سرویس خبری ایران من: حسن روحانی، رئیس جمهور پیشین ایران، دیدگاه‌های خود را درباره مذاکرات هسته‌ای مطرح کرد. او در سخنانی به فرصت‌های از دست رفته اشاره و اهمیت تعامل با جهان را تأکید کرد. روحانی همچنین خواستار حمایت از دولت فعلی در مذاکرات جدید شد.
ضرورت استفاده از فرصت مذاکرات
به گزارش ایران من، رئیس دولت‌های یازدهم و دوازدهم در یادآوری مذاکرات پیشین گفت: «عراقچی در بهار ۱۴۰۰ توانست همه خواسته‌های ما را در مذاکرات تأمین کند. او به توافقی دست یافت که نه تنها تحریم‌های قبلی را برمی‌داشت، بلکه تحریم‌های اضافه شده توسط ترامپ را نیز لغو می‌کرد. طرف مقابل حتی با حذف نام سپاه پاسداران از لیست تروریستی تقریباً موافقت کرد؛ در واقع همه خواسته‌های ما را پذیرفتند.»
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی روز دوشنبه اول اردیبهشت‌ماه، در دیدار اعضای شورای مرکزی مجمع ایثارگران افزود: «آن زمان در دولت اعلام کردم اگر به ما اجازه دهند، همان روز توافق را نهایی می‌کنیم. تنها یک امضا باقی مانده بود که آقای عراقچی باید انجام می‌داد، اما اجازه ندادند! هدف این بود که روحانی ناموفق بماند! در حالی که روحانی کیست که موفق باشد یا نباشد؟ باید به فکر ملت و کشور باشیم!»
او تأکید کرد: «باید از فرصت پیش‌آمده برای مذاکرات حداکثر استفاده را ببریم. وظیفه اصلی همه ما جلوگیری از وقوع جنگ است؛ نه اینکه از جنگ بترسیم بلکه چون جنگ به نفع آمریکا، ایران و منطقه نیست.»
در بیان تاریخچه این موضوع، روحانی خاطرنشان کرد: «مردم و نظام در دو مقطع سال‌های ۸۲ و ۹۲ مانع جنگ شدند. نباید بهانه در اختیار ترامپ قرار دهیم و اجازه دهیم نتانیاهو از شرایط فعلی منطقه به نفع صهیونیسم و علیه ملت ایران و کشورهای منطقه سوءاستفاده کند.»
تحریم‌ها و تأثیر آن بر زندگی مردم
رئیس‌جمهور پیشین ایران با اشاره به هدف رفع تحریم‌ها اظهار داشت: «هدف دیگر ما برداشتن تحریم‌هاست. تحریم معضلی جدی برای مردم ایران محسوب می‌شود. برخی تحریم را نعمت می‌دانند، اما چه نعمتی؟»
وی با انتقاد از سودجویان تحریم ادامه داد: «شاید برای عده‌ای کاسب تحریم که دنبال سوءاستفاده هستند نعمت باشد، اما قطعاً به ضرر ۸۵ میلیون ایرانی است. قصد ندارم بگویم همه مشکلات کشور ناشی از تحریم است، اما سهم تحریم کم نیست. اکنون مذاکره‌ای آغاز شده که نتیجه آن هنوز مشخص نیست و در مراحل اولیه قرار دارد. بحث اصلی درباره چارچوب مذاکرات است و هنوز توافقی صورت نگرفته، اما همین مقدار نیز بر بازار ارز، طلا، سکه و حتی امید و روحیه مردم تأثیر مثبت گذاشته است.»
دیدگاه‌های متفاوت درباره تعامل با جهان
روحانی با تشریح دو دیدگاه درباره مذاکره در ایران گفت: «یک تفکر معتقد است ما نمی‌توانیم با دنیا تعامل کنیم و مذاکره را نادرست می‌داند. برخی پیروان این دیدگاه حتی معتقدند که نهایتاً باید با آمریکا وارد نبرد قطعی شویم و هیچ راه دیگری وجود ندارد.»
در تشریح استدلال این گروه، وی توضیح داد: «این دیدگاه بر این باور است که سازمان‌های بین‌المللی عادلانه عمل نمی‌کنند و ارزشی ندارند، بنابراین نباید به آنها تکیه کنیم. این حرف از یک جنبه درست است؛ سازمان‌های بین‌المللی بر مبنای عدالت، اخلاق و انصاف بنیان‌گذاری نشده‌اند، بلکه بر اساس مناسبات قدرت فعالیت می‌کنند.»
رئیس دولت تدبیر و امید با ارائه نقد خود بر این دیدگاه افزود: «نمی‌توانیم این سازمان‌های بین‌المللی را کاملاً بی‌ارزش بدانیم یا بگوییم با آنها کاری نداریم و در هیچ مقطعی نباید به آنها مراجعه کنیم. قدرت‌های بزرگ دنیا چه در شرق و چه غرب، هیچ کدام کاملاً در چارچوب موازین حقوقی و اخلاقی رفتار نمی‌کنند و همه دنبال منافع، هژمونی و سلطه‌طلبی خود هستند. با این حال، این به معنای عدم امکان مذاکره یا کاهش تنش‌های موجود نیست.»
چالش مواجهه با قدرت‌های جهانی
با طرح پرسش‌های اساسی، روحانی گفت: «آیا باید در برابر همه قدرت‌های بزرگ جهانی بایستیم و با آنها مقابله کنیم؟ آیا چنین کاری عملی است؟ به نفع نظام و مردم ماست؟ اسلام چنین دستوری به ما داده است؟»
وی در تبیین الگوی رفتاری پیامبر اسلام(ص) خاطرنشان کرد: «پیغمبر اسلام(ص) پس از تشکیل حکومت در مدینه، مردم مسلمان را برای جنگ با دو ابرقدرت زمان بسیج نکرد. ایشان در نهایت پیام داد و برای سران آنها نامه فرستاد و آنان را به اسلام دعوت کرد. حتی وقتی برخی به نامه پیغمبر بی‌احترامی کردند، حضرت عصبانی نشد و فرمان جنگ نداد. جنگ‌های دوران اسلام نیز عمدتاً جنبه دفاعی داشت؛ دیگران توطئه یا حمله می‌کردند و مسلمانان از خود دفاع می‌کردند.»
برجام و اثبات امکان تعامل با جهان
با رد دیدگاه مخالفان تعامل، روحانی تصریح کرد: «این تفکر که ما نمی‌توانیم با دنیا مذاکره کنیم و نباید تعامل داشته باشیم و کاملاً بی‌فایده است، صحیح نیست. یکی از دستاوردهای مهم برجام این بود که ثابت کرد می‌توان با دنیا تعامل کرد و مذاکره می‌تواند مفید باشد.»
در تحلیل مخالفت‌ها با برجام، وی اظهار داشت: «علت خشم عده‌ای از برجام، همین تفکر مخالف تعامل بود. آنها سال‌ها به مردم القا کرده بودند که مذاکره هیچ فایده و خاصیتی ندارد. به قول آن امام جمعه محترم که گفت هر وقت ما با دنیا حرف زدیم شکست خوردیم و همیشه این کار نادرست و غلط بوده است. برخی از روی مسائل جناحی، حزبی و منافع شخصی چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند، عده‌ای هم واقعاً معتقدند با دنیا نباید مذاکره کنیم.»
درس‌های تاریخی از رفتار امام خمینی(ره)
رئیس‌جمهور ایران در دوره‌های یازدهم و دوازدهم با اشاره به سیره امام خمینی(ره) گفت: «امام پس از کشتار جمعه خونین نسبت به عربستان سعودی بسیار ناراحت بودند، حتی فرمودند از صدام هم بگذریم از آل‌سعود نمی‌گذریم، اما یک سال بعد از آن حادثه دستور دادند مسأله را حل کنند؛ چون نمی‌توانستیم حج نرویم و رابطه نداشته باشیم.»
در ادامه، روحانی به تصمیم تاریخی امام در پذیرش قطعنامه اشاره کرد: «همان امامی که در برابر صدام و جنایت‌هایش، چند هفته قبل از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ فرمود “امروز تردید به هر شکلی خیانت به اسلام است، غفلت از مسائل جنگ، خیانت به رسول‌الله است”، چند هفته بعد با دریافت گزارش‌های مستند و درک این واقعیت که ادامه جنگ به نفع نظام و کشور نیست، مسئولیت پایان جنگ را پذیرفت و قطعنامه را قبول کرد. نظرات امام در مسائل مهم بر اساس منافع و مصالح کشور تغییر می‌کرد. ایشان نشان دادند که نباید بر یک نظر پافشاری کنیم.»
شجاعت در صلح و درس‌هایی از تاریخ اسلام
با تأکید بر اهمیت صلح، روحانی بیان کرد: «شجاعت در صلح بالاتر از شجاعت در جنگ است. امام هم در جنگ شجاعت داشت و هم در صلح. پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸، وقتی برخی به امام گفتند آماده هستیم و می‌توانیم دوباره بجنگیم، ایشان فرمودند من تاکتیکی نگفتم صلح، ما می‌خواهیم با عراق صلح کنیم.»
وی ادامه داد: «سپس امام اجازه دادند بلافاصله هیأت مذاکره تشکیل شود. مذاکره با اشراری که آن همه جنایت کرده بودند دشوار بود، اما مصلحت چنین اقتضا می‌کرد.»
در استناد به تاریخ اسلام، روحانی گفت: «مگر برای امام حسن مجتبی(ع) صلح با معاویه آسان بود؟ وقتی حجر بن عدی از یاران خاص امیرالمؤمنین(ع) و شیعیان مخلص با لحنی تند به امام حسن اعتراض کرد که چرا صلح کردی و ما را به ذلت کشاندی، امام حسن(ع) فرمود: حجر! آنچه تو فکر می‌کنی، نظر اکثریت مردم نیست.»
روحانی به نقل از امام حسن(ع) افزود: «من در مسجد از مردم پرسیدم آیا آماده هستید به جنگ ادامه دهیم یا صلح کنیم؟ مردم یکصدا فریاد زدند “البقیه و الحیاه”، یعنی می‌خواهیم زندگی کنیم و نمی‌خواهیم بجنگیم. اکثریت قاطع مردم این را خواستند، بنابراین من صلح با معاویه را پذیرفتم. این تصمیم برای امام حسن مجتبی(ع) آسان نبود، اما ایشان پذیرفت.»
اهمیت جذب مردم و تحقق جمهوری اسلامی واقعی
رئیس‌جمهور پیشین با اشاره به تأثیر اوضاع داخلی بر سیاست خارجی گفت: «باید مردم را به سمت انقلاب و نظام جذب کنیم. متأسفانه عده زیادی از ما فاصله گرفته‌اند. ما به مردم قول داده بودیم که جمهوری اسلامی برقرار کنیم، احکام اسلام را اجرا کنیم و حاکمیت ملی را محقق سازیم.»
در تبیین معنای واقعی جمهوریت، روحانی تصریح کرد: «جمهوری یعنی جمهور مردم حاکم باشند، مردم در انتخابات شرکت کنند، مردم انتخاب کنند، نظر بدهند و مجلس واقعاً مردمی باشد. اگر همه مردم به صحنه بیایند، بزرگترین عامل جلوگیری از جنگ، خدعه و توطئه دشمن خواهند بود. ناامید کردن اسرائیل تنها با حضور مردم در صحنه امکان‌پذیر است.»
ضرورت توجه به خواسته‌های مردم
وی با تأکید بر اهمیت شنیدن صدای مردم، اظهار داشت: «باید به گله و اعتراض مردم گوش دهیم. نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم مردم فقط به حرف‌های ما گوش کنند. نباید مردم را آزار دهیم و تحت فشار قرار دهیم. مردم واقعیت‌هایی را می‌بینند که آزرده‌شان می‌کند.»
روحانی با یادآوری انگیزه‌های انقلاب مردم، خاطرنشان کرد: «مردم انقلاب کردند تا از تحقیر نجات یابند. آنها خواستار استقلال نظام، مبارزه با فساد و توزیع عادلانه ثروت و امکانات بودند. مردم می‌خواستند منابع ملی متعلق به همه ملت باشد. مردم جمهوری اسلامی واقعی می‌خواهند، نه فقط نام آن. کلمه جمهوری اسلامی به تنهایی دردی را دوا نمی‌کند، بلکه تحقق واقعی جمهوریت و اسلامیت است که می‌تواند مشکلات را حل کند.»
فرصت‌های از دست رفته و چشم‌انداز آینده
با تأکید بر مسئولیت‌های کنونی، روحانی گفت: «امروز بزرگترین وظیفه ما کمک به نظام و حاکمیت تا حد ممکن است. حال که مذاکره آغاز شده، باید به دولت کمک کنیم. در گذشته فرصت‌های بسیار خوبی داشتیم، اما به خاطر رقابت‌های سیاسی و اینکه چه کسی رئیس‌جمهور شود، آن فرصت‌ها را از دست دادیم.»
وی در تشریح فرصت از دست رفته اظهار داشت: «علت اینکه در هفته‌های پایانی دولتم کوتاه آمدم، این بود که فکر می‌کردم آنها می‌خواهند به توافق برسند اما نمی‌خواهند به نام من ثبت شود، بلکه به نام رئیس‌جمهور بعدی باشد.»
رئیس‌جمهور پیشین با اشاره به موضع‌گیری خود در آن زمان خاطرنشان کرد: «من در دولت و شورای عالی امنیت ملی گفتم این توافقی که همه آن را قبول داریم باید اجرا شود، حتی اگر در دولت من نباشد و در دولت بعدی باشد. برای من تفاوتی نمی‌کرد. ما فقط می‌خواستیم تحریم‌ها برداشته شود و امتیاز آن هم به دولت بعدی برسد، اشکالی نداشت. مهم این بود که مردم راحت شوند. متأسفانه آن فرصت طلایی را از دست دادیم. امیدوارم از فرصت کنونی حداکثر استفاده را ببریم.»
