سرویس خبری ایران من: تنش‌های فزاینده در خاورمیانه و تغییر سیاست‌های آمریکا پس از روی کار آمدن دولت جدید، معادلات قدرت در منطقه را دستخوش تحولات اساسی کرده است. در این میان، ایران با ارزیابی شرایط جدید، تصمیماتی استراتژیک در رابطه با متحدان منطقه‌ای خود اتخاذ کرده است. گزارش حاضر به بررسی این تحولات و پیامدهای آن می‌پردازد.
عقب‌نشینی ایران از یمن و تغییر راهبرد منطقه‌ای
ایران به نیروهای نظامی خود دستور داده یمن را ترک کرده و متحدان حوثی‌اش را، در شرایطی که آمریکا حملات هوایی علیه این گروه شورشی را شدت بخشیده، تنها بگذارند. یکی از مقامات ارشد ایرانی اعلام کرده هدف از این تصمیم، جلوگیری از درگیری مستقیم با آمریکا در صورت کشته شدن یک سرباز ایرانی است.
به گفته این مقام، ایران در حال عقب‌نشینی از راهبرد حمایت از شبکه نیروهای نیابتی منطقه‌ای خود است تا بتواند تمرکز بیشتری بر تهدیدهای مستقیم ایالات متحده داشته باشد.وی افزود که اولویت اصلی تهران در حال حاضر «ترامپ و چگونگی مواجهه با او» است.
این منبع همچنین گفته است: «تمام جلسات ما حول محور بحث‌های مربوط به ترامپ می‌چرخد و دیگر هیچ‌کدام از گروه‌های منطقه‌ای که پیش‌تر از آن‌ها حمایت می‌کردیم، در اولویت گفتگوها قرار ندارند.»
تشدید حملات آمریکا علیه حوثی‌ها
از زمانی که پیام‌هایی از مقامات ارشد دولت ترامپ درباره حملات به یمن در ماه گذشته به رسانه‌ها درز پیدا کرد، ایالات متحده تقریباً به صورت روزانه مواضع حوثی‌ها را هدف قرار داده است.
ترامپ این حملات را «فوق‌العاده موفق» توصیف کرده و گفته این عملیات‌ها اهداف مهم نظامی را نابود کرده و شماری از فرماندهان حوثی را به هلاکت رسانده است.
سخنگوی پنتاگون اعلام کرده که جنگنده‌های بیشتری به منطقه اعزام خواهند شد، اما از ارائه جزئیات بیشتر خودداری کرده است.
با این حال، یگان ۱۲۴ نیروی هوایی آمریکا اواخر ماه گذشته اعلام کرد چندین فروند هواپیمای تهاجمی A-10 تاندربولت II به همراه ۳۰۰ نفر از پرسنل نظامی به خاورمیانه اعزام می‌شوند.
گزارش‌ها حاکی است که یک کارشناس نظامی روس نیز در صنعا، پایتخت یمن، مشغول ارائه مشاوره به حوثی‌ها درباره نحوه انجام عملیات‌هایشان است و در عین حال به آن‌ها توصیه می‌کند از حمله به عربستان سعودی خودداری کنند.
عربستان سعودی از زمان ورود به جنگ داخلی یمن در سال ۲۰۱۵، به طور مداوم مواضع حوثی‌ها را بمباران کرده و در عین حال میزبان مذاکرات سطح بالای میان آمریکا و روسیه برای دستیابی به آتش‌بس احتمالی در اوکراین بوده است.
شورشیان حوثی مدعی شده‌اند که به کشتی‌های جنگی آمریکا در دریای سرخ حمله کرده‌اند، از جمله ناو هواپیمابر «یواس‌اس هری اس. ترومن» که فرماندهی عملیات علیه حوثی‌ها را بر عهده دارد.
تاکنون هیچ کشتی‌ای به‌طور مستقیم آسیب ندیده، اما نیروی دریایی ایالات متحده اعلام کرده شدت حملات حوثی‌ها از نظر نیروهای آمریکایی، شدیدترین حملاتی بوده که از زمان جنگ جهانی دوم با آن مواجه شده‌اند.
ناو هواپیمابر «یواس‌اس کارل وینسون» که در حال حاضر در آسیا مستقر است نیز به‌زودی راهی خاورمیانه خواهد شد تا به ناو ترومن ملحق شود.
یک مقام ایرانی در این‌باره گفته است: «برداشت ما این است که حوثی‌ها دیگر قادر به ادامه بقا نیستند و در آخرین ماه‌ها یا حتی روزهای خود به سر می‌برند. بنابراین، دلیلی برای حفظ آن‌ها در فهرست اولویت‌های‌مان وجود ندارد.»
وی افزود: «آن‌ها بخشی از زنجیره‌ای بودند که به نصرالله [دبیرکل پیشین حزب‌الله] و بشار اسد متکی بود. حفظ تنها یک حلقه از این زنجیره، برای آینده معنایی ندارد.»
تغییر سیاست آمریکا در قبال ایران و منطقه
دونالد ترامپ فشارها بر ایران را برای کشاندن این کشور به پای میز مذاکره درباره محدودسازی برنامه هسته‌ای‌اش افزایش داده است. او هفته گذشته بمب‌افکن‌های رادارگریز B-2 را به پایگاه نظامی مشترک آمریکا و بریتانیا در دیه‌گو گارسیا در جزایر چاگوس منتقل کرد.
رویکرد ایالات متحده در قبال ایران و خاورمیانه از زمان روی کار آمدن ترامپ دستخوش تغییرات اساسی شده است. صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چتم هاوس، می‌گوید افزایش حملات آمریکا به یمن، تلاشی از سوی دولت ترامپ برای فاصله گرفتن از سیاست‌های دولت پیشین است.
جو بایدن در سال ۲۰۲۱ نام حوثی‌ها را از فهرست سازمان‌های تروریستی حذف کرد؛ تصمیمی که ترامپ در ژانویه امسال آن را لغو کرد. وکیل می‌گوید: «ترامپ می‌خواهد ثابت کند در پایان دادن به درگیری‌ها و حل بحران‌ها، عملکردی کارآمدتر از دولت بایدن دارد.»
او ادامه داد: «این حملات بخشی از کارزار فشار حداکثری است که ترامپ از آن حمایت می‌کند. او در تلاش است همزمان به ایران و محور مقاومت این پیام را برساند که دولتش رویکردی جسورانه‌تر در برابر فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده منطقه‌ای اتخاذ خواهد کرد.»
محمود شحره، دیپلمات پیشین یمنی و پژوهشگر اندیشکده چتم هاوس، معتقد است که ایالات متحده در دوران بایدن رویکردی دفاعی در قبال حوثی‌ها اتخاذ کرده بود.
شحره در گفتگو با روزنامه تلگراف از امان، پایتخت اردن، گفت: «محاسبات اشتباه آمریکا درباره حوثی‌ها در گذشته، موجب شده تا ترامپ اکنون به حملاتی شدیدتر علیه آن‌ها روی بیاورد. آمریکا اکنون افراد کلیدی و رهبران این گروه را هدف قرار می‌دهد.»
او افزود: «حوثی‌ها به دلیل در اختیار داشتن تسلیحات پیشرفته، از دیگر بازیگران غیردولتی تحت حمایت ایران در منطقه قدرتمندتر شده‌اند.»
شحره تأکید کرد: «پس از فروپاشی حزب‌الله و سقوط رژیم اسد، اکنون حوثی‌ها در خط مقدم قرار گرفته‌اند و حملات سنگینی را اجرا می‌کنند. آن‌ها با تشدید تنش و اقدامات تهاجمی، تلاش می‌کنند عمر سیاسی خود را در یمن افزایش دهند.»
وی ادامه داد: «حوثی‌ها موشک‌ها و پهپادهای خود را از ایران دریافت می‌کنند و آن‌ها را تحت نام خودشان معرفی می‌کنند تا پیوندشان با ایران آشکار نشود؛ اقدامی که بیشتر به دلایل تبلیغاتی داخلی صورت می‌گیرد.»
وضعیت کنونی حوثی‌ها و چالش‌های پیش رو
پیروزی‌های اخیر اسرائیل بر حماس و حزب‌الله که از حلقه‌های کلیدی در شبکه نیابتی ایران به‌شمار می‌رفتند، فرصت‌هایی برای کاهش نفوذ جمهوری اسلامی فراهم کرده است. تحلیلگران همچنین معتقدند شکست حملات موشکی ایران به اسرائیل در سال گذشته، توان بازدارندگی این کشور را در برابر تهدیدهای خارجی کاهش داده و روحیه متحدانش را تضعیف کرده است.
نیروهای نظامی اسرائیل بخش زیادی از زیرساخت‌های حماس در غزه را نابود کرده و ضربات سنگینی به حزب‌الله در لبنان وارد کرده‌اند. ایران همچنین نتوانست از بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق سوریه و متحد کلیدی خود، در برابر پیشروی سریع شورشیان حمایت کند؛ پیشروی‌ای که در ماه دسامبر منجر به سقوط دولت اسد شد.
با کمرنگ شدن نقش حزب‌الله، حوثی‌ها تلاش کرده‌اند جای آن را در رهبری مقاومت علیه اسرائیل بگیرند. از زمان حملات حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حوثی‌ها توانایی‌های موشکی و تاکتیک‌های خود را ارتقا داده‌اند و در تلاش‌اند تصویری قدرتمند از خود به نمایش بگذارند.
آن‌ها بر صنعا تسلط کامل دارند، اقدام به چاپ پول و جمع‌آوری مالیات می‌کنند، مسیر کمک‌های بشردوستانه را تغییر می‌دهند، به قاچاق مواد مخدر می‌پردازند، سلاح به گروه‌های تروریستی در آفریقا می‌فروشند و خطوط کشتیرانی بین‌المللی در دریای سرخ را مختل می‌سازند.
ساختار کوهستانی یمن، مشابه افغانستان، به آن‌ها اجازه داده تا زرادخانه موشکی و پهپادی خود را در غارها و تونل‌های زیرزمینی مخفی کنند؛ مزیتی جغرافیایی که به ادامه عملیات‌هایشان کمک کرده است.
شحره در این‌باره می‌گوید: «اگرچه حوثی‌ها به اندازه حزب‌الله باتجربه نیستند، اما از نظر میزان تهاجم و خطرناک بودن، حتی فراتر از آن عمل می‌کنند. عبدالملک الحوثی رؤیای رهبری محور مقاومت را در سر می‌پروراند.»
او در پایان افزود: «در حال حاضر خیابان‌های یمن سرشار از خشم و نارضایتی است. حوثی‌ها نه تنها حقوق مردم را پرداخت نمی‌کنند، بلکه مالیات را بدون هیچ‌گونه پاسخگویی یا نمایندگی دریافت می‌کنند. به همین دلیل، پایگاه اجتماعی محکمی ندارند و برای بقای خود ناگزیر به تکیه بر جنگ غزه هستند.»
