سرویس خبری ایران من: همایش ملی «زن در تاریخ محلی ایران؛ پهنه شمال» رویدادی مهم برای بازخوانی نقش تاریخی زنان در جامعه ایرانی است. این همایش با پیام زهرا بهروز آذر، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده آغاز شد که بر ضرورت شنیدن صداهای مغفول مانده در تاریخ تأکید دارد. بررسی نقش زنان در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از اهداف اصلی این گردهمایی علمی است که با مشارکت نهادهای مختلف برگزار می‌شود.
همایش ملی “زن در تاریخ محلی ایران” آغاز به کار کرد
به گزارش ایران من، زهرا بهروز آذر امروز پنجشنبه همزمان با آغاز به کار همایش «زن در تاریخ محلی ایران، پهنه شمال» در ساری در پیامی اظهار کرد: آغاز این همایش وزین را به برگزارکنندگان گرامی پژوهشگران پرتلاش و تمامی اندیشمندان و فرهنگ‌سازان این بخش از میهن عزیزمان صمیمانه تبریک می‌گویم. افسوس که امکان حضور در این گردهمایی ارزشمند را نیافتم، اما به‌واسطه اهمیت موضوع، وظیفه دانستم کلامی هرچند کوتاه در همراهی با این حرکت علمی بیان کنم.
نقش تاریخی زنان ایران‌زمین
معاون رئیس جمهور گفت: بی‌گمان زنان ایران‌زمین از آغازین لحظات شکل‌گیری تمدن تا امروز در بطن حیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی این سرزمین حضوری فعال و تأثیرگذار داشته‌اند.
این حضور به هیچ‌وجه به محیط خانه محدود نبوده و گستره‌ای از کشاورزی و دامداری گرفته تا صنایع بومی، آموزش غیررسمی، انتقال سنت‌ها، مشارکت در دانش و آفرینش ادبی را در بر می‌گرفته است. با این‌حال، آنچه از این واقعیت در روایت‌های رسمی تاریخ باقی مانده، سهمی اندک و سایه‌وار است.
وی در پیام خود می افزاید: همواره مردم ساختار مردانه تاریخ‌نگاری را عامل این حذف یا کم‌نمایی دانسته‌اند. در این ساختار، صداهای غیررسمی و زیسته، به‌ویژه صدای زنان، مجال ورود نیافته‌اند.
بی‌تردید، این تحلیل بخشی از واقعیت را روشن می‌کند. اما بسنده کردن به آن، خطری در خود دارد: اینکه به‌جای واکاوی علل عمیق‌تر، تنها به تحلیلی آشنا و تکرارشونده بچسبیم. گاه چنین تحلیلی، بی‌آنکه بخواهد، به نوعی «خطای شناختی جمعی» بدل می‌شود؛ سپری که در پشت آن از مواجهه با ریشه‌های پنهان‌تر و مسئولیت‌های ناگفته گریزان می‌مانیم.
ریشه‌های ساختاری غیبت زنان در تاریخ
بهروز آذر خاطر نشان کرد: واقعیت آن است که مردانه بودن تاریخ، پیش و بیش از آنکه نتیجه مستقیم یک نظام آگاهانه مردسالار باشد، «نشانگر وجود یک مسئله ساختاری در سازوکار ثبت و روایت تاریخ» است. این مسئله‌ای است که زنان نیز به‌گونه‌ای ناخواسته، در تداوم آن نقش داشته‌اند.
بسیاری از نقش‌هایی که زنان ایفا کرده‌اند، آن‌چنان در بطن زندگی و ساختارهای روزمره تنیده بوده که به‌صورت امری «بدیهی» زیسته شده و نیازی به ثبت، دفاع یا تبیین نیافته است. این «بدیهی‌سازی» نقش‌ها، شاید خود یکی از دلایل خاموش ماندنشان باشد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، باید پذیرفت که تاریخ، به‌طور سنتی و ساختاری، صدای عرصه‌های رسمی قدرت است. این عرصه‌ها شامل سیاست، سلطنت، جنگ، و قانون‌گذاری می‌شوند.
حال آنکه بسیاری از زنان، در عرصه‌هایی فعال بوده‌اند که به‌رغم اهمیت‌شان، کمتر وارد حافظه مکتوب شده‌اند. این عرصه‌ها شامل اقتصاد محلی، شبکه‌های عاطفی، آموزش سنتی، حمایت‌های اجتماعی، و تولید فرهنگی شفاهی می‌شوند.
شکاف میان آنچه زنان «زیسته‌اند» و آنچه «نوشته شده»، بزرگ‌تر از آن است که تنها با ارجاع به سلطه مردانه فهمیده شود. برای پرکردن این فاصله، باید ساختار روایت را بازنگری کنیم و از خود بپرسیم: «چرا برخی فضاها تاریخی شده‌اند و برخی دیگر نه؟ چرا برخی صداها ثبت شده‌اند و برخی، حتی اگر پرطنین بوده‌اند، در حافظه ما خاموش مانده‌اند؟»
تلاش‌های نوین برای بازخوانی تاریخ زنان
معاون رئیس جمهور در بخش دیگری از پیام خود تصریح کرد: پاسخ به این پرسش‌ها ما را از سطح به عمق می‌برد. این پاسخ‌ها ما را به جایی می‌برند که ببینیم چگونه عادت‌های فرهنگی، شیوه‌های زیستن، نظام‌های ارزش‌گذاری و حتی برداشت خود زنان از جایگاهشان، در کنار ساختارهای رسمی قدرت، در شکل دادن به سکوت تاریخی آنان نقش داشته است.
در این مسیر، باید از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر نهادهایی چون «انجمن زنان پژوهشگر تاریخ» یاد کرد. این نهاد طی بیش از دو دهه فعالیت پیگیر، کوشیده است با برگزاری همایش‌های علمی، مجالس نکوداشت و نشست‌های فکری، بستری برای روایت زنان در تاریخ فراهم آورد.
همچنین انجمن از ظرفیت سایر نهادهای مدنی، از جمله همراهی با انجمن ایرانی تاریخ، به شکلی هوشمندانه بهره گرفته است. این همکاری نمونه‌ای از هم‌افزایی موفق را نشان می‌دهد.
وی گفت: امروز بیش از هر زمان دیگر به مشارکت فعال، گفت‌وگوی بین‌فرهنگی و حفظ انسجام ملی در عین تنوع فرهنگی نیاز داریم. برگزاری چنین همایش‌هایی با محوریت زنان که نیمی از سرمایه فکری و تخصصی ایران عزیز را تشکیل می‌دهند، گامی بلند در مسیر توسعه پایدار فرهنگی و تاریخی است.
از همراهی نهادهای اجرایی، مراکز علمی و رسانه‌ها نیز باید قدردانی کرد. این همدلی نشان از بلوغ فرهنگی و درک اولویت‌های امروز ایران دارد.
بهروز آذر در پایان پیام خود ضمن تبریک به برگزارکنندگان فرهیخته این رویداد ارزشمند گفت: امید دارم که این همایش گامی باشد در جهت شنیدن و شنواندن آن صداهایی که سال‌ها مغفول مانده‌اند. این تلاش می‌تواند افق‌های تازه در بازخوانی تاریخ از منظر تجربه زیسته زنان بگشاید و فرصتی برای غنی‌تر شدن روایت ملی ما فراهم آورد.
باشد که دستاوردهای این همایش، نه تنها در عرصه آموزش و پژوهش، بلکه در سیاست‌گذاری فرهنگی و تاریخی نیز به کار آید و آیندگان از دل این تلاش، به تصویری جامع‌تر و انسانی‌تر از گذشته خود دست یابند.
به گزارش ایران من، همایش ملی «زن در تاریخ محلی ایران؛ پهنه شمال» که تا کنون پیش‌همایش‌های آن در گلستان و گیلان برگزار شد، از امروز به مدت ۲ روز در ساری برگزار می‌شود.
این همایش که فراخوان آن چندی پیش منتشر شد از سوی انجمن زنان پژوهشگر تاریخ ایران و انجمن تاریخ ایرانی و با مشارکت معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، باشگاه اندیشه، انجمن ملی زنان کارآفرین، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، نشر تاریخ ایران و انجمن ایرانی مطالعات تاریخ در حال برگزاری است.
مباحث نظری و روش‌شناسی مرتبط با نسبت تاریخ محلی و تاریخ زنان، زنان و تاریخ‌نگاری، زنان و کنش‌گری سیاسی، زنان و اقتصادی، زنان و فرهنگ و ادب و هنر، زنان و دانش، زنان و پوشش، زنان و معماری، زنان و نهادهای مدنی، زیست زنانه، مادرانگی زنان و مدیریت نقش‌ها، زنان و محیط زیست، نابرابری‌های جنسیتی، زنان سرپرست خانوار، مواجهه زنان با خشونت، زنان و مهاجرت، زنان و زبان، زنان و زیست شهری و روستایی، زنان و رسوم، زنان حاملان میراث ناملموس، زنان و خودآگاهی و زنان و جنگ(از منظر آسیب‌شناسی) محورهای این همایش ملی پژوهشی هستند.
