سرویس خبری ایران من: روابط میان ایالات متحده و اسرائیل همواره از اهمیت ویژه‌ای در سیاست خاورمیانه برخوردار بوده است. با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، بسیاری انتظار داشتند همکاری نزدیک او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، همچون گذشته ادامه یابد. اما تحولات اخیر در منطقه، به‌ویژه در رابطه با ایران و غزه، باعث ایجاد شکاف‌هایی در این اتحاد استراتژیک شده است.
آغاز همکاری: همسویی اولیه ترامپ و نتانیاهو
تنش میان ایران و غزه باعث شده روابط دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو وارد دوره‌ای از فشار و اختلاف شود. زمانی که ترامپ در ژانویه ریاست‌جمهوری را به دست گرفت، او و نتانیاهو در رویکرد به مسائل کلیدی مانند جنگ غزه و تهدیدات ایران دیدگاه مشابهی داشتند. ترامپ محدودیت ارسال بمب‌های سنگین به اسرائیل که در دوران بایدن وضع شده بود را لغو کرد. او از عملیات نظامی اسرائیل برای «تمام کردن کار حماس» حمایت کرد و در موضوع مقابله با ایران و گروه‌های وابسته‌اش با نتانیاهو توافق داشت.
چالش‌های استراتژیک: اختلاف‌نظر بر سر ایران و غزه
اما در هفته‌های اخیر، به گفته دو مقام آمریکایی، دو دیپلمات خاورمیانه و دو منبع آگاه دیگر، این همسویی جای خود را به تنش داده است؛ چون این دو رهبر اکنون در مورد نحوه مواجهه با چالش‌هایی که پس از تضعیف حماس و ایران پیش آمده، اختلاف‌نظر فزاینده‌ای دارند. نتانیاهو این شرایط را فرصتی برای نابودی کامل تأسیسات هسته‌ای ایران می‌بیند، اما ترامپ به‌دنبال حل مسئله با توافقی برای توقف برنامه هسته‌ای ایران است.
در حالی که اسرائیل عملیات نظامی تازه‌ای در غزه آغاز کرده، ترامپ خواهان آتش‌بس است و روی طرح بازسازی منطقه به‌عنوان «ریویرای خاورمیانه» تمرکز دارد. بعد از اینکه ترامپ حمله نظامی آمریکا به گروه حوثی‌ها را متوقف کرد، نتانیاهو که از این تصمیم غافلگیر شده بود، اعلام کرد اسرائیل خودش از خود دفاع خواهد کرد. این اختلافات بر سر استراتژی‌های کلیدی باعث شده روابط ترامپ با یکی از نزدیک‌ترین متحدان آمریکا وارد مرحله‌ای بحرانی شود.
اینکه این تنش‌ها چگونه مدیریت شوند، تأثیر زیادی بر مسیر سیاست خارجی ترامپ خواهد داشت. طبق گفته دو مقام آمریکایی، تنها در هفته گذشته ترامپ دو بار در اظهارات علنی خود به گونه‌ای سخن گفت که باعث رنجش نتانیاهو شد. به‌ویژه زمانی که ترامپ روز چهارشنبه گفت هنوز تصمیم نگرفته که آیا در توافق هسته‌ای جدید، ایران اجازه غنی‌سازی اورانیوم را خواهد داشت یا نه، نتانیاهو ناراحت شد.
یکی از مقامات آمریکایی گفت که رون درمر، مشاور ارشد نتانیاهو، این پیام را روز پنجشنبه در جلسه‌ای با استیو ویتکوف، نماینده ترامپ در امور خاورمیانه، در کاخ سفید مطرح کرد. به گفته یکی از مقام‌های آمریکایی و یکی از منابع مطلع، ترامپ همچنین از تصمیم نتانیاهو برای آغاز عملیات نظامی تازه در غزه ناراضی است، چون آن را در تضاد با طرح بازسازی خود می‌داند. به گفته این دو منبع، ترامپ در محافل خصوصی گفته که این عملیات جدید اسرائیل در غزه اقدامی بی‌نتیجه است و فقط کار بازسازی را پیچیده‌تر خواهد کرد. به گفته دیپلمات‌های خاورمیانه و یکی از مقامات ارشد دولت ترامپ، آمریکا در حال حاضر تلاش می‌کند اسرائیل و حماس را به توافقی برای برقراری آتش‌بس در غزه ترغیب کند. قرار بود رون درمر در سفر این هفته‌اش به کاخ سفید، این موضوع را با استیو ویتکوف در میان بگذارد.
مسئله هسته‌ای ایران: محور اصلی اختلاف
اما بزرگ‌ترین نقطه اختلاف برای نتانیاهو، رویکرد ترامپ نسبت به ایران است. به گفته دو مقام آمریکایی، دو دیپلمات منطقه و دو منبع مطلع دیگر، نتانیاهو از اینکه ترامپ حاضر نیست از گزینه حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران حمایت کند و در عوض به‌دنبال توافقی برای جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای است، هفته‌هاست ناراضی و دلخور است.
یکی از مقام‌های آمریکایی گفته است: «اسرائیلی‌ها نسبت به هرگونه توافقی نگران هستند.» بر اساس گزارش منابع آمریکایی و دیپلمات‌های منطقه، اسرائیل به‌صراحت به واشنگتن اعلام کرده که مخالف توافقی است که به ایران اجازه دهد حتی سطحی از توانایی غنی‌سازی اورانیوم را حفظ کند. در مقابل، ترامپ نشانه‌هایی از آمادگی برای پذیرش یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی برای ایران نشان داده است.
ترامپ روز چهارشنبه، در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا آمریکا با غنی‌سازی اورانیوم برای اهداف صلح‌آمیز توسط ایران موافقت خواهد کرد یا نه، گفت: «ما هنوز در این مورد تصمیم نگرفته‌ایم.» جیمز هیویت، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، در واکنش به این گزارش بیانیه‌ای صادر کرد و گفت: «اسرائیل هرگز در تاریخ خود دوستی بهتر از رئیس‌جمهور ترامپ نداشته است.
ما همچنان در کنار متحد خود، اسرائیل، برای آزادی گروگان‌های باقی‌مانده در غزه، جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و تقویت امنیت منطقه‌ای در خاورمیانه همکاری نزدیک خواهیم داشت. رئیس‌جمهور، هم در دوره اول و هم در دوره دوم، بارها تأکید کرده که متعهد است مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شود.» یک مقام دیگر دولت آمریکا نیز تأیید کرده که تیم رئیس‌جمهور به‌طور مستمر با مقام‌های اسرائیلی در تماس است، درباره روند مذاکرات با ایران گزارش ارائه می‌کند و بر سر مؤلفه‌های یک توافق احتمالی، رایزنی و هماهنگی دارد. دفتر نخست‌وزیر اسرائیل به درخواست رسانه‌ها برای اظهارنظر پاسخی نداده است. «ترامپ مسیر خودش را می‌رود» به گفته یکی از مقام‌های آمریکایی و دو دیپلمات خاورمیانه، نتانیاهو هفته گذشته از اینکه ترامپ اعلام کرد کارزار نظامی آمریکا علیه حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن را متوقف می‌کند—پس از آنکه حوثی‌ها حمله به کشتی‌های آمریکایی در دریای سرخ را متوقف کردند—غافلگیر و خشمگین شد. حوثی‌ها اخیراً موشکی به سمت اسرائیل شلیک کردند که در نزدیکی فرودگاه بن گوریون، فرودگاه اصلی این کشور، فرود آمد.
به گفته دو دیپلمات خاورمیانه، زمانی که نتانیاهو ماه گذشته برای دومین بار از زمان آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ به کاخ سفید رفت، امیدوار بود که رئیس‌جمهور آمریکا حمایت هوایی کشورش از حمله احتمالی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران را تضمین کند. اما به گفته این دیپلمات‌ها، نتانیاهو زمانی که ترامپ اعلام کرد حاضر است مستقیماً با تهران مذاکره کند، غافلگیر شد. طبق گفته دو مقام آمریکایی، نتانیاهو در محافل خصوصی گفته است که مذاکرات ترامپ با ایران را بی‌فایده می‌داند، چون به باور او ایران هیچ‌گاه به تعهداتش در هیچ توافقی پایبند نبوده است. منابع می‌گویند اسرائیل معتقد است که اکنون، با توجه به فشار تحریم‌ها و تضعیف نیروهای نیابتی ایران در منطقه، بهترین فرصت برای نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران است.
نگرانی تل‌آویو این است که در جریان مذاکرات، این فرصت از دست برود. آنچه این نگرانی را تشدید می‌کند این است که حملات هوایی اسرائیل در ماه اکتبر، سامانه دفاع هوایی استراتژیک ایران را به‌شدت آسیب زده و حالا جنگنده‌های سرنشین‌دار با ریسک کمتری وارد عملیات می‌شوند. هرچند ایران مشغول بازسازی سامانه‌های دفاعی خود است. سناتورهای جمهوری‌خواه، تام کاتن و لیندسی گراهام، این هفته اعلام کردند تنها توافقی با ایران قابل قبول است که تهران را کاملاً از حق غنی‌سازی اورانیوم محروم کند. آن‌ها همچنین از ترامپ خواسته‌اند هر توافقی را برای تصویب به سنا ارائه دهد؛ فرآیندی که نیاز به رأی دو سوم سناتورها دارد. مقام چهارم آمریکایی در واکنش به این اظهارات گفته است که ویتکوف در خصوص مذاکرات با ایران «به‌طور مستمر» با سناتور گراهام در تماس است و هفته گذشته نیز کاتن را در جریان آخرین تحولات قرار داده است.
توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ که در دوران باراک اوباما حاصل شد، هرگز در سنا به رأی گذاشته نشد. همین موضوع باعث شد که ترامپ در دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش بتواند به‌راحتی آمریکا را از آن خارج کند. فرانک لونشتاین، فرستاده سابق آمریکا در امور خاورمیانه در دولت اوباما، در یک نشست مجازی که توسط گروه جی استریت برگزار شد—سازمانی که خود را حامی اسرائیل و صلح می‌داند—گفت: «واقعیت این است که اسرائیلی‌ها با وجود استقبال اولیه از انتخاب ترامپ و تصور اینکه می‌توانند با او هر کاری بکنند، حالا دریافته‌اند که ترامپ برنامه خودش را دنبال می‌کند.» ایلان گلدنبرگ، که در دولت‌های بایدن و اوباما مسئول سیاست‌گذاری در حوزه خاورمیانه بود، در همان نشست گفت: «اگرچه دیپلماسی ترامپ با ایران و توافق با حوثی‌ها برای نتانیاهو ناخوشایند است، اما او در اسرائیل و واشنگتن ابزار سیاسی کافی برای مقابله علنی با ترامپ را ندارد.
ترامپ در میان حامیان نتانیاهو بسیار محبوب است.» گلدنبرگ افزود: «کل راهبرد سیاسی نتانیاهو و بقای او وابسته به حفظ ائتلاف و پایگاه حامیانش است. و این پایگاه عاشق ترامپ است. بنابراین برای نتانیاهو، ایستادن علنی مقابل ترامپ کار ساده‌ای نیست، چون ممکن است برایش گران تمام شود.» تنش در روابط ترامپ و نتانیاهو در حالی شدت گرفته که رئیس‌جمهور آمریکا قرار است هفته آینده به خاورمیانه سفر کند؛ سفری که شامل توقف‌هایی در عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی است. با این حال، فعلاً هیچ برنامه‌ای برای بازدید از اسرائیل اعلام نشده—اگرچه ترامپ در دوره اول خود از این کشور دیدن کرده بود. قرار است ویتکوف نیز همین هفته در دور جدیدی از مذاکرات با ایران در عمان شرکت کند.
