سرویس خبری ایران من: در روزهایی که آزادی بیان و استقلال رسانه‌ها در سراسر جهان با چالش‌های جدی روبرو است، شاهد تحولی شگفت‌انگیز در خود ایالات متحده هستیم. کشوری که همواره خود را پرچمدار آزادی مطبوعات می‌دانست، اکنون با تصمیمی که می‌تواند پایانی بر دهه‌ها فعالیت رسانه‌های مستقل اما دولت‌بنیاد آمریکایی باشد، اصول بنیادین دموکراسی را به چالش کشیده است. این گزارش، روایتی از آنچه در حال وقوع است و پیامدهای آن برای خبرنگاران، مخاطبان و آینده آزادی بیان در جهان.
آغاز انحلال: فرمانی که رسانه‌های آزاد را هدف گرفت
حده، می‌گذرد؛ فرمانی که عملاً آغازگر انحلال سازمان رسانه‌های جهانی آمریکا (USAGM) است. نهادی که وظیفه نظارت بر رسانه‌هایی چون صدای آمریکا، رادیو آسیای آزاد و رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی را بر عهده دارد—رسانه‌هایی که اگرچه از بودجه کنگره تأمین می‌شوند، اما استقلال تحریری دارند.
من چهار سال گذشته را در صدای آمریکا صرف گزارش درباره آزادی رسانه‌ها کرده‌ام؛ تهدیدهایی که خبرنگاران در سراسر جهان، حتی در خاک آمریکا، با آن مواجه‌اند. اما حالا نوبت رسانه ما شده که زیر تیغ دولت برود—و این همکاران من هستند که جان و امنیت معیشتی‌شان در خطر قرار گرفته است.
خبرنگاران در خطر: تهدیدی جدی برای جان و امنیت افراد
دست‌کم ۸۴ خبرنگار صدای آمریکا با ویزای کاری در ایالات متحده حضور دارند. اگر کارشان را از دست بدهند، ممکن است اخراج شده و به کشورهای خود بازگردانده شوند. این در حالی است که به گفته گزارشگران بدون مرز، حداقل ۲۳ نفر از این افراد در صورت بازگشت، با خطر بازداشت و حبس مواجه خواهند شد.
خبرنگارانی از بلاروس، هنگ‌کنگ، میانمار، روسیه و ویتنام در صورت بازگشت به کشور خود، ممکن است راهی زندان شوند. همچنین برخی از کارکنان رادیو آسیای آزاد که از کشورهای سرکوب‌گر همچون کامبوج یا ویتنام به آمریکا آمده‌اند، فقط به این امید که بتوانند آزادانه گزارش‌گری کنند، اکنون در خطر جدی قرار گرفته‌اند.
جسیکا جریت، سردبیر بخش آزادی مطبوعات در صدای آمریکا، می‌گوید: «بسیاری از آن‌ها با آگاهی کامل از خطراتی که متوجه خود و خانواده‌هایشان می‌شود، به این کار ادامه می‌دهند. هر کسی که افتخار همکاری با چنین افرادی را دارد، وظیفه اخلاقی دارد از آن‌ها محافظت کند.»
آینده این خبرنگاران در گرو نبردی وسیع‌تر برای حفظ صدای آمریکا و رسانه‌های مشابه آن است؛ رسانه‌هایی که سال گذشته به بیش از ۴۲۰ میلیون مخاطب در کشورهایی با بالاترین سطح سانسور جهان دسترسی داشتند.
نبرد حقوقی و پیامدهای آن
در ۱۵ مارس، USAGM بودجه رادیو آسیای آزاد و رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی را قطع کرد. هر دو رسانه در حال مبارزه حقوقی با این تصمیم‌اند. اگرچه یک قاضی فدرال رأی اولیه‌ای به نفع رادیو اروپای آزاد داده، اما این رسانه همچنان منتظر دریافت بودجه است.
در همان روز، حدود ۱۳۰۰ کارمند صدای آمریکا، از جمله خود من، در مرخصی اجباری قرار گرفتند و دستور یافتند فعالیتی نداشته باشند. برخی از ما اکنون از طریق دادگاه فدرال پیگیر این اقدامات شده‌ایم. در میان شاکیان، دو خبرنگار خارجی نیز هستند که با ویزای موقت کار می‌کنند. طبق اسناد دادگاه، یکی از آن‌ها ممکن است در کشورش به‌خاطر همکاری با صدای آمریکا به بیش از ۱۰ سال زندان محکوم شود، و دیگری در معرض «خطر جانی» قرار دارد.
در ۲۸ مارس، دادگاه با صدور یک حکم موقت، همه برنامه‌های مربوط به تعطیلی صدای آمریکا، از جمله پایان قرارداد ۵۰۰ پیمانکار، از جمله من و چندین خبرنگار دیگر، را متوقف کرد. اما این حکم ممکن است تنها یک توقف موقتی باشد؛ اگر نبرد حقوقی به نفع دولت تمام شود، خبرنگاران خارجی احتمال دارد ویزای خود را از دست بدهند و مجبور به بازگشت به کشورهایی شوند که در آن‌ها امنیت جانی ندارند.
ماجرا فقط به دارندگان ویزا محدود نمی‌شود. در حال حاضر، ۱۰ خبرنگار از رسانه‌های وابسته به USAGM، به دلیل فعالیت‌شان در کشورهای مختلف از جمله آذربایجان، بلاروس، میانمار، روسیه، اوکراین تحت اشغال روسیه و ویتنام، در بازداشت به‌سر می‌برند. برخی کمتر از یک سال زندانی شده‌اند و برخی دیگر، حکم‌هایی تا ۱۲ سال دریافت کرده‌اند.
پیش‌تر دولت آمریکا برای حفاظت از این خبرنگاران وارد عمل شده بود. سال گذشته دولت بایدن با وساطت خود، دو خبرنگار—السو کورماشوا از رادیو اروپای آزاد و ایوان گرشکوویچ از وال‌استریت ژورنال—را از بازداشت در روسیه آزاد کرد. حتی در دولت ترامپ، در فوریه، آزادی آندری کوزنچیک، خبرنگار بلاروسی رادیو اروپای آزاد، که از سال ۲۰۲۱ زندانی بود، تأمین شد. با این حال مشخص نیست تلاش فعلی دولت برای انحلال USAGM چه سرنوشتی برای باقی خبرنگاران زندانی رقم خواهد زد.
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده که با USAGM برای رسیدگی به وضعیت خبرنگاران در تماس است، اما هنوز مشخص نیست در صورت تعطیلی این سازمان، چه نهادی از این افراد حمایت خواهد کرد.
در همین ماه، ۳۷ سازمان مدافع آزادی بیان و حقوق بشر در نامه‌ای از کنگره خواستند تا برای حفظ امنیت خبرنگاران و دارندگان ویزا وارد عمل شود. آن‌ها خواستار تسریع در بررسی پرونده‌های مهاجرتی این افراد شدند.
در این نامه آمده بود: «حفاظت از خبرنگاران یک وظیفه اخلاقی است، اما در عین حال پیامی روشن به جهان درباره تعهد آمریکا به دموکراسی و آزادی بیان است.»
پیامدهای جهانی: عقب‌نشینی آمریکا از اصول دموکراتیک
اما شواهد نشان می‌دهد این تعهد رو به افول است. تلاش دولت ترامپ برای انحلال USAGM، بی‌اعتنایی‌اش به رسانه‌های منتقد و فاصله گرفتن از نقش دیرینه ایالات متحده به‌عنوان حامی جهانی آزادی مطبوعات، نشانه‌ای از عقب‌نشینی از اصول دموکراتیک است.
کلیتون ویمرز، مدیر گزارشگران بدون مرز در آمریکا، گفت: «این یک عقب‌گرد جدی از مسیری است که ایالات متحده از زمان جنگ جهانی دوم در حمایت از دموکراسی پیموده بود.»
ایالات متحده که همیشه با متمم اول قانون اساسی‌اش، نماد آزادی مطبوعات به‌شمار می‌رفت، اکنون خودش در معرض خطر قرار دارد.
دولت ترامپ در جبهه‌های مختلفی با رسانه‌های آمریکایی درگیر شده، از جمله از طریق شکایت و پیگرد رسانه‌های منتقد. این همان نوع سرکوبی است که صدای آمریکا و دیگر رسانه‌های وابسته به USAGM برای مقابله با آن در کشورهای استبدادی طراحی شده بودند. اینکه حالا خود این رسانه‌ها قربانی چنین رویکردی شده‌اند، به‌روشنی از بی‌اعتنایی کاخ سفید به ارزش آزادی مطبوعات در یک نظام دموکراتیک خبر می‌دهد.
پیامدهای این اتفاقات جهانی است. صدای آمریکا و رسانه‌های خواهر آن، دهه‌ها صدای مستقل، واقع‌گرا و حرفه‌ای را به کشورهایی مثل چین، روسیه، ایران و کره شمالی رسانده‌اند—کشورهایی که رسانه‌های آزاد در آن‌ها زیر فشار شدید هستند. با تعطیلی این رسانه‌ها، نه‌تنها میلیون‌ها نفر منبعی برای اطلاع‌رسانی آزاد را از دست خواهند داد، بلکه الگوی رسانه‌ای آزاد نیز از میان خواهد رفت.
کاترین جیکوبسن، مسئول برنامه آمریکا، کانادا و کارائیب در کمیته حفاظت از خبرنگاران، هشدار داد: «نابود کردن کامل USAGM این پیام را می‌فرستد که آمریکا دیگر آزادی رسانه و دموکراسی را اولویت نمی‌داند.»
در همین حال، رسانه‌های دولتی کشورهایی مانند روسیه و چین با شعف از این خبر استقبال کرده‌اند—اینکه ایالات متحده در حال تعطیل کردن رسانه‌هایی است که صدای آزاد را برای مردم آن کشورها پخش می‌کردند.
اما برای همکاران من در سراسر جهان که در زندان هستند یا با خطر آن مواجه‌اند، این خبری شوم است. و برای آینده دموکراسی در خود ایالات متحده، حتی تلخ‌تر.
