سرویس خبری ایران من: در شرایطی که تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در خاورمیانه افزایش یافته، مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. این گفتگوها که در سایه تهدیدات نظامی و ضرب‌الاجل‌های دیپلماتیک صورت می‌گیرد، می‌تواند سرنوشت روابط دو کشور و وضعیت منطقه را تحت تأثیر قرار دهد.
آخرین دور مذاکرات هسته‌ای
مذاکرات «دشوار» ایران و آمریکا همزمان با سفر قریب‌الوقوع ترامپ به خاورمیانه چهارمین دور مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا روز یکشنبه در عمان پایان یافت؛ نشستی پرتنش که در سایه تهدیدات نظامی دونالد ترامپ در صورت شکست گفت‌وگوها برگزار شد. این مذاکرات سه ساعته تنها چند روز پیش از سفر ترامپ به خاورمیانه در روز سه‌شنبه انجام شد؛ سفری که همزمان با بالا گرفتن نگرانی‌ها درباره افزایش ذخایر اورانیوم ایران تا نزدیکی سطح تسلیحاتی، اهمیت مضاعفی پیدا کرده است. نیوزویک برای دریافت واکنش رسمی، با وزارت خارجه آمریکا و ایران تماس گرفته، اما هنوز پاسخی دریافت نکرده است.
اهمیت و زمینه مذاکرات
چرا این مذاکرات اهمیت دارد؟ این گفت‌وگوها تلاش تازه‌ای برای احیای دیپلماسی میان دو کشور است که از زمان خروج یک‌جانبه ترامپ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، روابطی به‌شدت تیره و تنش‌آلود داشته‌اند. ایران اکنون اورانیوم را تا خلوص ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند و اسرائیل به‌طور علنی تهدید به اقدام نظامی کرده است. در چنین شرایطی، نگرانی از شعله‌ور شدن یک درگیری نظامی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. در عین حال، ایران که زیر فشار شدید تحریم‌های اقتصادی قرار دارد، به‌دنبال توافقی است که در عین کاستن از فشارها، حق غنی‌سازی خود را نیز حفظ کند.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، این دور از مذاکرات را «دشوار اما مفید» توصیف کرد. به گفته او، اگرچه پیشرفت‌هایی حاصل شده، اما اختلافات کلیدی همچنان پابرجاست. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پس از پایان مذاکرات اعلام کرد که اصل غنی‌سازی «غیرقابل مذاکره» است. او البته گفت ایران ممکن است برای اعتمادسازی، محدودیت‌هایی در «ابعاد، میزان یا سطح» غنی‌سازی در نظر بگیرد، اما اصل آن متوقف نخواهد شد.
مواضع متفاوت طرفین مذاکره
چرخش موضع فرستاده آمریکا استیو ویتکوف، نماینده ویژه ایالات متحده، ابتدا از امکان پذیرش غنی‌سازی در سطح ۳.۶۷ درصد (مطابق توافق ۲۰۱۵) سخن گفت. اما بعداً موضع خود را تغییر داد و تأکید کرد که «برنامه غنی‌سازی نباید در ایران ادامه یابد». او همچنین خواستار برچیده شدن کامل تأسیسات غنی‌سازی در نطنز، فردو و اصفهان شد. بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان که نقش میانجی در این گفت‌وگوها را ایفا می‌کرد، اعلام کرد نشست اخیر حاوی «ایده‌هایی مفید و نو» بوده است، اما تاکنون هیچ توافق رسمی به‌دست نیامده است.
ضرب‌الاجل دو ماهه مذاکرات فعلی با ضرب‌الاجلی مواجه است که ترامپ در نامه‌ای رسمی به آیت‌الله علی خامنه‌ای در تاریخ پنجم مارس تعیین کرده. او در این نامه، به ایران دو ماه فرصت داده تا به یک توافق جدید دست یابد.
چالش‌های داخلی و مواضع رسمی
چالش‌های داخلی بحران‌های داخلی ایران، فشار بر میز مذاکرات را تشدید کرده‌اند. در حالی که پیش‌تر نرخ ریال در برابر دلار آمریکا به بیش از یک میلیون سقوط کرده بود، اخیراً به حدود ۸۳۰ هزار ریال بازگشته است؛ حرکتی که بیشتر از امیدواری نسبت به نتیجه مذاکرات ناشی می‌شود تا بهبود واقعی در اقتصاد. با این حال، ناآرامی‌های اجتماعی همچنان در زیر پوست جامعه جریان دارد. در کنار این وضعیت، انفجار مرگبار ۲۶ آوریل در بندر کشتیرانی بندرعباس – که گفته می‌شود با سوخت موشک مرتبط بوده – جان ده‌ها نفر را گرفت و بیش از ۱,۰۰۰ مجروح برجای گذاشت.
مواضع رسمی اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «چهارمین دور از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به پایان رسید؛ گفتگوهایی دشوار اما سودمند که به درک بهتر مواضع دو طرف و جستجوی راه‌حل‌هایی منطقی و واقع‌بینانه برای اختلاف‌ها کمک کرد. جزئیات دور بعدی پس از هماهنگی با عمان اعلام خواهد شد.» استیو ویتکوف، فرستاده ویژه آمریکا، بار دیگر تأکید کرد که «برنامه غنی‌سازی هرگز نباید در ایران ادامه پیدا کند. این خط قرمز ماست. غنی‌سازی باید متوقف شود.» بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان نیز اظهار داشت: «در این دور از گفت‌وگوها، ایده‌های مفید و تازه‌ای مطرح شد که نشان می‌دهد دو طرف تمایل دارند به توافقی آبرومندانه دست یابند.»
گام‌های بعدی اگرچه نتیجه نشست یکشنبه هنوز به توافقی نینجامیده، اما می‌تواند پایه‌گذار گفت‌وگوهای بعدی باشد. با نزدیک شدن سفر ترامپ به منطقه و تشدید تنش‌های منطقه‌ای، روزهای پیش رو برای آینده دیپلماسی سرنوشت‌ساز خواهد بود.
