سرویس خبری ایران من: پس از ماه‌ها انتظار و چالش‌های فنی که منجر به اقامت طولانی‌مدت دو فضانورد آمریکایی در ایستگاه فضایی بین‌المللی شد، بالاخره آنها به زمین بازگشتند. این داستان نه تنها روایتی از یک مأموریت فضایی است، بلکه نشان‌دهنده پیچیدگی‌های فنی و حتی سیاسی در اکتشافات فضایی معاصر است.
دو فضانورد ناسا که از خرداد ١۴٠٣ (ژوئن ٢٠٢۴) در ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفتار شده بودند، بالاخره سه‌شنبه شب به آغوش زمین بازگشتند. این بازگشت بیش از نُه ماه پس از آن صورت گرفت که نقص فنی کپسول نوآورانه استارلاینر بوئینگ، مأموریت یک هفته‌ای برنامه‌ریزی شده آنها را نقش بر آب کرد.
فرود موفقیت‌آمیز کپسول دراگون در خلیج مکزیک
کپسول دراگون اسپیس‌ایکس که چهار فضانورد را حمل می‌کرد، از جمله خلبانان آزمایشی استارلاینر، سونیتا ویلیامز و بری «باچ» ویلمور، پس از سفری ١٧ ساعته، ساعت ۵:۵٧ بعدازظهر به وقت محلی (٩:۵٧ شب به وقت گرینویچ) در خلیج مکزیک نزدیک سواحل تالاهاسی به آرامی در آب فرود آمد. سرعت فضاپیما هنگام ورود به جو زمین از حدود ٢٧ هزار کیلومتر در ساعت کاهش یافت و در آسمان آبی و بی‌ابر فلوریدا نمایان شد.
سپس با کمک چهار چتر بزرگ به نرمی فرود آمد و به گفته گزارشگر ناسا در «دریایی آرام و صاف همچون آینه» به آب نشست. «فرود موفق. خدمه شماره ٩ به زمین برگشتند. نیک، الکساندر، باچ و سونی، از طرف اسپیس‌ایکس، به خانه خوش آمدید»، صدایی از مرکز کنترل مأموریت اعلام کرد، لحظاتی پیش از آنکه دسته‌ای از دلفین‌های بازیگوش پدیدار شوند و گرداگرد کپسول شناور به شنا بپردازند. «عجب سفری بود! کپسولی می‌بینم پر از چهره‌های خندان از این گوش تا آن گوش»، نیکولاس هیگ، سومین آمریکایی حاضر در کپسول، پاسخ داد.
چالش‌های فنی و تمدید اقامت فضانوردان
ویلیامز و ویلمور شانزدهم خرداد سال گذشته به ایستگاه فضایی بین‌المللی پا گذاشتند. قرار بود اقامتشان فقط به اندازه‌ای باشد که بتوانند قابلیت‌های پهلوگیری و عملکرد استارلاینر را در نخستین پرواز سرنشین‌دار آن ارزیابی کنند و نهایتاً تا ده روز بعد به زمین برگردند.
اما یک رشته مشکلات فنی و دغدغه‌های ایمنی سبب شد که ناسا و بوئینگ در شهریور ماه کپسول را خالی به زمین برگردانند. آنها مجبور شدند اقامت این دو فضانورد را تمدید کنند و آنها را به جای دو فضانورد دیگر که هنوز روی زمین بودند و به مأموریت‌های آینده منتقل شدند، به عنوان اعضای رسمی خدمه ایستگاه فضایی منصوب کنند. کپسول دراگون که “آزادی” نام گرفته، ساعت یک و پنج دقیقه بامداد دوشنبه به وقت شرقی آمریکا از ایستگاه مداری جدا شد، در حالی که ویلیامز، ویلمور، هیگ و فضانورد روس، الکساندر گوربونوف را در دل خود جای داده بود.
“دلمان برایتان تنگ می‌شود، سفری خوش به خانه داشته باشید”، این جمله‌ای بود که آن مک‌کلین از ناسا هنگامی که کپسول در ارتفاع ۴۱۸ کیلومتری بالای اقیانوس آرام از ایستگاه دور می‌شد، با صدای بلند به همکارانش گفت. هیگ که همراه گوربونوف در شهریور ماه به ایستگاه فضایی رسیده بود، گفت: “مایه افتخار بوده که ایستگاه را خانه خود بدانم”، او این مأموریت را بخشی از تلاشی جهانی “برای خیر و صلاح بشریت” توصیف کرد.
فضانوردان که لباس‌های مخصوص بازگشت به زمین، چکمه و کلاه ایمنی پوشیده بودند، در پخش زنده ناسا دیده می‌شدند که می‌خندند، یکدیگر را در آغوش می‌کشند و با همکارانشان در ایستگاه عکس یادگاری می‌گیرند. این لحظات کمی پیش از آن بود که برای انجام دو ساعت آزمایش نهایی فشار، ارتباطات و بررسی درزگیری، داخل کپسول جای گرفتند. حدود نیم ساعت پس از فرود، کپسول بر روی عرشه کشتی نجات قرار گرفت.
“عملکرد فوق‌العاده‌ای داشتیم، چه موقع رفتن و چه حالا در برگشت”، هیگ خطاب به مسئولان کنترل مأموریت گفت و به سفرهایش به ایستگاه فضایی و بازگشت از آن اشاره کرد. این درست پیش از زمانی بود که دریچه کناری کپسول گشوده شد و فضانوردان – طبق روال معمول – روی برانکارد از آن خارج شدند تا برای معاینات پزشکی برده شوند. نخستین نفر هیگ بود که با لبخند و دست تکان دادن از کپسول بیرون آمد. پس از او گوربونوف و سپس ویلیامز و ویلمور در میان تشویق‌ها و کف زدن‌های گروه نجات خارج شدند. ویلیامز با لبخندی بر لب انگشت شست خود را بالا برد؛ ویلمور نیز با یکی از خدمه دست داد و هنگامی که او را می‌بردند، برای حاضران دست تکان داد.
ویلیامز به عنوان دومین فضانورد آمریکایی از نظر مجموع زمان حضور در فضا به خانه بازگشت – ۶٠٨ روز طی سه سفر به ایستگاه فضایی که نخستین آن در سال ٢٠٠۶ بود. تنها پگی ویتسون، مدیر پیشین دفتر فضانوردان ناسا، با ۶٧۵ روز حضور در فضا طی چهار سفر فضایی، رکورددار آمریکایی‌ها محسوب می‌شود.
جنجال‌های سیاسی و آینده مبهم استارلاینر
ماجرای طولانی شدن سفر ویلیامز و ویلمور ناخواسته به موضوعی سیاسی تبدیل شد. ایلان ماسک، بنیانگذار اسپیس‌ایکس و از حامیان دونالد ترامپ، بی‌آنکه مدرکی ارائه دهد، مدعی شد که دولت بایدن این فضانوردان را “به حال خود رها کرده است”. ترامپ نیز کوشید تا پرواز معمولی تعویض خدمه هفته گذشته را که مدت‌ها پیش برنامه‌ریزی شده بود، به‌عنوان یک عملیات نجات ویژه به دستور کاخ سفید جلوه دهد. این جنجال‌ها فضانوردان را در موقعیتی دشوار قرار داد.
ویلمور اوایل این ماه از فضا به خبرنگاران گفت که ادعای ماسک مبنی بر اینکه سال گذشته پیشنهاد بازگرداندن آنها را داده ولی بایدن آن را نپذیرفته، “کاملاً واقعیت دارد”. با این حال او اعتراف کرد: “ما هیچ اطلاعی نداریم که… چه پیشنهادی مطرح شد، چه چیزی پیشنهاد نشد، به چه کسی پیشنهاد شد و این روند چگونه پیش رفت.”
با این حال، او در بهمن ماه به شبکه CNN گفت: “ما اصلاً احساس نمی‌کنیم که رها شده‌ایم یا گیر افتاده‌ایم یا سرگردان هستیم. البته می‌فهمم چرا دیگران ممکن است چنین برداشتی داشته باشند… اگر می‌خواهید کمک کنید، بیایید این روایت را عوض کنیم و به جای آن بگوییم ما ‘آماده و متعهد’ هستیم.
این چیزی است که ما ترجیح می‌دهیم.” در همین اثنا، ماسک با آندریاس موگنسن، فضانورد دانمارکی و کهنه‌کار ایستگاه فضایی، درگیر مشاجره‌ای علنی شد. موگنسن او را به دروغگویی متهم کرد و خاطرنشان ساخت که بازگشت سه‌شنبه ویلیامز و ویلمور همراه با دیگر اعضای خدمه شماره ٩ ایستگاه فضایی بین‌المللی، از شهریور ماه سال گذشته برنامه‌ریزی شده بود. ماسک در واکنش به این انتقاد، در شبکه اجتماعی X که خود مالک آن است، نوشت که موگنسن “کاملاً کودن” است.
این لحن زننده، او را به درگیری عمیق‌تر با فضانوردان بازنشسته و پیشکسوتان ایستگاه فضایی بین‌المللی و برادران اسکات و مارک کلی کشاند که برای دفاع از همکار اروپایی خود به میدان آمدند. این دشمنی همچنان ادامه دارد. ماسک، مارک کلی، سناتور دموکرات آریزونا را به خاطر سفرش به اوکراین و درخواست کمک‌های نظامی و انسان‌دوستانه آمریکا برای این کشور در نبرد با روسیه، “خائن” خطاب کرد. کلی در پاسخ گفت که ماسک “آدمی جدی نیست” و در اعتراض به نقش این میلیاردر در کاهش بودجه‌های دولتی و تعدیل نیروها، خودروی تسلای خود را که ساخت یکی دیگر از شرکت‌های ماسک بود، کنار گذاشت. سرنوشت کپسول استارلاینر بوئینگ که در چارچوب برنامه خدمه تجاری ناسا ساخته شده، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
مهندسان در پایگاه وایت‌سندز نیومکزیکو مشغول بررسی این فضاپیما هستند تا علت مشکلاتی را که در نخستین پرواز سرنشین‌دارش بروز کرد – از جمله اشکالات پیشرانه و چندین نشت کوچک هلیوم – شناسایی کنند. نشریه تخصصی “ایویشن ویک” گزارش داده که به احتمال زیاد استارلاینر در سال ٢٠٢۵ (١۴٠۴) دوباره به پرواز درنخواهد آمد. با این حال، شرکت بوئینگ همچنان به محصول خود اطمینان دارد و تلاش می‌کند تا گواهینامه جدید آمادگی پرواز را دریافت کند.
