سرویس خبری ایران من: دیپلماسی جهانی همواره نیازمند تعادل میان سرعت عمل و دوراندیشی بوده است. در این میان، سیاست خارجی دولت دونالد ترامپ با رویکردی متفاوت و جسورانه شناخته می‌شود که به «اشباع میدان» معروف شده است. این روش که بر پایه اقدامات سریع، گسترده و همزمان بنا شده، واکنش‌های متفاوتی را در محافل سیاسی و دیپلماتیک برانگیخته است. آیا این رویکرد شتاب‌زده می‌تواند به حل پایدار بحران‌های پیچیده جهانی بینجامد؟ یا تنها به نتایج موقت و ناپایدار منتهی خواهد شد؟
عجله و شتاب؛ ویژگی بارز سیاست خارجی ترامپ
به گزارش ایران من، روزنامه «نیویورک تایمز» آمریکا در گزارشی نوشت: متحدان رئیس جمهور آمریکا می‌گویند نسخه سیاست خارجی «اشباع میدان» (flood the zone) مؤثر واقع شده است. این اصطلاح به رویکرد تهاجمی، سریع و گسترده اشاره دارد که هدف آن اشباع کامل یک موضوع یا میدان از طریق اقدامات متعدد و همزمان است. اما منتقدان هشدار می‌دهند که این رویکرد عجولانه در قبال اسرائیل، اوکراین و ایران ممکن است به راه‌حل‌هایی باثبات و پایدار برای درگیری‌های جهانی منتهی نشود.
وقتی نوبت به مقابله با بحران‌های جهانی می‌رسد، دونالد ترامپ مردی عجول است. او حتی پیش از مراسم تحلیف ریاست جمهوری خود را بانی چیزی که آن را «آتش‌بس حماسی» در غزه می‌نامید، معرفی کرد. او به سرعت تلاش کرد اوکراین و روسیه را به توقف فوری جنگ وادارد و در مورد ایران نیز خواستار دستیابی به توافقی ظرف دو ماه شد تا از توسعه برنامه هسته‌ای توسط تهران جلوگیری کند.
این نسخه سیاست خارجی همان روش ترامپ در داخل آمریکا است که در آن با شیوه‌ای شبیه «یورش برق‌آسا» تلاش می‌کند تا دیوان‌سالاری را منهدم، قدرت اجرایی را متمرکز و مخالفان سیاسی‌اش را هدف قرار دهد. در عرصه جهانی نیز، او سیاست خارجی مبتنی بر شتاب و فوریت اتخاذ کرده تا به‌سرعت مشکلاتی را که از دولت‌های پیشین به ارث برده، حل کند.
«روش کار ترامپ همیشه عجله کردن است، او دنبال معامله است، دنبال نتیجه موقتی، نتیجه‌ای که آنی حاصل شود. او به‌قدری برای رسیدن به نتیجه عجله دارد که مسئله را نادرست تشخیص می‌دهد.»اما اکنون بی‌صبری دیپلماتیک او با پیچیدگی‌های جنگ و صلح برخورد کرده و پرسش‌هایی را درباره دوام آنچه تا کنون به‌دست آورده، ایجاد کرده است. آتش‌بس میان غزه و اسرائیل فروپاشیده، پیشنهاد ترامپ برای آتش‌بس ۳۰ روزه در اوکراین از سوی ولادیمیر پوتین رد شده و توافق هسته‌ای با ایران با وجود فشار او برای توافقی سریع مشابه توافقی که او در دور اول ریاست‌جمهوری‌اش از آن خارج شد، همچنان دور از دسترس است.
«آرون دیوید میلر»، مذاکره‌کننده پیشین در خاورمیانه و پژوهشگر اندیشکده «بنیاد کارنگی» می‌گوید: «روش کار ترامپ همیشه عجله کردن است، دنبال معامله است، دنبال نتیجه موقتی، نتیجه‌ای که آنی حاصل شود. سیاست خارجی آمریکا در مورد اوکراین، غزه، ایران بر پایه دولت‌ها سنجیده نمی‌شود، بلکه بر حسب نسل‌ها زمان می‌برد. عجله کردن برای دستیابی به راه‌حل، خطرناک است، چون او به‌قدری برای رسیدن به نتیجه عجله دارد که مسئله را نادرست تشخیص می‌دهد.»
دیدگاه متفاوت متحدان و منتقدان؛ میان دفاع و انتقاد
اما متحدان رئیس‌جمهور با این تحلیل مخالف‌اند. آن‌ها می‌گویند که هدف این رویکرد ایجاد شتاب برای نابودی چیزی است که آن را با تمسخر «نظم بین‌المللی مبتنی بر قانون» می‌نامند؛ نظمی که برای دهه‌ها سیاست خارجی جهان را شکل داده است. به گفته آن‌ها در کنار ایران، اسرائیل و اوکراین، ترامپ جهان را با تهدید استفاده از زور برای به‌دست گرفتن کنترل گرینلند و کانال پاناما نیز شوکه کرده است.
«استیو بنن»، استراتژیست سابق دولت ترامپ، در مصاحبه‌ای گفت: «در ژئوپلیتیک، ترامپ فقط گاز می‌دهد، ترمزی در کار نیست. رئیس‌جمهور نیروهای خود را که چیزی شبیه «نیروهای یورش» است، برای مقابله سریع با درگیری‌های جهانی اعزام کرده، درست مانند کاری که با ایلان ماسک و «وزارت کارایی دولت» در داخل کشور کرده است. آنچه او از نظر ژئواستراتژیک و ژئواقتصادی انجام می‌دهد، بسیار فراتر از اقدامات داخلی‌اش است. اگر به‌صورت کلی نگاه کنید، روشی که در داخل آمریکا اتخاذ کرده عمیق، معنادار، و با پیامدهای بزرگ برای امنیت ملی همراه است.»
فشار ترامپ برای ایجاد شتاب، در کانون رویکرد او به دو درگیری مهم جهانی اخیر بوده است؛ جنگ یک‌ساله میان حماس و اسرائیل در غزه و جنگ سه‌ساله‌ای که با تهاجم روسیه به اوکراین آغاز شد، در هر دو مورد، ترامپ بارها رئیس‌جمهور پیشین، جو بایدن، را مقصر دانسته که نتوانسته جلوی درگیری‌ها را بگیرد یا به‌سرعت آن‌ها را حل کند. او در سخنرانی‌اش در نشست مشترک کنگره در اوایل ماه جاری با افتخار گفت: «در خاورمیانه اتفاقات زیادی در حال رخ دادن است.» درباره اوکراین نیز گفت: «زمان آن رسیده که این جنون متوقف شود. وقت آن است که کشتار پایان یابد. وقت آن است که این جنگ بی‌معنا خاتمه پیدا کند.»
چالش‌های رویکرد سریع در مواجهه با بحران‌های پیچیده
«کلیفورد دی. می»، بنیان‌گذار بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، معتقد است: «ترامپ ظاهراً مشتاق است از بحران‌های جهانی عبور کند تا بر مسائل دیگری تمرکز کند. اما تلاش ترامپ برای حل بحران اوکراین با «دست‌انداز بزرگی» روبه‌رو شده، یعنی ولادیمیر پوتین. رئیس جمهور روسیه مانع از دستیابی سریع ترامپ به توافق آتش‌بس شد و تنها با توقف حملات به زیرساخت‌های انرژی موافقت کرد. پوتین از میل ترامپ به حل سریع بحران سوءاستفاده می‌کند و عمداً روند را کند می‌سازد تا اجازه ندهد نظم موجود در جنگ تغییر یابد. اگر با فردی مثل پوتین طرف باشید کسی که باهوش، صبور، و کاملاً آگاه از نیت‌های شماست، ممکن است مجبور شوید عقب‌نشینی کرده و بپرسید: برنامه جایگزین چیست؟»
«ترامپ بیشتر از آنکه به راه‌حل پایدار اهمیت دهد، به فایده سیاسی کوتاه‌مدتی علاقه دارد که از اعلام یک دستاورد دیپلماتیک نصیبش می‌شود. با فردی فوق‌العاده بی‌صبر و واکنشی طرف هستیم که برایش سرعت از خود سیاست مهم‌تر است.»ترامپ چند روز پیش از ورود به کاخ سفید در شبکه اجتماعی‌اش برای آتش‌بس سریع فشار وارد کرد. تا پیش از آغاز مجدد حملات اسرائیل به غزه در این هفته، ترامپ خود را در نقش صلح‌ساز معرفی می‌کرد و حتی به شوخی گفت که برای اقداماتش سزاوار دریافت جایزه نوبل صلح است.
بنن اما معتقد است: «فروپاشی آتش‌بس در غزه، نشانه ناکامی روش ترامپ نیست. او گفت که حمایت کامل ترامپ از اسرائیل و محکومیت قاطع حماس، آزادی عمل بیشتری به بنیامین نتانیاهو داده تا جنگ را پیش ببرد.»
ناظران قدیمی‌تر سیاست خارجی آمریکا می‌گویند اگرچه شتاب در دیپلماسی گاهی ارزشمند است، اما اغلب باعث اقدامات نسنجیده می‌شود که بر پایه اطلاعات کامل و تحلیل دقیق بنا نشده‌اند.
«لارنس فریدمن»، استاد بازنشسته مطالعات جنگ در «کینگز کالج» لندن می‌گوید: «مشکل روش ترامپ در آن است که برای دستیابی به راه‌حل‌های بلندمدت، زمان و دقت لازم را صرف نمی‌کند. ترامپ فکر می‌کند اگر به اندازه کافی لاف بزند، دیگران کنار می‌کشند و او می‌تواند برود سراغ کارهایی که واقعاً به آن‌ها علاقه دارد. اما چون این روش بر پایه ارزیابی جدی از واقعیت‌ها نیست، جواب نمی‌دهد.»
آرون میلر نیز افزود: «ترامپ بیشتر از آنکه به راه‌حل پایدار اهمیت دهد، به فایده سیاسی کوتاه‌مدتی علاقه دارد که از اعلام یک دستاورد دیپلماتیک نصیبش می‌شود. با فردی فوق‌العاده بی‌صبر و واکنشی طرف هستیم که برایش سرعت از خود سیاست مهم‌تر است.»
