سرویس خبری ایران من: رهبر جمهوری اسلامی در سخنان اخیر خود بار دیگر مخالفت با مذاکره با آمریکا را مطرح کرده‌اند. در این یادداشت، تلاش می‌شود تا با نگاهی تحلیلی به استدلال‌های ارائه شده توسط رهبری و پیامدهای این موضع‌گیری برای کشور پرداخته شود. چرا که تصمیمات کلان سیاست خارجی تأثیری مستقیم بر زندگی و معیشت مردم ایران دارد.

یکم . پیش‌فرض‌های اشتباه و استدلال‌های سست رهبر درباره تعامل با آمریکا هم‌چنان تحریم‌ها را دوام می‌بخشد و فرصت شکوفایی اقتصادی را از ملت می‌گیرد. می‌گوید آمریکا ضعیف شده است، اما نمی‌گوید نه آن‌قدر که نتواند تحریم‌های نفتی و بانکی را ادامه دهد و حتی تشدید کند. مهم‌تر آن‌که نمی‌بیند که جمهوری اسلامی در حد شکننده‌ای به شرح زیر ضعیف شده است.

۱. استمرار گرانی، رکود و تورم حدودا ۴۰درصدی در ۷سال پی‌درپی نفسی برای اقتصاد و نایی برای مردم باقی نگذاشته است.

۲. حکومت در ارائه خدمات اولیه مانند آب و برق و گاز و احتمالا در آینده نزدیک بنزین احساس عجز می‌کند.

۳. سیاست منطقه‌ای نظام به‌ویژه در سوریه و لبنان شکست سنگینی متحمل شده است.

۴. شکاف حاکمیت و ملت به اوج خود رسیده و در آستانه انفجار قرارگرفته است.

۵. چشم‌انداز روشنی دیده نمی‌شود و مهاجرت مغزها، سرمایه‌ها و متخصصان همچنان فاجعه‌بار است.

نقد استدلال‌های رهبری درباره تحریم‌ها و مذاکره

دوم. این ادعای برخلاف واقع که تحریم‌ها کم‌اثرشده و در حال بی‌اثرشدن است، به این منظور اعلام می‌شود که کسی از رهبر نپرسد بدون مذاکره با آمریکا، چگونه می‌توان تحریم‌ها را لغو کرد؟ گویا رهبر تصور می‌کند با کوچک‌نمایی آثار ویرانگر تحریم‌ها می‌تواند جلوگیری از توافق روحانی با بایدن را توجیه کند، یا کم‌اهمیت جلوه دهد و از دادن پاسخ به این پرسش طفره‌رود که اگر با ترامپ نمی‌شود مذاکره کرد، چرا با بایدن مذاکره نکردند؟ درهرحال برخلاف آن‌چه رهبر مسلم می‌خواند که تحریم‌ها به تدریج بی‌اثر می‌شوند، مسلم آن است که هیچ کشوری با چنین تحریم‌هایی نمی‌تواند به توسعه و رفاه دست یابد.

سوم . این استدلال که در صورت توافق، ترامپ بعدا زیر آن می‌زند، پس مذاکره بی‌فایده است، مبنای استواری ندارد، چرا که:

اولا ترامپ توافق‌های دولت‌های پیش از خود و به‌ویژه دولت اوباما را پس می‌زد، نه توافق‌های با خودش را.

ثانیا بر فرض که چنین کند، که به احتمال قریب‌به‌یقین چنین نخواهد کرد، طرف مقابل چیزی را از دست نمی‌دهد. اتفاقا در این فاصله فرصت‌هایی برای او خلق می‌شود. کمااینکه از زمان آغاز مذاکرات برجام تا خروج ترامپ از آن، ایران ۴ سال از فرصت استفاده کرد: نرخ رشد اقتصادی دو رقمی و نرخ تورم تک رقمی شد و بهای دلار نیز ثابت ماند.

چهارم . این گزاره که با مذاکره گره تحریم‌ها کورتر می‌شود، مهمل است. گویی با قهر یا مذاکره‌نکردن گره تحریم‌ها باز می‌شود و یا فرجی حاصل می‌گردد! مگر تمام کشورهایی که با او مشکل دارند، از اروپا، روسیه، چین، هند، کانادا، مکزیک ، پاناما تا حتی حماس با ترامپ مذاکره نمی‌کنند؟ وانگهی مگر رهبر نمی‌گوید تحریم‌ها در حال ازدست‌دادن آثار خود هستند؟ کورشدن گره آن‌ها چه اهمیتی دارد؟

ریشه‌های واقعی مخالفت با مذاکره

پنجم ‌. به‌نظرمن علت مذاکره‌هراسی رهبر، امکان به‌نتیجه‌رسیدن آن است زیرا احتمال می‌دهد ماجرای برجام تکرار شود و تحلیل آقای خامنه‌ای اشتباه ازکاردرآید! به همین دلیل به جای آن‌که اعلام کند ما اهل گفت‌وگو هستیم اما زیر بار توافق تحمیلی نمی‌رویم، با اصل مذاکره مخالفت می‌کند تا طرفین رودررو با هم حرف نزنند و احیانا به توافقی نرسند. با شناختی که از رهبر دارم متاسفم که بگویم او حاضر است منافع ملی و حتی امنیت ملی به‌خطربیافتد اما حرف خود را پس نگیرد و یا دیگران چنین برداشتی از عملکرد او نکنند.

ششم . آیا رهبر کره‌شمالی که با ترامپ مذاکره کرد و به توافق نرسید، ضرر کرد؟ ۴سال از سیبل تهاجمات کاخ سفید خارج شد. حتا چهره‌ای طرفدار گفت‌وگو و مدافع صلح از خود ترسیم کرد و بعد از ترامپ نیز از آن بهره‌برد. این را رهبر می‌داند اما برای او مهم آن است که گفته تا زنده است، اجازه برقراری رابطه با آمریکا را نمی‌دهد.

هفتم . آیا بنیانگذار نظام قطعنامه ۵۹۸ را از موضع قدرت پذیرفت و به صلح با صدام رضایت داد؟ باوجوداین کدام عاقلی پذیرش ۵۹۸ را اشتباه خواند؟ آیا رهبر مذاکره‌کنندگان ایرانی را پس از ۴۶سال از تاسیس نظام، چنان بی‌صلاحیت یا مرعوب می‌داند که در مذاکره با آمریکا دست‌ها را بالا می‌برند یا کلاه سرشان می‌رود!؟ به‌هر رو سخنان اخیر آقای خامنه‌ای را ادامه راهبرد «نه جنگ، نه مذاکره» می‌دانم که به علت ترس از افکار عمومی آن را تکرار نکرد، غافل از آن‌که وقتی نفت، بانک، کشتی، بیمه و … یک کشور تحریم باشد، برای رفع تحریم‌ها آن کشور یا باید بجنگد و یا به مذاکره بپردازد. راه سوم سراب است و فقط تحریم‌ها را دوام می‌بخشد، بدون آن‌که به طرف مقابل زیان مهمی برساند.

راه برون‌رفت از بحران کنونی

هشتم . رهبر برخلاف واقعیات تلخ، بر قدرتمندترشدن نظام تاکید می‌کند. نتیجه چنین ژست توخالی، گستاخ‌شدن افراطیون ولایی است تا پروژه خودبراندازانه را با سرعت و بلاهت بیشتری پیش‌برند و در شرایط بحرانی کنونی، خواهان اجراشدن به اصطلاح قانون ننگین و شورش‌آفرین حجاب شوند. حال آن‌که عقل سلیم حکم می‌کند در چنین اوضاع و احوالی که استراتژی غلط رهبر کشور را به لبه پرتگاه کشانده است، حاکمیت از لجاجت، خودرایی و خودمحوری دست بردارد و به سوی ملت بازگردد؛ به بگیروببندها، ایجاد محدودیت‌ها و حبس‌وحصرها پایان دهد؛ امکان اصلاح/ تغییر قانون اساسی را مطابق نظر ملت فراهم آورد؛ و راه بر انتخابات آزاد بگشاید، نه این‌که بر خشم مردم بیافزاید و امیدها را به یاس بدل کند.

نهم . اگر حاکمیت بتواند با تمکین به قانون و تامین حقوق و آزادی‌های مدنی شهروندان، رضایت و مشارکت اکثریت ملت را جلب کند، هم از شکنندگی اوضاع می‌کاهد و انفجار اجتماعی احتمالی را به تاخیر می‌اندازد، حتی اگر نتواند آن را منتفی کند، و هم در عرصه بین‌المللی می‌تواند از موضع قدرت به مذاکره با آمریکا بپردازد و به توافق دست یابد.

دهم . دلسوزان ایران زمین، با هر گرایش و تفکر سیاسی، که می‌بینند روندهای فعلی کشور را به‌سوی فروپاشی می‌کشاند، نباید ساکت بمانند. سکوت در شرایط فعلی مصداق بارز ترک فعال اخلاقی و شهروندی و طفره‌رفتن از انجام وظیفه ملی است. سکوت دلسوزان رهیز را در پیمودن مسیر خطای کنونی تشویق و بخش‌های قابل توجهی از مردم را، که هنوز چشمشان به دهان ایشان است، کاملا ناامید می‌کند. نباید ناظر ساکت آن بود که یک نفر با مواضعی سست و نابخردانه، ایران و ایرانی را به ورطه هولناک و مهیب بکشاند. باید دست‌به‌دست هم دهیم تا خامنه‌ای به خواست و نظر اکثریت ملت تن دهد‌‌. تنها در این صورت امور سامان می‌یابد و عبور از بحران‌ها با کمک ملت و حفظ امنیت ممکن می‌شود.

زندان اوین ۲۷ اسفند ۱۴۰۳