پادکست این سخنرانی را گوش کنید
سرویس خبری ایران من: محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین ایران، دیدگاه‌های خود را درباره مذاکره، امنیت ملی و روابط خارجی ارائه کرد. او مذاکره را نه تهدید بلکه فرصتی برای ایران دانست. ظریف تأکید کرد که کشور با خودباوری می‌تواند از مذاکره بهره بگیرد. او همچنین بر اهمیت نگاه به آینده و استفاده از فرصت‌های موجود تأکید کرد.
دیدگاه ظریف درباره مذاکره و فرصت‌های پیش روی ایران
وزیر خارجه پیشین ایران گفت: مذاکره تهدید نیست، اگر تصور کنیم مذاکره تهدید است، سعی می‌کنیم مذاکره را دورتر کنیم، اما وقتی مذاکره فرصت می‌شود، یعنی آن‌قدر به خودمان اعتماد داریم که مذاکره را فرصت تلقی کنیم. فکر می‌کنم که اگر ما این خودباوری را پیدا کنیم که احساس کنیم می‌توانیم در مذاکره کاری کنیم که ترامپ بگوید ایرانی‌ها سر کری را کلاه گذاشت یا ویتکاف بگوید برجام به نفع آمریکا بود.
«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه پیشین جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه در «همایش بزرگداشت روز ملی خلیج فارس؛ خلیج فارس در پرتو تحولات منطقه ای و بین‌المللی» سخنرانی کرد. او با اشاره به حادثه بندر شهید رجایی اظهار داشت: همه ایران با خانواده‌های قربانیان این حادثه و مردم هرمزگان همدردی می‌کند و تمام ایران عزای بندرعباس را گرفته است.
تاریخچه تلاش‌های ایران برای تأمین امنیت ملی
ظریف در ادامه به نگاه تهدیدمحور شرایط و ضرورت تبدیل آن به نگاه فرصت‌محور اشاره کرد. او گفت: تمام حکومت‌های ایران امنیت ایران را دنبال می‌کردند. ما برای بازپس‌گیری آنچه در جنگ اول ایران و روس از دست داده بودیم، جنگ دوم را در دوران قاجار آغاز کردیم. هدف، تأمین امنیت ملی ایران و احیای سرزمین‌های از دست رفته بود. چون این تلاش بر واقع‌بینی استوار نبود، نتیجه، از دست دادن سرزمین‌های بیشتری از ایران شد.
وی تصریح کرد: هدف در جنگ‌های ترکمانچای یا گلستان، تأمین امنیت ملی ایران بود. اشتباهاتی رخ داد اما ترکمانچای به جای فروپاشی ایران، مرز ایران را جابه‌جا کرد. این امر بد بود اما ابتدای تاریخ، خیلی قبل از آن بود.
ظریف گفت: در دوران پهلوی نیز چنین وضعیتی وجود داشت. ابتدا رضاشاه تلاش کرد با عثمانی توافق کند و در چند مرحله شط العرب، آرارات و فیروزه را از دست داد. پهلوی دوم نیز همین تلاش را ادامه داد و از ابتدا سعی کرد آنچه پدرش از دست داده بود را بازیابد اما آن را در قالب دکترین نیکسون پیگیری کرد. یعنی از زمان دکترین نیکسون تا پایان پهلوی، ایجاد تمامیت ارضی کشور را از طریق وابستگی دنبال کرد. روش تفاوت داشت اما هدف یکسان بود.
وی در ادامه گفت: جمهوری اسلامی ایران نیز همان هدف را دنبال کرد یعنی ایران خواست تمامیت ارضی و امنیت ملی کشور را فراهم کند منتهی از مسیر مستقل و درون‌زا. قبلا دیدیم وقتی شاه با مشکلات انقلاب مواجه شد، نگاهش برون‌نگر بود.
در زمان جمهوری اسلامی این نگاه را کنار گذاشتیم و به مردم اتکا کردیم. جمهوری اسلامی روش جدیدی را ادامه داد یعنی تأمین امنیت ملی ایران. اکنون ۴۰ و چند سال از جمهوری اسلامی ایران گذشته و ما تنها حکومتی بعد از نادرشاه هستیم که یک وجب از خاک ایران را از دست نداده‌ایم.
دستاوردهای جمهوری اسلامی در حفظ تمامیت ارضی و امنیت ملی
وزیر امور خارجه پیشین ایران همچنین بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران در جنگ یک وجب از خاک کشور را نداد، حتی شاه بحرین را واگذار کرد. ما به وضعیتی رسیدیم که آمریکا به ما حمله کرد و شهید سلیمانی را در یک اقدام تروریستی به شهادت رساند. ما تنها کشوری هستیم که به پایگاه آمریکایی حمله موشکی کردیم.
اسرائیل به ما حمله کرد و ما هم کشوری هستیم که اسرائیل را هدف قرار دادیم. به آن‌هایی که می‌گویند ایران ضعیف شده می‌گویم اگر موشک‌های ما مناطق جمعیتی را هدف می‌گرفت، توان ایران آشکار می‌شد. دوران بزن در رو پایان یافته است. ما به توان درون‌زای حفاظت از امنیت ملی دست یافته‌ایم. ما حق داشتیم تا به این تعریف نرسیدیم، همه چیز را تهدید ببینیم.
وی تصریح کرد: برای رسیدن به آنچه امروز داریم هزینه زیادی پرداختیم. همیشه مدیون شهدا، جانبازان و ایثارگران هستیم و همیشه مدیون امام (ره) و همیشه مدیون مقام معظم رهبری هستیم.
مذاکره به عنوان فرصت نه تهدید
ظریف همچنین در ادامه گفت: مذاکره تهدید نیست، اگر تصور کنیم مذاکره تهدید است، سعی می‌کنیم مذاکره را دورتر کنیم، اما وقتی مذاکره فرصت می‌شود، یعنی آن‌قدر به خودمان اعتماد داریم که مذاکره را فرصت تلقی کنیم. فکر می‌کنم که اگر ما این خودباوری را پیدا کنیم که احساس کنیم می‌توانیم در مذاکره کاری کنیم که ترامپ بگوید ایرانی‌ها سر کری را کلاه گذاشت یا ویتکاف بگوید برجام به نفع آمریکا بود.
ظریف در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: یا می‌توانیم آینده را بر اساس گذشته بسازیم که در آن صورت گذشته ما را محدود خواهد کرد، یا می‌توانیم دستاوردهای امروز را برای آینده، وجدآفرین درست کنیم.
وی یادآور شد: چین با باور اینکه زمان پرش به آینده فرا رسیده کار را شروع کرد. ما نیاز به حرکت به سمت آینده داریم یعنی باید به منطقه فرصت دهیم. هیچ کشوری در این منطقه نمی‌تواند ایران را بدون هزینه تهدید کند.
وزیر امور خارجه پیشین ایران همچنین افزود: در نگرش جهانی، دنیا تغییر کرده و زمان اتحادهای دائمی به پایان رسیده است. من و آقای سجادپور کتابی در این زمینه نوشتیم اما کسی توجهی نکرد. پارسال کسینجر مقاله‌ای در این زمینه نوشت و همه آن را تیتر کردند. دوران اتحادهای دائمی تمام شده است و اکنون زمان ائتلاف‌های موقتی است.
وی یادآور شد: سعودی‌ها پس از حادثه آرامکو از خواب بیدار شدند. ما باید بفهمیم نه چین و نه روسیه منافع خودشان را به خاطر ما به خطر نمی‌اندازند. باید درست بفهمیم نه اینکه روابط راهبردی نداشته باشیم.
ظریف خاطرنشان کرد: دوران تحقیر تاریخی ایران به برکت شهدا، امام (ره) و رهبری تمام شده است. عین این جمله را قبلا هم در فارن افرز نوشتم.
وزیر خارجه پیشین ایران تصریح کرد: چرا امام (ره) فرمود مردم ولی نعمت ما هستند، باور نکردید؟ باور کنید مردم بهترین و بزرگترین فرصت ما هستند، زنان و جوانان ما بهترین فرصت ما هستند. بهترین برنامه‌نویسان، فیزیک‌دانان و شیمی‌دانان در ایران هستند. این‌ها می‌توانند منبع تغذیه فکری باشند. آن شخصی که قدرت معنایی را مطرح کرد، امام بود که به گورباچف نامه نوشت.
تغییر دیدگاه‌های منطقه‌ای و جهانی
ظریف خاطرنشان کرد: کشورهای منطقه اولا به این نتیجه رسیده‌اند امنیت خریداری‌شده برایشان امنیت نمی‌آورد و این موضوع را در آرامکو دیدند. اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که اسرائیل بزرگترین تهدید برای کشورهای عربی است.
وی در ادامه اظهار داشت: اسرائیلی‌ها بازی امنیتی‌سازی را با ما شروع کردند. آنها از سال ۱۹۹۰ پس از پایان جنگ ایران و عراق، این وضعیت را با مردم اسرائیل (سرزمین‌های اشغالی) آغاز کردند و بعد به جامعه عرب منتقل کردند و آن نگرانی از تهدید ایران بود.
وزیر امور خارجه پیشین ایران گفت: آمریکا اصولا تمایلی برای ماندن در منطقه ندارد و می‌خواهد به مشکلات منطقه پایان دهد تا حضورش را کمرنگ کرده و به سمت چین برود. برای همین در برجام آمریکایی‌ها می‌خواستند به ایران امتیاز دهند و این قائله را ختم کنند تا نیاز به حضور در منطقه کم شده و به سمت چین بروند.
ظریف همچنین ابراز داشت: اکنون شرایط تغییر کرده و اعراب از قدرت اسرائیل نگرانی دارند. از نظر جهانی کشورها نمی‌توانند به قدرت خارجی اعتماد کنند. در این طرح، منطقه و مودت را بیشتر از طرح هرمز می‌دانم. حضور مصر، ترکیه، آینده یمن و یا اردن و سوریه اهمیت دارد لذا باید مجموعه‌ای متوازن داشته باشیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در وضعیت جدید ایران، جهان و منطقه نیاز داریم آینده متفاوتی را بسازیم. اولین کار این است با گذشته خودمان آشتی کنیم، دنبال پیدا کردن مسئول که چرا هزینه زیاد شد، نباشیم. با افتخار به گذشته جلو برویم و در گذشته نمانیم. شرایط یکسان نخواهد بود. آینده وجدآفرینی را برای منطقه پیش‌بینی کنیم. می‌خواهیم آینده‌سازی کنیم. آینده منطقه می‌تواند متفاوت از گذشته باشد. ما می‌توانیم آینده را بسازیم.
