانون در سطح بین المللی و ترویج چند جانبه گرایی گذاشته شد و بنابراین ادامه خواهد یافت. موضوع پرونده هسته‌ای یکی از موضوعاتی بود که با توجه به عضویت سه کشور در برجام مورد بررسی قرار گرفت. معاونان سیاسی سه کشور درباره روابط دو جانبه و همکاری‌های چندجانبه در بریکس و شانگهای رایزنی کردند.
بقائی همچنین در پاسخ به سوالی در خصوص ممنوعیت ورود اتباع برخی کشورها به ایالات متحده که عمدتا اتباع کشورهای مسلمان هستند، گفت: ممنوعیت سفر اتباع ۴۳ کشور مسلمان به آمریکا مصداق روشن نژادپرستی و تبعیض نژادی مبتنی بر دین و قومیت و ملیت هست که کاملا مغایر با موازین و قواعد حقوق بشری است. ممنوعیت سفر اتباع ایرانی به آمریکا نیز نشانه روشنی از خصومت و دشمنی سیاست‌مداران و سیاستگذاران آمریکایی با ملت ایران است. فکر می‌کنم این بخشی از تحرکات ایذایی و اعمال فشار علیه ایران هست که به اشکال مختلف در برهه های زمانی گوناگون علیه ایران اجرا شده است. در سطح بین المللی این اقدام آمریکا ضربه‌ای به اصل تعامل و تفاهم بین ملت‌ها و ترویج نفرت و تنفر بین اقوام و ملیت‌های مختلف است.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که تقریباً ۱۰ روز دیگر پایان موعد ۲۴ ماهه پرونده برخی از اموال ایران در دیوان ICJ است و وفق حکم دیوان باید دو طرف برای پرداخت خسارت از طرف آمریکا ظرف ۲۴ ماه توافق می‌کردند، آخرین اخبار حاکی از عدم حصول این توافق است، چه برنامه‌ای برای پیگیری اجرای حکم دارید، گفت: این موضوع با مشارکت اداره کل حقوقی وزارت امور خارجه و مرکز حقوقی ریاست جمهوری در حال پیگیری است.
بقائی در پاسخ به سوالی در خصوص تنش نظامی میان لبنان و سوریه نیز گفت: در رابطه با تحولات منطقه واقعاً بسیار تاسف آور است که وضعیت منطقه به جایی رسیده که بین کشورهای منطقه و بین همسایگان شاهد چنین برخوردهایی هستیم. فکر می‌کنیم تنها منتفع یا نفع برنده از این تحولات رژیم صهیونیستی است که چیزی جز آرزوی تجزیه سوریه و تضعیف کشورهای همسایه و کشورهای منطقه در نظر ندارد. حزب الله لبنان در این زمینه بیانیه خیلی روشنی داد و ما شما را ارجاع می دهیم به همان بیانیه در مورد مواضعی که اتخاذ شد و اینکه رد کردن اتهام‌هایی که در رابطه با تیراندازی از طرف لبنان به طرف سوریه مطرح شده بود. به هر حال امیدواریم که واقعا حاکمان سوریه با در نظر گرفتن همه جوانب امر و با توجه به این واقعیت که رژیم صهیونیستی به دنبال بهره‌برداری از هر فرصتی برای تفرقه انگیزی و فتنه انگیزی در بین کشورهای اسلامی است این اتفاقات و این رفتارها را مدیریت بکنند و مانع از تکرار این موارد بشود.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که از سفر معاون حقوقی و بین‌الملل به وین خبر دادید و ما همچنان شاهد سخنان مغرضانه مدیرکل آژانس در قبال ایران هستیم، آیا این موارد در دیدار با آقای گروسی مطرح خواهد شد، گفت: دیدار آقای غریب آبادی با مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در ادامه تعامل و همکاری ما با آژانس است که از قبل ادامه داشته است و در چهارچوب معاهدات بین المللی ذیربط است. در عین حال با توجه به اینکه تهدیدها علیه برنامه هسته‌ای ایران و علیه تاسیسات هسته‌ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران در این روزها افزایش پیدا کرده طبیعی است که ما رایزنی های خودمان را برای بررسی ابعاد مختلف فنی و عملیاتی مرتبط با این موضوعات افزایش بدهیم و و در تعامل با مقامات آژانس هم نسبت به تبعات و آثار چنین تهدیدهایی هشدار بدهیم. ما بارها این را تکرار کرده‌ایم باز هم تکرار می‌کنیم که موضع‌گیری‌های سیاسی مقامات آژانس و شخص مدیر کل هیچ اثر مثبت و سازنده‌ای در روند همکاری‌های بین ایران و آژانس نخواهد داشت.
بقائی در پاسخ به سوالی در خصوص سالگرد بمباران شیمیایی حلبچه و پیگیری حقوقی این جنایت، گفت: پیگیری حقوق جانبازان شیمیایی را وظیفه خود می‌دانیم و خود را مدیون کسانی می‌دانیم که برای دفاع از ایران عزیز جان خود را فدا کرده و یا جراحات سختی برداشتند که تا به امروز با رنج‌های ناشی از آن دست و پنجه نرم می‌کنند. یکی از لوازم پیگیری این موضوع، حفظ و نگاهداشت خاطره این عزیزان و زنده نگهداشتن مطالبه از کسانی که در تهیه و تجهیز رژیم صدام به سلاح شیمیایی نقش داشتند. ما در مجمع عمومی سازمان ملل و سایر نهادها این موضوع را همواره مطرح می‌کنیم و پرونده‌هایی در این خصوص در هلند و آلمان مفتوح شده و برخی نیز به نتیجه رسیده و محکومیت‌هایی صادر شده و این فرآیندی است که باید ادامه یابد. در مقطعی پیشنهاد کردیم یک سازوکار حقیقت یاب برای بررسی جنبه‌های مختلف مشارکت شرکت‌های آلمانی در تحقیق و تولید تسلیحات شیمیایی عراق ایجاد شود به این دلیل که به ما گفته شد به برخی از این اتهامات در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ پرداخته شده و خواستار بودیم نتیجه تحقیقات را دستگاه قضایی آلمان در اختیار ما بگذارند.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به این سوال که نتیجه پیگیری دستگاه دیپلماسی در خصوص مفقود شدن یک تبعه خانم و کشته شدن دو تبعه دیگر ایرانی در فرانسه به چه نتیجه‌ای رسیده است، گفت: در خصوص مفقود شدن یک خانم ایرانی که حدود ۱۲ روز بستگانش از ایشان اطلاعی نداشتند و پیگیری‌های ما هم به نتیجه نرسیده بود، روزگذشته مطلع شدیم در بازداشت پلیس فرانسه هستند و درباره دلیلش اطلاعی نداریم ولی می‌دانیم این خانم از فعالان حامی مردم فلسطین هستند و گویا مطالبی در این خصوص منتشر کرده است. در مورد دو شهروند دیگر پیگیر هستیم ولی تاکنون اطلاعاتی در اختیار ما قرار داده نشده و برای ما روشن نیست که ماهیت جنایت چه بوده است. امیدواریم مقامات فرانسه در این خصوص پاسخگو باشند. هم سفارت ما در پاریس و هم بخش کنسولی ما در تهران از طریق سفارت فرانسه پیگیر موضوع است.
بقائی همچنین در پاسخ به سوالی در خصوص نگرانی کشورهای اروپایی نسبت به کاهش نقش خود در موضوع هسته‌ای ایران، گفت: یکی از کارهای دستگاه دیپلماسی این است که با توجه به ارزیابی از سوابق موضوعات و پیش بینی از آینده تحولات در خصوص احتمالات پیش رو ارزیابی داشته باشد و بر آن اساس پیشنهادات خود را به مقامات تصمیم گیر ارائه کند. درباره نگرانی کشورهای اروپایی از تضعیف نقش خودشان این نگرانی است که خودشان باید پاسخ دهند. کشورهای اروپایی یک فرصت بسیار منحصر به فرد در اختیار داشتند که توان و اعتبار بازیگری خود را در سطح بین‌المللی نشان دهند و آن فرصت برجام و مذاکرات هسته‌ای بود. خودشان در مقطعی این فرصت را قدر ندانسته و بعد از خروج آمریکا از برجام به تعهداتشان عمل نکرده و بعد از آن هم نقش سازنده‌ای نداشتند. خودشان باید نقش خود را پاس بدارند.
سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به تهدید کشورهای اروپایی عضو برجام به استفاده از مکانیسم ماشه نیز گفت: صحبت کردن طرف مقابل از ساز و کار ماشه به این معنا نخواهد بود که یا به این معنا نیست که یک ابزار سهل الوصول هست و می توانند از این ابزار برای اعمال فشار و امتیازگیری از جمهوری اسلامی ایران استفاده بکنند. استفاده از این ساز و کار تبعات و آثاری دارد که قطعاً متوجه طرف‌های مقابل هم خواهد شد. هیچ دلیل و توجیهی برای توسل به این ساز و کار علیه جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد مگر اینکه برای اعمال فشار ناموجه و غیرقانونی سیاسی باشد. ما هیچ وقت رویکرد تقابلی اتخاذ نکردیم، مبنای ما تعامل و گفتگو بوده هم با آژانس و هم با طرف های برجام. تعاملاتی با کشورهای اروپایی داشتیم و در آینده هم ادامه خواهد یافت.
