سرویس خبری ایران من: مجارستان، عضو اتحادیه اروپا، در تصمیمی جنجالی اعلام کرده است که از دادگاه بین‌المللی کیفری خارج می‌شود. این تصمیم در راستای سیاست‌های ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان است که همواره با نهادهای بین‌المللی و اتحادیه اروپا سر ناسازگاری داشته است. خروج مجارستان از این دادگاه، موضعی است که در حمایت از اسرائیل و در تقابل با حکم بازداشت بین‌المللی نتانیاهو گرفته شده است.
مجارستان روز پنج‌شنبه اعلام کرد که تصمیم گرفته از دادگاه بین‌المللی کیفری خارج شود؛ اقدامی که تنها چند ساعت پس از ورود بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به خاک این کشور انجام شد. این در حالی است که علیه نتانیاهو حکم بازداشت بین‌المللی صادر شده است.
پیش از این، دولت ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، به‌صراحت اعلام کرده بود که تعهدات خود نسبت به اجرای احکام دادگاه بین‌المللی کیفری را نادیده خواهد گرفت. از همین رو، به‌جای بازداشت نتانیاهو هنگام ورودش به بوداپست در صبح پنج‌شنبه، مقامات مجارستان با پهن کردن فرش قرمز و اجرای موسیقی نظامی در قلعه تاریخی بودا که مشرف به رود دانوب است، از او استقبال رسمی و گرمی به عمل آوردند.
با این اقدام، مجارستان به نخستین کشور عضو اتحادیه اروپا تبدیل شد که خواستار خروج از دادگاه بین‌المللی کیفری می‌شود؛ تصمیمی که موقعیت ویکتور اوربان را به‌عنوان چهره‌ای ناهمسو با جریان غالب در اروپا تقویت می‌کند؛ نقشی که او در راستای اهداف سیاست داخلی خود از آن استقبال می‌کند. این اقدام همچنین نشانه‌ای از تمایل او به هم‌سویی بیشتر با دولت ترامپ است؛ دولتی که همانند مجارستان رویکردی بی‌اعتنا به نهادهای بین‌المللی دارد.
مراحل خروج و واکنش‌های بین‌المللی
گرگلی گولیاس، رئیس دفتر نخست‌وزیر مجارستان، در پیامی که در فیسبوک منتشر کرد، اعلام کرد که این کشور فرآیند خروج از دادگاه بین‌المللی کیفری را «در چارچوب قانون اساسی و موازین حقوق بین‌الملل» آغاز خواهد کرد. با این حال، روند خروج دست‌کم یک سال به طول خواهد انجامید.
این بدان معناست که مجارستان با خودداری از بازداشت نخست‌وزیر اسرائیل، عملاً مفاد معاهده سال ۱۹۹۸ را که منجر به تشکیل این دادگاه شد، نقض کرده است. فادی العبدالله، سخنگوی دادگاه بین‌المللی کیفری، در واکنش به این خبر در بیانیه‌ای اعلام کرد: «مجارستان همچنان موظف به همکاری با دادگاه بین‌المللی کیفری است.» این دادگاه در ماه نوامبر حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین اسرائیل، را به اتهام ارتکاب جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در نوار غزه صادر کرده بود.
سفر نتانیاهو به مجارستان نخستین سفر خارجی او پس از صدور این حکم به کشوری بود که صلاحیت قضایی دادگاه بین‌المللی کیفری را به رسمیت می‌شناسد؛ امری که – دست‌کم از منظر حقوقی – امکان بازداشت او را فراهم می‌کرد. شایان ذکر است که اگرچه نتانیاهو در ماه فوریه به واشنگتن سفر کرده بود، اما ایالات متحده عضو این دادگاه نیست.
پیش از این، چندین کشور اروپایی از جمله فرانسه، نگرانی خود را از احتمال اجرای حکم بازداشت نتانیاهو در صورت ورود او به خاک‌شان اعلام کرده بودند. اما ویکتور اوربان پا را فراتر گذاشت و پس از آنکه در ماه نوامبر حکم دادگاه را شدیداً محکوم کرد، به‌طور رسمی از نخست‌وزیر اسرائیل برای سفر به مجارستان دعوت نمود و با قاطعیت اعلام کرد که او بازداشت نخواهد شد.
گولیاس، رئیس دفتر نخست‌وزیر، پیش‌تر در ماه فوریه ایده خروج از دادگاه بین‌المللی کیفری را مطرح کرده بود، اما در آن زمان تأکید داشت که هنوز تصمیم نهایی در این‌باره گرفته نشده است. تاکنون تنها دو کشور از مجموع ۱۲۵ کشور عضو، از دادگاه بین‌المللی کیفری خارج شده‌اند: بوروندی و فیلیپین. هر دو کشور در واکنش به آغاز تحقیقات کیفری علیه مقامات بلندپایه خود توسط دادستان این دادگاه، تصمیم به خروج گرفتند. ونزوئلا نیز اعلام کرده ممکن است از دادگاه خارج شود، اما هنوز تصمیم رسمی اتخاذ نکرده است.
اوربان و سیاست‌های مخالف جریان اصلی اروپا
اوربان از دیرباز از ایفای نقش یک بازیگر مزاحم در اتحادیه اروپا لذت برده است؛ با وجود آنکه کشورش عضویت ناتو و اتحادیه اروپا را دارد. او بارها رهبران اروپایی را به دلیل حمایت‌شان از اوکراین «جنگ‌طلب» خوانده، بر خلاف موج تلاش‌ها برای منزوی‌سازی ولادیمیر پوتین، روابط نزدیکی با رئیس‌جمهور روسیه برقرار کرده و درخواست‌های بروکسل برای پایبندی به قوانین را به‌عنوان مداخله در حاکمیت ملی مجارستان تعبیر کرده است. همچنین، او بیش از یک سال پیوستن سوئد به ناتو را به تعویق انداخت.
استقبال پررنگ از نخست‌وزیر اسرائیل در تضاد آشکار با احکام صادره از سوی دادگاه بین‌المللی، فرصت تازه‌ای برای اوربان فراهم کرد تا بار دیگر خود را به کانون توجهات جهانی بیاورد و نظر مساعد واشنگتن را به خود جلب کند. اوربان در طول ۱۵ سال زمامداری‌اش، دموکراسی پویای مجارستان را به مدلی که خود آن را «دموکراسی غیرلیبرال» می‌نامد، تبدیل کرده است؛ مدلی که از سوی برخی محافظه‌کاران آمریکایی به‌عنوان الگویی برای آینده ایالات متحده مورد ستایش قرار گرفته، اما مخالفان داخلی و بسیاری از رهبران اروپایی آن را روندی به‌سوی اقتدارگرایی و فاصله گرفتن از ارزش‌های بنیادین اروپا می‌دانند. اوربان در حال حاضر با چالش‌های داخلی متعددی روبه‌رو است؛ از جمله بالاترین نرخ تورم در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا و افزایش محبوبیت جنبش اپوزیسیونی که به‌تازگی توسط یکی از متحدان سابق او رهبری می‌شود.
به‌رغم تمجیدهای پیشین دونالد ترامپ از اوربان به‌عنوان «رهبری بزرگ»، دولت دوم ترامپ تاکنون علاقه چندانی به گسترش روابط با مجارستان نشان نداده است. اوربان به مراسم تحلیف دوم ترامپ دعوت نشد. به گفته مقامات مجارستان، دلیل این امر آن بود که هیچ رهبر خارجی‌ای به این مراسم دعوت نشده بود.
با این حال، چندین چهره سیاسی خارجی از جمله جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا که رقیب اصلی اوربان برای رهبری جناح راست اروپا به شمار می‌آید، در این مراسم حضور داشتند. در حالی که اوربان از شکستن صف متحد رهبران اروپایی لذت می‌برد، ملونی تلاش کرده با کاهش اختلافات، رویکردی سازنده‌تر در پیش گیرد؛ رویکردی که او را در نگاه کاخ سفید به متحدی مفیدتر از اوربان تبدیل کرده است. اگرچه نخست‌وزیر مجارستان از نظر ایدئولوژیک با جنبش «آمریکا را دوباره بزرگ کنیم» (MAGA) همسو است، اما با نزدیکی به چین به‌عنوان شریک اقتصادی و دیپلماتیک، از اولویت‌های سیاست خارجی ترامپ فاصله گرفته است.
دونالد ترامپ که از منتقدان سرسخت دادگاه بین‌المللی کیفری است، در ماه فوریه با امضای فرمانی اجرایی تحریم‌هایی علیه این نهاد اعمال کرد و وعده داد کسانی که در تحقیقاتی شرکت دارند که به زعم او تهدیدی برای امنیت ملی ایالات متحده و اسرائیل محسوب می‌شود، با «پیامدهای ملموس و قابل توجه» روبه‌رو خواهند شد.
روابط اوربان و نتانیاهو: مواضع مشترک علیه نهادهای بین‌المللی
نتانیاهو بارها اتهامات رشوه، فساد مالی و سایر اتهامات مطرح‌شده علیه خود در اسرائیل را تلاش دستگاه قضایی برای بی‌اعتبار کردن اراده رأی‌دهندگان توصیف کرده است. اوربان نیز به‌طور مشابه، بارها آنچه را «افراط‌گرایی قضایی» دادگاه‌های اروپایی در صدور احکام علیه مجارستان به دلیل نقض قوانین اتحادیه اروپا می‌نامد، به‌شدت مورد انتقاد قرار داده است.
نخست‌وزیر مجارستان در نشست رهبران اروپایی که در ماه نوامبر در بوداپست برگزار شد، با صراحت اعلام کرد: «ما همواره در برابر کنش‌گری قضایی سر به شورش برداشته‌ایم.» مجارستان در سال ۲۰۰۱ و در نخستین دوره نخست‌وزیری اوربان، معاهده تأسیس دادگاه بین‌المللی کیفری را تصویب کرد، اما پارلمان این کشور هرگز مفاد آن را وارد نظام حقوقی داخلی نکرده است. گولیاس در ماه فوریه اشاره کرده بود که همین خلأ قانونی به مجارستان اجازه می‌دهد حکم بازداشت نتانیاهو را اجرا نکند.
ماشین تبلیغاتی گسترده حزب حاکم فیدس به رهبری اوربان، در کارزار منفی خود علیه جورج سوروس، سرمایه‌دار یهودی آمریکایی زاده مجارستان، گاه به کلیشه‌های ضدیهودی متوسل شده است. با این حال، اوربان خود را حامی سرسخت اسرائیل معرفی کرده و نتانیاهو را به‌عنوان متحدی نزدیک می‌پذیرد. نتانیاهو که با موج فزاینده‌ای از مخالفت‌ها با رهبری‌اش، چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی مواجه است، حکم بازداشت صادره علیه خود را اقدامی یهودستیزانه و «رسوایی اخلاقی» توصیف کرده است.
او عصر روز پنج‌شنبه در سخنانی در بوداپست از ویکتور اوربان بابت «موضع‌گیری بسیار شجاعانه‌اش در مقابله با یهودستیزی» قدردانی کرد. نتانیاهو همچنین از تصمیم دولت مجارستان برای خروج از دادگاه بین‌المللی کیفری تمجید کرد و آن را اقدامی «شجاعانه و اصولی» در برابر «سازمانی فاسد» خواند و پیش‌بینی کرد که کشورهای دیگری نیز به‌زودی به این مسیر خواهند پیوست. نتانیاهو در پایان سخنانش افزود: «تصمیم مجارستان برای خروج از این دادگاه، نه تنها در اسرائیل، بلکه در بسیاری از کشورهای جهان با قدردانی عمیق روبه‌رو خواهد شد.»
