سرویس خبری ایران من: روابط ایران و آمریکا همواره با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است. یکی از مهم‌ترین نقاط اختلاف این دو کشور، مسئله برنامه هسته‌ای ایران است. اخیراً، مقامات جمهوری اسلامی ایران موضع‌گیری‌های جدیدی در ارتباط با مذاکرات هسته‌ای با دولت آمریکا ابراز کرده‌اند که می‌تواند نشان‌دهنده تغییراتی در رویکرد تهران باشد.
آمادگی ایران برای توافق هسته‌ای با شروط مشخص
یک مقام بلندپایه ایرانی اعلام کرد که تهران در صورت دستیابی به توافق هسته‌ای با دولت دونالد ترامپ، از غنی‌سازی اورانیوم در سطح بالا صرف‌نظر خواهد کرد. مشاور عالی رهبر جمهوری اسلامی روز چهارشنبه در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی NBC گفت ایران آماده است با رعایت برخی شروط مشخص، توافقی هسته‌ای با ترامپ امضا کند؛ مشروط بر آنکه تحریم‌های اقتصادی علیه کشور به‌طور کامل برداشته شوند.
علی شمخانی، مشاور ارشد آیت‌الله خامنه‌ای در امور سیاسی، نظامی و هسته‌ای، از جمله معدود چهره‌های ارشد جمهوری اسلامی است که به‌صورت علنی درباره روند مذاکرات فعلی اظهارنظر کرده است. او تأکید کرد ایران متعهد می‌شود هیچ‌گاه به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نرود، ذخایر اورانیوم با غنای بالا را که قابلیت استفاده در سلاح دارند نابود کند، تنها اورانیوم با غنای پایین و صرفاً برای مصارف غیرنظامی تولید کند، و به بازرسان بین‌المللی اجازه نظارت کامل بر این فرآیند را بدهد؛ به شرط آنکه همه تحریم‌های اقتصادی فوراً لغو شوند. وقتی از شمخانی پرسیده شد آیا در صورت تحقق این شروط، ایران آماده امضای توافق در همین لحظه است، پاسخ داد: «بله.»
موضع‌گیری‌های متفاوت مقامات ایرانی
این اظهارات را می‌توان شفاف‌ترین موضع‌گیری علنی یکی از نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی درباره انتظارات ایران و تمایل به توافق دانست. تصمیم نهایی در مسائل مربوط به امنیت ملی، طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی، با شخص رهبری است.
شمخانی در ادامه گفت: «هنوز رسیدن به توافق ممکن است. اگر آمریکایی‌ها به حرف‌هایی که می‌زنند پایبند باشند، حتماً می‌توانیم روابط بهتری داشته باشیم.» او افزود: «این مسیر می‌تواند آینده بهتری را رقم بزند.» گفت‌وگوی شمخانی با NBC تنها چند ساعت پس از آن انجام شد که دونالد ترامپ به‌ظاهر شاخه زیتون را به سوی ایران دراز کرد. پیشنهادی که البته بلافاصله با تهدید به اعمال تحریم‌های فلج‌کننده در صورت رد توافق همراه شد.
همین موضع‌گیری ترامپ با واکنش تند مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، مواجه شد. پزشکیان روز چهارشنبه در سخنانی که از تلویزیون دولتی پخش شد، گفت: «او خیال کرده می‌تواند بیاید، شعار بدهد و ما را بترساند. برای ما، شهادت شیرین‌تر از مردن در رختخواب است. آمده‌اید ما را بترسانید؟ ما هرگز در برابر زورگویی تسلیم نمی‌شویم.» شمخانی نیز از لحن تهدیدآمیز و رویکرد خصمانه مداوم ترامپ ابراز نارضایتی کرد. شمخانی با کنایه به ادعای ترامپ گفت: «از شاخه زیتونی که حرف می‌زند خبری نیست؛ آنچه ما دیده‌ایم، فقط سیم خاردار است.»
چالش‌های پیش رو و موانع احتمالی توافق
ترامپ بارها تأکید کرده که نباید اجازه داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. در حالی که جمهوری اسلامی همواره منکر تلاش برای دستیابی به چنین سلاحی شده، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده که ایران به‌اندازه کافی اورانیوم با درصد غنای نزدیک به سطح تسلیحاتی تولید کرده که برای ساخت دست‌کم شش بمب هسته‌ای کافی است. ایالات متحده و ایران طی هفته‌های گذشته مشغول مذاکره درباره آینده برنامه هسته‌ای تهران هستند.
استیو ویتکوف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، آخرین دور این گفت‌وگوها در مسقط پایتخت عمان را «امیدبخش» توصیف کرده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، نیز مذاکرات را «سخت اما سازنده» خوانده است. عراقچی گفته است: «غنی‌سازی اورانیوم موضوعی نیست که ایران از آن عقب‌نشینی کند. در این حوزه جایی برای مصالحه وجود ندارد. با این حال، ممکن است درباره سطح، مقدار یا ابعاد آن، برای ایجاد اعتماد، در مقطعی انعطاف‌هایی در نظر گرفته شود.» شمخانی در مصاحبه روز چهارشنبه ابراز نگرانی کرد که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل که معمولاً با لقب «بی‌بی» شناخته می‌شود، ممکن است با لابی‌گری‌های پشت پرده در واشنگتن روند مذاکرات را به بن‌بست بکشاند.
او گفت: «اگر آمریکایی‌ها بتوانند نفوذ بی‌بی را حذف کنند، رسیدن به توافق خیلی راحت‌تر خواهد بود.» با این حال، برخی نشانه‌ها حکایت از آن دارند که ترامپ ممکن است در حال فاصله گرفتن از نتانیاهو باشد. شبکه NBC پیش‌تر با استناد به دو مقام آمریکایی، دو دیپلمات منطقه و دو منبع آگاه دیگر گزارش داده بود که اختلاف میان این دو رهبر درباره نحوه مواجهه با چالش‌های خاورمیانه، به‌ویژه در خصوص ایران، رو به افزایش است. به گفته این منابع، در حالی که نتانیاهو از اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران حمایت می‌کند، ترامپ ترجیح می‌دهد از طریق مذاکره و رسیدن به توافق، تهدید برنامه هسته‌ای ایران را برطرف کند.
