سرویس خبری ایران من:کشور، زمینه‌های گفت‌وگوی غیرمستقیم فراهم شده و اکنون وزیر امور خارجه ایران با اظهاراتی صریح، موضع کشورش را در قبال این مذاکرات احتمالی روشن کرده است. این سخنان در شرایطی بیان می‌شود که منطقه خاورمیانه با تنش‌های فزاینده‌ای روبروست و جامعه جهانی نسبت به احتمال شکل‌گیری توافقی جدید میان تهران و واشنگتن امیدوار است.
توپ حالا در زمین آمریکاست
وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که کشورش آماده گفت‌وگویی جدی برای دستیابی به توافق است، اما این واشنگتن است که باید تصمیم بگیرد در مسیر دیپلماسی گام بردارد یا خیر.
در هفته‌های گذشته، ایران و ایالات متحده از طریق پیام‌ها و نامه‌هایی که بین دو طرف رد و بدل شده، بار دیگر کانالی برای ارتباط ایجاد کرده‌اند. برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها، این پیام‌ها از سوی تهران نه نمادین بودند و نه تشریفاتی. ایران آن‌ها را تلاشی صادقانه برای شفاف‌سازی مواضع خود و گشودن دریچه‌ای به‌سوی دیپلماسی می‌داند.
مذاکرات غیرمستقیم؛ فرصتی برای آغاز دوباره
وزیر خارجه ایران با اشاره به سخنان اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، تأکید کرد که تهران آمادگی دارد با رویکردی جدی وارد گفت‌وگوهای تازه‌ای شود. به گفته او، قرار است روز شنبه مذاکرات غیرمستقیم میان دو کشور در عمان برگزار شود؛ فرصتی که هم می‌تواند نقطه آغاز باشد و هم محک واقعی برای سنجش اراده سیاسی طرفین.
او افزود که چنین مدلی از گفت‌وگو چیز جدیدی نیست. آمریکا خود در حال میانجی‌گری در مذاکرات غیرمستقیم میان روسیه و اوکراین است؛ بحرانی بسیار پیچیده‌تر که ابعاد راهبردی، نظامی، سرزمینی و امنیتی دارد.
وزیر امور خارجه ایران به تجربه شخصی خود در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در سال ۲۰۲۱ نیز اشاره کرد؛ تجربه‌ای که با میانجی‌گری اتحادیه اروپا انجام شد و هرچند دشوار، اما سازنده بود. به گفته او، شکست آن مذاکرات بیش از هر چیز ناشی از نداشتن اراده کافی از سوی دولت بایدن بود.
او تأکید کرد که انتخاب مسیر گفت‌وگوی غیرمستقیم، نه تاکتیکی زودگذر و نه ناشی از ملاحظات ایدئولوژیک است، بلکه تصمیمی مبتنی بر تجربه و واقعیت‌های موجود است. به گفته او، دیوار بی‌اعتمادی میان دو کشور بلند است و شک‌وتردیدها درباره نیت آمریکا، به‌ویژه با تکرار سیاست فشار حداکثری، همچنان پابرجاست. او هشدار داد که تا زمانی که طرفین به این درک نرسند که «گزینه نظامی» راه‌حلی واقعی نیست، پیشرفتی حاصل نخواهد شد.
وزیر خارجه ایران به واشنگتن یادآور شد که صرف هزینه‌های کلان از جیب مالیات‌دهندگان آمریکایی برای افزایش حضور نظامی در منطقه، نه به امنیت منجر می‌شود و نه دستاورد دیپلماتیکی خواهد داشت. او گفت: ملت ایران که قدرتش تکیه‌گاه دولت برای بازدارندگی واقعی است، هیچ‌گاه در برابر تحمیل و اجبار سر خم نخواهد کرد.
او افزود: «بعید است رئیس‌جمهور ترامپ بخواهد به رئیس‌جمهوری دیگر تبدیل شود که در جنگی ویرانگر در خاورمیانه گرفتار شده، جنگی که ممکن است شعله‌های آن کل منطقه را در بر بگیرد و میلیاردها دلار دیگر از جیب مالیات‌دهندگان آمریکایی را ببلعد؛ درست مانند آنچه در افغانستان و عراق رخ داد.»
برجام، تعهد و واقعیت‌ها
وزیر امور خارجه ایران در ادامه گفت‌وگوی خود به دو نکته کلیدی دیگر اشاره کرد.
نخست اینکه هرچند ترامپ علاقه‌ای به برجام ندارد، اما نباید فراموش کرد که این توافق شامل یکی از مهم‌ترین تعهدات ایران است: این کشور تحت هیچ شرایطی به‌دنبال ساخت یا دستیابی به سلاح هسته‌ای نخواهد بود. به گفته او، با گذشت یک دهه از امضای برجام و هفت سال از خروج یک‌جانبه آمریکا از آن، هنوز هیچ نشانه‌ای دال بر نقض این تعهد از سوی ایران وجود ندارد.
او افزود که ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا نیز این موضوع را بارها تأیید کرده‌اند. حتی مدیر اطلاعات ملی آمریکا، تولسی گبارد، نیز اخیراً اذعان کرده که ایران به‌دنبال تولید سلاح هسته‌ای نیست و رهبری این کشور از سال ۲۰۰۳ به‌طور رسمی پروژه ساخت سلاح اتمی را متوقف کرده است.
وزیر خارجه ایران تأکید کرد که تهران انتقادات جدی به سیاست‌های جهانی آمریکا، به‌ویژه در قبال منطقه دارد؛ از جمله استانداردهای دوگانه در موضوع اشاعه هسته‌ای. اما به‌گفته او، ایران در سال ۲۰۱۵ نشان داد که حاضر است نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای‌اش را در فضایی مبتنی بر احترام متقابل و برابری بررسی کند. تجربه خروج یک‌جانبه آمریکا و ناتوانی اتحادیه اروپا در اجرای تعهدات‌شان، اکنون بسیاری را در ایران متقاعد کرده که توافق آینده باید شامل تضمین‌هایی واقعی باشد.
فرصت دیپلماسی؛ تهدید زور
دومین نکته‌ای که وزیر خارجه ایران بر آن تأکید کرد، سوءتفاهمی است که به باور او باید اصلاح شود: اینکه ایران از نظر اقتصادی کشوری بسته و منزوی است. او با رد این دیدگاه گفت: «ما آماده‌ایم از حضور شرکت‌های جهانی استقبال کنیم. این نه ایران، بلکه سیاست‌های دولت آمریکا و محدودیت‌های کنگره است که مانع دسترسی شرکت‌های آمریکایی به فرصت‌های اقتصادی ایران شده است.»
او به قرارداد مهم ایران با شرکت بوئینگ پس از اجرای برجام اشاره کرد و گفت: «وقتی فروش هواپیمای مسافربری به ایران مجاز شد، ما فوراً برای خرید ۸۰ هواپیما با بوئینگ به توافق رسیدیم. ظرفیت تجارت با ایران فراتر از تصور است.»
در پایان، وزیر خارجه ایران تأکید کرد که پیشنهاد تهران برای گفت‌وگو همچنان روی میز است. او گفت اگر اراده واقعی وجود داشته باشد، همیشه راهی برای پیشرفت وجود دارد.
به گفته او، «تعامل دیپلماتیک در گذشته نتیجه‌بخش بوده و همچنان می‌تواند مؤثر باشد. ایران آماده است نیت صلح‌آمیز خود را به‌روشنی نشان دهد و برای رفع نگرانی‌ها همکاری کند. از سوی دیگر، ایالات متحده هم می‌تواند جدیت خود در مسیر دیپلماسی را با پایبندی به توافقاتش نشان دهد. اگر احترام ببیند، احترام خواهد دید.»
او در پایان هشدار داد: افزایش نیروی نظامی دقیقاً پیامی برخلاف دیپلماسی ارسال می‌کند. «ایران دیپلماسی را ترجیح می‌دهد، اما بلد است از خود دفاع کند. ما نه در گذشته و نه امروز در برابر تهدیدها تسلیم نشده‌ایم و نخواهیم شد. ما به دنبال صلح هستیم، نه تسلیم.»
و در نهایت، پیام روشن است: توپ حالا در زمین آمریکاست. اگر واشنگتن به‌دنبال راه‌حلی واقعی و دیپلماتیک است، مسیر مشخص است. اما اگر همچنان به اعمال فشار و تهدید ادامه دهد، باید بداند که پاسخ ملت ایران، محکم و یکپارچه خواهد بود. انتخاب با آمریکاست — این بار شاید فرصتی برای آن باشد که رئیس‌جمهور صلح باشد، نه رئیس‌جمهور جنگ.
