سرویس خبری ایران من: در هفته‌های اخیر، فضای دیپلماتیک پیرامون پرونده هسته‌ای ایران شاهد تحرکات قابل توجهی بوده است. مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده با میانجیگری کشورهای ثالث در حال پیشرفت است، و همزمان، بازیگران مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی در تلاشند تا در این روند نقش‌آفرینی کنند. این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که فشارهای سیاسی و تهدیدات نظامی نیز همچنان وجود دارد.
نقش احتمالی روسیه در آینده توافق هسته‌ای
با افزایش تحرکات دیپلماتیک و پیشرفت مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده، گمانه‌زنی‌ها درباره نقش بالقوه روسیه در آینده توافق هسته‌ای ایران شدت گرفته است. منابع مطلع می‌گویند که روسیه می‌تواند در توافق جدید، نقشی کلیدی ایفا کند؛ چه به عنوان مقصد احتمالی برای ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران، و چه در جایگاه ناظر یا داور در صورت بروز اختلاف یا نقض مفاد توافق از سوی طرفین.
بر اساس این تحلیل، در صورت دستیابی به توافق جدید، بخشی از اورانیوم با غنای بالای ایران ممکن است برای اطمینان از پایبندی تهران به تعهداتش، به خاک روسیه منتقل شود. از سوی دیگر، برخی سناریوها، روسیه را به عنوان طرفی معرفی می‌کنند که می‌تواند در صورت اختلاف یا نقض احتمالی، نقش داوری ایفا کند و میان طرف‌ها میانجیگری نماید.
موضع‌گیری ترامپ و تهدیدات علیه ایران
در همین حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین ایالات متحده که در سال ۲۰۱۸ توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میان ایران و قدرت‌های جهانی (برجام) را ترک کرد، بار دیگر موضعی تند اتخاذ کرده است. او هشدار داده است که اگر ایران به‌سرعت به توافقی جدید نرسد که مانع از دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای شود، آمریکا ممکن است به ایران حمله کند.
این تهدید در شرایطی مطرح شده که روز شنبه، دور تازه‌ای از مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با میانجیگری عمان در شهر رم برگزار شد. به گفته مقامات آمریکایی، این گفت‌وگوها که حدود چهار ساعت به طول انجامید، پیشرفت قابل توجهی داشته است و طرف‌ها در برخی مسائل به درک مشترک نزدیک شده‌اند.
پیشرفت مذاکرات و برنامه‌های آینده
برنامه‌ریزی‌ها نشان می‌دهد که مذاکرات فنی بیشتری میان نمایندگان دو کشور در طول هفته جاری در ژنو انجام خواهد شد. همچنین، قرار است در پایان هفته آینده، نشستی دیپلماتیک در سطح بالا با مشارکت مستقیم نمایندگان ایران و آمریکا و با نقش‌آفرینی عمان در همین کشور برگزار شود.
در این میان، بازگشت روسیه به مرکز ثقل مذاکرات هسته‌ای، برای بسیاری از ناظران یادآور نقش تاریخی مسکو در تعاملات بین‌المللی درباره پرونده هسته‌ای ایران است. اگرچه روسیه در سال‌های اخیر رابطه نزدیکی با تهران برقرار کرده، اما اکنون ممکن است در توافقی چندجانبه، نقش یک بازیگر متوازن را ایفا کند؛ هم به‌عنوان مقصد فنی برای انتقال بخشی از مواد هسته‌ای، و هم در مقام داور بی‌طرفی که بتواند در مواقع اختلاف، مانع از فروپاشی توافق شود.
با این حال، هنوز روشن نیست که چنین نقشی تا چه اندازه مورد پذیرش طرف‌های دیگر—به‌ویژه آمریکا—قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر، اینکه ایران حاضر باشد بخش مهمی از مواد هسته‌ای خود را به خاک کشور ثالث منتقل کند، تصمیمی است که احتمالاً نیازمند موافقت در سطح عالی نظام خواهد بود.
در کنار این تحولات، تهدید صریح دونالد ترامپ مبنی بر حمله به ایران در صورت عدم دستیابی به توافقی فوری، فضای مذاکرات را تحت تأثیر قرار داده است. ترامپ که به دنبال بازگشت به قدرت در انتخابات ریاست‌جمهوری آتی است، سعی دارد با موضع‌گیری‌های سخت‌گیرانه، تصویری قاطع از خود در قبال ایران ارائه دهد.
با وجود این تهدیدات، پیشرفت مذاکرات رم و ادامه آن در ژنو و سپس عمان، نشان می‌دهد که دیپلماسی هنوز زنده است. نقشی که مسکو ممکن است در این مسیر ایفا کند، نه‌تنها از نظر فنی بلکه از نظر سیاسی، اهمیت زیادی خواهد داشت؛ چرا که می‌تواند هم به اطمینان‌سازی میان طرف‌ها کمک کند، و هم راهی برای حفظ توافق در صورت بروز بحران فراهم آورد.
