سرویس خبری ایران من:در سال‌های اخیر، مسئله هسته‌ای ایران یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات در عرصه دیپلماسی بین‌المللی بوده است. پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، تنش‌ها میان دو کشور افزایش یافته و چشم‌انداز دستیابی به راه‌حلی پایدار با چالش‌های جدی روبرو شده است. اکنون با برگزاری نشست مهم میان نمایندگان دو کشور، امیدهایی برای از سرگیری گفتگوها و دستیابی به توافقی تازه شکل گرفته است.
مقامات آمریکایی قرار است فردا در سطحی عالی با نمایندگان ایران دیدار کنند؛ دیداری که به امید دستیابی به توافقی تازه درباره برنامه هسته‌ای ایران انجام می‌شود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در سال ۲۰۱۸ بدون توجه به نظر متحدان واشنگتن از توافق هسته‌ای دوران اوباما خارج شد. حالا اما در هفته‌های اخیر، رئیس‌جمهور با تهدید به اقدام نظامی علیه ایران، تلاش می‌کند مانع دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای شود. تهران نیز می‌گوید نشست فردا در عمان، هم یک فرصت است و هم یک آزمون.
برای بررسی بیشتر این تحولات، با وندی شرمن، معاون پیشین وزیر خارجه آمریکا گفت‌وگو کردیم. او از چهره‌های کلیدی در مذاکرات هسته‌ای دولت اوباما با ایران بود.
خانم شرمن، ممنون که با ما همراه هستید. شما در شکل‌گیری توافق سال ۲۰۱۵ نقش داشتید. نظرتان درباره تلاش‌های دولت ترامپ برای رسیدن به توافقی تازه، پس از کنار گذاشتن توافق قبلی چیست؟
راستش، برای ترامپ و استیو ویتکوف—که ظاهراً به نماینده همه‌کاره تبدیل شده—آرزوی موفقیت می‌کنم. دستیابی به توافق با ایران قطعاً اتفاق مثبتی خواهد بود، اما کار بسیار دشواری‌ست. رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرده که مذاکرات مستقیم خواهد بود. اما از سوی دیگر، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران گفته این گفت‌وگوها غیرمستقیم است. به نظرم هم همین‌طور شروع می‌شود—ابتدا به شکل غیرمستقیم، و اگر روند مثبت پیش برود، شاید به گفت‌وگوی مستقیم برسند.
اما هنوز روشن نیست که دولت ترامپ دقیقاً چه هدفی را دنبال می‌کند. اگر بخواهد ایران برنامه هسته‌ای خود را به‌طور کامل برچیند، چنین خواسته‌ای برای تهران از منظر سیاست داخلی قابل‌قبول نیست. و در عین حال، خواسته‌ای کمتر از این شاید برای ترامپ کافی نباشد. در واقع ما با شرایطی پیچیده و چالش‌برانگیز مواجه هستیم.
در حالی که رئیس‌جمهور اعتماد بالایی به استیو ویتکوف دارد، باید توجه داشت که این نوع مذاکرات بسیار فنی‌اند. عباس عراقچی، که در مذاکرات قبلی هم با او طرف بودم، مذاکره‌کننده‌ای سرسخت و کاربلد است. انگلیسی‌اش عالی‌ست، و جزئیات فنی را به‌خوبی می‌داند. بنابراین آقای ویتکوف با رقیبی جدی روبه‌رو خواهد بود—چه در آن سوی میز، چه پشت دیوار مذاکرات غیرمستقیم.
ترامپ بارها توافق قبلی را «معیوب» خوانده و گفته نتوانسته مانع دستیابی ایران به بمب هسته‌ای شود. نظر شما در این‌باره چیست؟
من با او مخالفم. آن توافق اگرچه زمان‌بندی‌های متفاوتی داشت، اما تضمین می‌کرد که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند. اصطلاحی داریم به نام «زمان گریز»، یعنی زمانی که اگر ایران بخواهد مسیر تسلیحاتی برود، ما زودتر متوجه می‌شویم و فرصت واکنش داریم.
اما حالا که ترامپ توافق را کنار گذاشته، ایران تنها چند هفته با تولید مواد شکافت‌پذیر کافی برای ساخت یک بمب فاصله دارد. البته هنوز مراحل دیگری باقی‌ست؛ باید آن را مونتاژ و تسلیح کند و به موشک یا یک سامانه پرتاب متصل سازد. اما واقعیت این است که اکنون بسیار به مرز خطرناک نزدیک‌تر شده‌اند.
بنابراین زمان در حال از دست رفتن است. اگر رئیس‌جمهور بخواهد به توافقی برسد، فرصت زیادی ندارد. به نظرم مذاکرات فردا بیشتر درباره نحوه آغاز گفت‌وگوهاست تا رسیدن به نتیجه. شاید تنها اتفاق قابل‌ذکر، ادامه گفت‌وگوها باشد.
ایران می‌گوید به مذاکرات باور دارد. کاخ سفید اما تأکید می‌کند که این صرفاً یک جلسه است، نه مذاکره. رئیس‌جمهور هم صراحتاً اعلام کرده که ایران «هیچ‌گاه به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت». از دید شما، هدف اصلی چیست؟
بله، من هم منظورم از مذاکرات، نشست فردای عمان بود. به‌نظر من، هدف نهایی یک چیز است: جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای. این سیاست مشترک همه رؤسای‌جمهور آمریکا، چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه، در سال‌های گذشته بوده—از اوباما گرفته تا بایدن. بنابراین در هدف اختلافی نیست. مسئله، روش دستیابی به این هدف است.
می‌دانیم که نخست‌وزیر اسرائیل ترجیح می‌دهد تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف حمله قرار دهد. اما این اقدام می‌تواند به یک جنگ تمام‌عیار منجر شود—جنگی که احتمالاً حتی ترامپ هم خواهان آن نیست. بنابراین خوشحالم که تصمیم گرفته ابتدا شانس گفت‌وگو را امتحان کند. تنها نگرانی من این است که آیا تیم او توانایی لازم برای ورود به چنین مذاکرات فنی و پیچیده‌ای را دارد یا نه. زیرا طرف مقابل، تجربه و دانش بسیار بیشتری دارد.
سپاسگزارم، خانم وندی شرمن، معاون سابق وزیر امور خارجه آمریکا، از اینکه در این گفت‌وگو با ما همراه بودید.
