سرویس خبری ایران من: در جهان پرآشوب امروز، دیپلماسی نقشی حیاتی در برقراری صلح و ثبات ایفا می‌کند. دولت جدید آمریکا به رهبری دونالد ترامپ، با رویکردی متفاوت از دولت پیشین، در تلاش است تا چالش‌های بزرگ بین‌المللی را از طریق دیپلماسی قدرتمند حل کند. استیو ویتکوف، به عنوان فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، نقشی محوری در این تلاش‌های دیپلماتیک ایفا می‌کند، با هدف بازگرداندن ثبات به مناطق بحرانی جهان.
دولت ترامپ ماه‌هاست که با جدیت در تلاش است تا آنچه به‌زعم مقامات این دولت، میراث سیاست خارجی آشفته جو بایدن در سراسر جهان بوده، اصلاح کند. در مرکز این تلاش‌ها، نامی بیش از دیگران شنیده می‌شود: استیو ویتکوف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا. در روزهای اخیر، او با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و همچنین وزیر امور خارجه ایران دیدار کرده است؛ چراکه دونالد ترامپ اکنون مأموریتی سه‌جانبه در پیش گرفته: پایان دادن به تهاجم روسیه به اوکراین، بازگرداندن صلح به اروپا و جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای. برنامه‌ای فشرده و پیچیده که بی‌تردید یکی از دشوارترین چالش‌های دیپلماتیک در جهان امروز است.
در مصاحبه با فاکس نیوز، استیو ویتکاف درباره جزئیات این مأموریت‌ها سخن گفت. مجری برنامه، شان، نخستین پرسش را درباره مذاکرات با پوتین مطرح کرد:
«استیو، بسیاری از ناظران، در هر دو سوی ماجرا، همچنان با دیده تردید به این گفت‌وگوها نگاه می‌کنند. خوشحالم که تو را می‌بینم. سؤال من این است: آیا واقعاً توافقی در حال شکل‌گیری است، یا پوتین صرفاً در پی وقت‌کشی است؟ به‌ویژه در شرایطی که می‌داند نبود صدها میلیارد دلار تسلیحات آمریکایی می‌تواند برتری نظامی برای او ایجاد کند. آیا تو واقعاً معتقدی که توافقی در راه است؟ آیا اطمینان داری؟»
ویتکاف پاسخ داد: «به‌نظرم واژه‌ای که به‌کار بردی، “در حال شکل‌گیری”، توصیف دقیقی است. بله، این سومین دیدار من با پوتین بود. آخرین جلسه حدود پنج ساعت طول کشید. دو تن از مشاوران ارشد او، یوری اوشاکوف و کیریل دمیتریف، نیز در جلسه حضور داشتند. جلسه‌ای بسیار جدی و جذاب بود. و در نهایت، به‌وضوح به خواست پوتین برای دستیابی به صلح پایدار پی بردیم. البته نه اینکه این خواسته‌اش ناگهانی مطرح شده باشد، بلکه رسیدن به چنین سطحی از شفافیت، زمان برد. حالا ما نه فقط درباره آتش‌بس، بلکه درباره راه‌حلی نهایی صحبت می‌کنیم.»
شان مجری فاکس نیوز ادامه داد: «آیا این توافق، شامل موضوعاتی می‌شود که شاید در نگاه اول در ذهن افکار عمومی نگنجد؟ به‌عنوان مثال، آیا پوتین تمایلی برای بازگشت به تعامل تجاری با آمریکا و اروپا نشان داده؟ آیا چنین پتانسیلی در این مذاکرات دیده می‌شود؟»
ویتکاف پاسخ داد: «شکی نیست که در این توافق فقط درباره پنج منطقه مورد مناقشه صحبت نمی‌کنیم. مسائل بسیار بیشتری در جریان است. از جمله پروتکل‌های امنیتی، نگرانی‌ها درباره ناتو، ماده ۵ پیمان ناتو، و ده‌ها جزئیات دیگر. این پرونده‌ای پیچیده است که ریشه در مشکلات عمیق و تاریخی دارد. من فکر می‌کنم ممکن است در آستانه توافقی باشیم که تأثیری عظیم بر ثبات جهانی داشته باشد. و فراتر از آن، این احتمال را هم می‌بینم که از دل این روند، فرصت‌هایی تازه برای بازسازی روابط آمریکا و روسیه به‌وجود بیاید. روابطی که می‌تواند با همکاری‌های اقتصادی استراتژیک تقویت شود. مشارکت، به‌ویژه مشارکت اقتصادی، ثبات‌آفرین است.»
گفت‌وگوهای حساس با ایران: چالش هسته‌ای
شان مجری فاکس نیوز گفت: «می‌دانیم که پول بسیاری از مشکلات را حل می‌کند، استیو. تو در دوران حرفه‌ای‌ات تاجر موفقی بوده‌ای. اما اجازه بدهیم برویم سراغ ایران. دیدار مستقیم با وزیر خارجه ایران، نخستین تماس علنی بین دو کشور از زمان آغاز به کار دولت ترامپ بوده است. همان سؤال قبلی، اما این‌بار درباره ایران: آیا ایرانی‌ها در تلاش‌اند زمان بخرند؟ اطلاعات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که آن‌ها به سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی رسیده‌اند. رسیدن به ۹۰ درصد — یعنی سطح تسلیحاتی — دیگر خیلی زمان نمی‌برد. بعد فقط باید سامانه‌های پرتاب داشته باشند. تو و رئیس‌جمهور بارها گفته‌اید که ایران نباید بمب داشته باشد. من هم با شما هم‌عقیده‌ام. اما صادقانه بگو، چطور می‌توان با کسانی مذاکره کرد که به خلافت معتقدند، شعارشان “یا مسلمان شو یا بمیر”، و خواستار نابودی اسرائیل و آمریکایند؟ واقعاً با این طرز تفکر، توافق ممکن است؟ دیدارتان چطور پیش رفت؟»
ویتکاف پاسخ داد: «پیام رئیس‌جمهور کاملاً روشن است: صلح از مسیر قدرت می‌گذرد. این تهدید نیست، واقعیت است. وقتی او می‌گوید ایران نمی‌تواند بمب داشته باشد، واقعاً منظورش همین است. در مذاکرات با ایرانی‌ها، دو موضوع کلیدی مطرح بود. اول، بحث غنی‌سازی. همان‌طور که گفتی، آن‌ها نیازی به غنی‌سازی بالاتر از ۳.۶۷ درصد ندارند. در برخی دوره‌ها سطح غنی‌سازی‌شان به ۲۰ و حتی ۶۰ درصد رسیده که قابل‌پذیرش نیست. هیچ توجیه فنی برای چنین سطحی از غنی‌سازی در برنامه‌ای به‌اصطلاح صلح‌آمیز وجود ندارد. بنابراین، تمرکز ما بر راستی‌آزمایی کامل این فعالیت‌هاست. موضوع دوم، تسلیحات است. این شامل انواع موشک‌هایی می‌شود که ذخیره کرده‌اند، و همچنین سامانه‌هایی که در فرآیند تسلیحاتی‌سازی استفاده می‌شود. ما اینجاییم تا ببینیم آیا از مسیر دیپلماسی می‌توان به نتیجه رسید یا نه. جلسه اول، سازنده و مثبت بود. من شخصاً فردی هستم که به دیگران اعتماد می‌کنم، اما به همان اندازه بر راستی‌آزمایی تأکید دارم.»
اهمیت راستی‌آزمایی و چشم‌انداز توافق
شان مجری فاکس نیوز پرسید: «آیا این راستی‌آزمایی شامل بازرسی در هر زمان، هر مکان و بدون محدودیت خواهد بود؟ منظورم بازرسان آمریکایی است، نه صرفاً نمایندگان سازمان ملل. چون من به سازمان ملل اعتماد ندارم. تو هم احتمالاً نداری.»
ویتکاف پاسخ داد: «در این زمینه، همان‌طور که قبلاً هم گفته‌ام، جزئیات سند نهایی بسیار مهم خواهد بود. امیدواریم سندی تهیه شود که با بالاترین استانداردها نوشته شده باشد. اما نکته کلیدی این است: بدون راستی‌آزمایی دقیق، هیچ توافقی پایدار نخواهد بود. در سال‌های پیش از دولت فعلی، سازوکار راستی‌آزمایی به‌شدت ضعیف بود. این موضوع باید تغییر کند. اگر اصلاح شود، می‌توانیم پایه‌ای برای گفت‌وگوهای مؤثر داشته باشیم. اگر اصلاح نشود، باید به سراغ گزینه‌های جایگزین برویم — گزینه‌هایی که برای هیچ‌کس مطلوب نخواهد بود.»
شان مجری فاکس نیوز در پایان گفت: «در نهایت، این خود آن‌ها هستند که سرنوشت‌شان را رقم می‌زنند. و همه می‌دانیم این حرف چه معنایی دارد. اگر مسیر اشتباهی را انتخاب کنند، دیگر نه پالایشگاه و نه سایت هسته‌ای‌ای باقی خواهد ماند که بتوان درباره‌اش مذاکره کرد. راستش، من به سختی می‌توانم به کسانی که به خلافت، “یا مسلمان شو یا بمیر”، و مرگ بر آمریکا و اسرائیل باور دارند اعتماد کنم. اما با این وجود، امیدوارم بتوانید به توافقی برسید که همراه با راستی‌آزمایی باشد. اگر چنین شود، نه فقط برای منطقه بلکه برای صلح جهانی، اتفاقی مثبت خواهد بود. استیو ویتکوف، از حضورت در برنامه متشکرم.»
