سرویس خبری ایران من: در ادامه‌ی تغییرات گسترده در سیاست خارجی دولت جدید ایالات متحده، اسنادی به بیرون درز کرده که نشان‌دهنده‌ی طرح‌های جدی برای تحول بنیادین در ساختار و ماموریت‌های وزارت خارجه آمریکاست. این پیش‌نویس دستور اجرایی، که گفته می‌شود در مراحل مختلف بررسی قرار دارد، حاوی پیشنهادهایی است که در صورت اجرا، چهره‌ی دیپلماسی آمریکا را به‌طور اساسی تغییر خواهد داد.
پیش‌نویس جنجالی برای بازسازی وزارت خارجه آمریکا
یک پیش‌نویس از دستور اجرایی دولت دونالد ترامپ خواستار بازسازی اساسی وزارت خارجه آمریکاست؛ طرحی جنجالی که به‌گفته مقامات ایالات متحده و براساس نسخه‌ای از این سند، شامل حذف تقریباً تمامی فعالیت‌های دیپلماتیک آمریکا در آفریقا و بستن سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها در سراسر این قاره می‌شود.
این سند، همچنین پیشنهاد می‌کند دفاتری در ساختمان مرکزی وزارت خارجه که بر مسائل مربوط به تغییرات اقلیمی، پناهندگان، دموکراسی و حقوق بشر تمرکز دارند، منحل شوند.
هنوز مشخص نیست چه کسی دقیقاً مسئول تدوین این سند بوده یا این پیش‌نویس در کدام مرحله از فرایندهای تصمیم‌گیری داخلی قرار دارد. این یکی از چندین سندی است که اخیراً برای اصلاحات گسترده در وزارت خارجه تهیه شده و گفت‌وگوها در این‌باره به‌طور روزانه در میان مقامات دولت ترامپ در جریان است.
هرچند برخی از ایده‌های مطرح‌شده در این پیش‌نویس در هفته‌های گذشته مورد بحث قرار گرفته‌اند، اما مشخص نیست که تا چه اندازه این پیشنهادها جدی هستند یا رئیس‌جمهور در نهایت آن را امضا خواهد کرد. مقامات تأکید کرده‌اند که ممکن است بخش‌هایی از این پیش‌نویس، پیش از بررسی نهایی در کاخ سفید یا امضای ترامپ، دستخوش تغییر شود.
واکنش‌ها و تکذیب‌های رسمی
پس از انتشار گزارش‌ها درباره این پیش‌نویس، مارکو روبیو، وزیر خارجه، در پیامی کوتاه در شبکه‌های اجتماعی آن را «اخبار جعلی» خواند. نشانه‌ای در دست نیست که روبیو یا مشاوران ارشدش این سند را تأیید کرده باشند، گرچه آن‌ها نیز در حال کار بر بازسازی وزارتخانه هستند.
تا زمان انتشار این خبر، هیچ‌یک از سخنگویان وزارت خارجه یا شورای امنیت ملی کاخ سفید به درخواست‌های خبرنگاران برای اظهار نظر – از جمله درباره احتمال امضای این دستور توسط ترامپ – پاسخی ندادند.
هدف این پیش‌نویس، همان‌طور که در متن آمده، اعمال یک «بازسازی منظم» در وزارت خارجه و «ساده‌سازی مأموریت‌ها»ست، با هدف کاهش «اتلاف منابع، تقلب و سوءاستفاده». طبق مفاد سند، وزارتخانه باید این تغییرات را تا اول اکتبر اجرایی کند.
برخی از تغییرات پیشنهادی در این سند، نیازمند اطلاع‌رسانی رسمی به کنگره است و انتظار می‌رود با مخالفت و چالش قانونی نمایندگان روبه‌رو شود؛ به‌ویژه در مورد تعطیلی گسترده دفاتر دیپلماتیک و تغییرات ساختاری عمده. به گفته مقامات مطلع، تلاش برای اجرای برخی بخش‌ها می‌تواند زمینه‌ساز شکایت‌های حقوقی باشد.
گریگوری میکس، نماینده دموکرات ایالت نیویورک و عضو ارشد کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، در واکنش به این پیش‌نویس در رسانه‌های اجتماعی نوشت: «فارغ از اینکه این پیش‌نویس به میز ترامپ برسد یا نه، روشن است که این دولت قصد دارد وزارت خارجه را تضعیف کند و دیپلماسی و توان توسعه‌ای آمریکا را نابود سازد.»
ساعاتی بعد، یکی از مقامات کاخ سفید اعلام کرد که این پیشنهادها صحت ندارند و در دستور کار کاخ سفید قرار ندارند.
جزئیات تغییرات ساختاری و کاهش نیروی انسانی
از روز شنبه، نسخه‌ای از این سند در میان دیپلمات‌های فعلی و پیشین و برخی مقامات رسمی دست‌به‌دست می‌شود. این سند، بازسازی ساختاری گسترده‌ای را پیشنهاد می‌دهد که هم کارکنان حرفه‌ای وزارت خارجه (کارمندان خدمات خارجی) و هم کارکنان خدمات مدنی در مقر واشنگتن را هدف قرار می‌دهد.
براساس این پیش‌نویس، وزارت خارجه قرار است شمار زیادی از کارمندان را به مرخصی با حقوق بفرستد و به برخی دیگر اطلاعیه‌های اخراج ارائه دهد.
یکی از بندهای مهم پیش‌نویس خواستار حذف آزمون خدمات خارجی برای استخدام دیپلمات‌هاست. در عوض، معیارهای جدیدی برای استخدام معرفی می‌شود که یکی از آن‌ها، «هم‌راستایی با سیاست خارجی رئیس‌جمهور» است.
در سند آمده است که استفاده از هوش مصنوعی باید در تهیه اسناد، تدوین و بازبینی سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های عملیاتی گسترش یابد.
طرح پیشنهادی، دفاتر منطقه‌ای فعلی را حذف و آن‌ها را در قالب چهار «گروه کلان منطقه‌ای» بازسازمان‌دهی می‌کند: گروه اوراسیا (اروپا، روسیه و آسیای مرکزی)، گروه خاورمیانه (کشورهای عربی، ایران، پاکستان و افغانستان)، گروه آمریکای لاتین (شامل کارائیب، آمریکای جنوبی و مرکزی)، و گروه هند-اقیانوس آرام (شامل شرق و جنوب شرقی آسیا، هند و کشورهای اطراف).
حذف دفاتر متعدد و کاهش فعالیت‌ها در آفریقا
یکی از جنجالی‌ترین بخش‌های پیش‌نویس، حذف کامل دفتر امور آفریقاست که جای خود را به یک دفتر بسیار کوچک‌تر با عنوان «نماینده ویژه امور آفریقا» می‌دهد؛ دفتری که مستقیماً به شورای امنیت ملی گزارش می‌دهد و فقط بر چند موضوع خاص مثل عملیات ضدتروریسم هماهنگ‌شده و استخراج منابع حیاتی تمرکز دارد.
بر اساس سند، همه سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های «غیرضروری» در آفریقای جنوب صحرا تا اول اکتبر تعطیل خواهند شد. اعزام دیپلمات‌ها به قاره آفریقا نیز صرفاً برای «ماموریت‌هایی هدف‌محور» صورت خواهد گرفت.
عملیات مربوط به کانادا نیز در یک دفتر جدید تحت عنوان «دفتر امور آمریکای شمالی» متمرکز می‌شود که زیر نظر وزیر خارجه و با تیمی بسیار کوچک اداره خواهد شد. سفارت آمریکا در اتاوا نیز به‌شدت کوچک می‌شود.
دفاتر مسئول دموکراسی و حقوق بشر، پناهندگان و مهاجرت، و روابط با سازمان‌های بین‌المللی به‌طور کامل حذف خواهند شد. همچنین، سمت‌های مربوط به معاون وزیر در این حوزه‌ها از ساختار وزارتخانه حذف می‌شود، از جمله معاونت دیپلماسی عمومی.
دفتر نماینده ویژه مسائل اقلیمی نیز منحل خواهد شد. در عوض، یک پست جدید با عنوان «معاون وزیر برای مقابله با تهدیدات فراملی» ایجاد می‌شود تا مسئولیت مسائل مبارزه با مواد مخدر و سایر تهدیدهای جهانی را برعهده گیرد.
پیش‌نویس می‌گوید که بخش کمک‌های بشردوستانه آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا نیز باقیمانده‌ی فعالیت‌هایش را به وزارت خارجه منتقل خواهد کرد؛ آژانسی که طبق گزارش‌ها، در دو ماه اخیر تحت فشار شدید تیم روبیو و مقامات دولت ترامپ بوده است.
از نظر منابع انسانی، پیش‌نویس خواستار عبور از «مدل چرخش عمومی قدیمی و بی‌نظم» و حرکت به‌سوی یک ساختار منطقه‌ای حرفه‌ای و هدفمند است تا تخصص در حوزه‌های خاص افزایش یابد. به این معنا که متقاضیان ورود به خدمات خارجی، باید از ابتدا مشخص کنند قصد دارند در کدام منطقه جغرافیایی فعالیت داشته باشند.
وزارت خارجه تا پایان سپتامبر به کارکنان فعلی خدمات خارجی و خدمات مدنی طرح بازخرید داوطلبانه ارائه خواهد داد.
وزارت خارجه در حال حاضر حدود ۸۰ هزار کارمند دارد که ۵۰ هزار نفر آن‌ها از شهروندان محلی مستقر در خارج از کشور هستند. از میان کارکنان باقی‌مانده، حدود ۱۴ هزار نفر دیپلمات حرفه‌ای‌اند و ۱۳ هزار نفر نیز اعضای خدمات مدنی هستند که عمدتاً از واشنگتن کار می‌کنند.
پیش‌نویس همچنین پیشنهاد داده که بورس‌های تحصیلی برنامه فولبرایت محدود به دانشجویان کارشناسی ارشد در رشته امنیت ملی شود. همچنین قرارداد وزارت خارجه با دانشگاه هاوارد – یک دانشگاه تاریخی با اکثریت دانشجویان سیاه‌پوست – برای جذب دانشجویان برنامه‌های بورسیه رَنگل و پیکرینگ پایان یابد؛ برنامه‌هایی که با هدف افزایش تنوع در خدمات خارجی طراحی شده بودند.
این سند یکی از چندین یادداشتی است که در روزهای اخیر در دولت ترامپ در حال بررسی و چرخش است. در یکی از یادداشت‌های دیگر، کاهش حدود ۵۰ درصدی بودجه وزارت خارجه برای سال مالی آینده پیشنهاد شده، و یادداشت دیگری خواهان حذف ۱۰ سفارتخانه و ۱۷ کنسولگری شده است.
