سرویس خبری ایران من: در سایه تنش‌های منطقه‌ای و روی کار آمدن مجدد دونالد ترامپ در آمریکا، مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده وارد مرحله تازه‌ای شده است. این گفت‌وگوها که با میانجی‌گری عمان در پیش است، می‌تواند نقطه عطفی در روابط پرتنش دو کشور باشد و تأثیرات گسترده‌ای بر معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشد.
آغاز دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا
ایران اعلام کرده است که گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایالات متحده که قرار است روز شنبه در عمان برگزار شود، «فرصتی واقعی» برای ارزیابی جدیت طرف مقابل خواهد بود. این اظهارات پس از آن مطرح شده که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، هشدار داده بود در صورت عدم توافق، ممکن است گزینه نظامی را دنبال کند.
دولت آمریکا در اوایل هفته جاری اعلام کرد که مذاکرات جدید با ایران از سر گرفته خواهد شد. این گفت‌وگوها قرار است با میانجی‌گری عمان، کشوری که در گذشته نیز نقش میانجی را ایفا کرده، انجام شود.
بازگشت آقای ترامپ به ریاست‌جمهوری ایالات متحده در ماه ژانویه، فضای گفت‌وگوهای هسته‌ای را بار دیگر تحت‌تأثیر قرار داده است. وی در دوره پیشین ریاست‌جمهوری، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را ترک کرد و آن را ناکارآمد توصیف کرده بود. از دید برخی از متحدان آمریکا از جمله اسرائیل، برنامه هسته‌ای ایران همچنان تهدیدی برای امنیت منطقه محسوب می‌شود.
تنش‌های منطقه‌ای و تأثیر آن بر مذاکرات
در مقابل، ایران نیز در ماه‌های اخیر با فشارهای فزاینده‌ای مواجه بوده است؛ از جمله حملات هوایی منتسب به اسرائیل در خاک این کشور که پس از حمله گروه حماس به جنوب اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳ شدت گرفت.
بر اساس گزارش رسانه‌های دولتی ایران، این دور از مذاکرات با حضور عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، و استیو ویتکوف، نماینده ویژه دولت آمریکا، برگزار می‌شود. بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، نقش میانجی را در این گفت‌وگوها ایفا خواهد کرد.
سخنگوی وزارت خارجه ایران، اسماعیل بقایی، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که تهران قصد دارد در مذاکرات پیش‌رو «نیت واقعی» طرف آمریکایی را ارزیابی کند و به دیپلماسی «فرصتی واقعی» می‌دهد. او تأکید کرد که ایران با «صداقت، جدیت و هوشیاری» وارد مذاکرات می‌شود.
از سوی دیگر، مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه، به خبرگزاری ایسنا گفته است که در صورت عدم استفاده از تهدید و فشار، امکان دستیابی به توافق وجود دارد. او هرگونه «اجبار و قلدری» را غیرقابل قبول خوانده است.
هم‌زمان با این تحولات، حملات هوایی ایالات متحده علیه نیروهای حوثی در یمن ادامه دارد؛ گروهی که به ایران نزدیک دانسته می‌شود. این حملات در واکنش به اقدام حوثی‌ها در هدف قرار دادن مسیرهای بین‌المللی کشتیرانی در دریای سرخ انجام شده و باعث افزایش گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال گسترش دامنه تنش‌ها به ایران شده است.
در همین حال، اسرائیل نیز پس از یک وقفه در عملیات نظامی، بار دیگر حملات خود به غزه را از سر گرفته و وضعیت آتش‌بس با حزب‌الله لبنان نیز همچنان ناپایدار گزارش شده است.
مواضع و پیشنهادات ایران برای پیشبرد مذاکرات
تهران می‌گوید پیشنهادهای «مهم و عملی» برای توافق آماده کرده است علی شمخانی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس گفته است که ایران با مجموعه‌ای از پیشنهادهای «مهم و عملی» وارد مذاکرات شده و در صورت وجود «نیت صادقانه و اراده واقعی» از سوی واشنگتن، مسیر رسیدن به توافق «شفاف و قابل دستیابی» خواهد بود.
پیش از این، دونالد ترامپ در تاریخ ۳۰ مارس هشدار داده بود که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، «بمبارانی در راه خواهد بود که جهان مشابهش را ندیده است». اظهاراتی که از نظر تحلیل‌گران می‌تواند فشار روانی بر روند مذاکرات وارد کند.
از زمان خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای، ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را افزایش داده و به سطوحی رسانده که به گفته برخی نهادهای بین‌المللی، به آستانه تولید سلاح هسته‌ای نزدیک شده است. مقامات جمهوری اسلامی تأکید کرده‌اند که برنامه هسته‌ای کشور تنها اهداف صلح‌آمیز را دنبال می‌کند، اما کشورهای غربی می‌گویند دامنه این فعالیت‌ها فراتر از نیازهای غیرنظامی است.
اختلاف بر سر ماهیت مذاکرات در حالی‌که دونالد ترامپ در اظهارات اخیر خود از مذاکرات مستقیم میان تهران و واشنگتن خبر داده، مقام‌های ایرانی تأکید دارند که این گفت‌وگوها تنها به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان انجام می‌شود.
علی شمخانی تأیید کرده که عباس عراقچی با «اختیارات کامل» به عمان سفر کرده تا مذاکرات را به‌صورت غیرمستقیم هدایت کند.
در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن نیز چندین دور مذاکره غیرمستقیم میان دو کشور انجام شد، اما به توافقی منتهی نشد. آخرین گفت‌وگوهای مستقیم شناخته‌شده میان ایران و آمریکا به دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما بازمی‌گردد.
