سرویس خبری ایران من: در شرایط پیچیده منطقه‌ای و با ادامه درگیری‌های نظامی اسرائیل، مذاکرات دیپلماتیک میان ایران و قدرت‌های غربی وارد مرحله حساسی شده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، موضع جدیدی درباره امکان توقف جنگ و آغاز مذاکرات مستقیم با ایران اعلام کرده که نشان‌دهنده پیچیدگی‌های فزاینده در این معادله دیپلماتیک است.
موضع ترامپ درباره توقف جنگ و مذاکرات
دونالد ترامپ روز جمعه اعلام کرد که توقف جنگ اسرائیل علیه ایران، برای فراهم کردن زمینه مذاکرات مستقیم با آمریکا، «بسیار دشوار» خواهد بود. او همچنین تأکید کرد که اسرائیل در تلاش برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران، «عملکرد خوبی» داشته است.
اهمیت ماجرا در اینجاست که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز جمعه به دیپلمات‌های اروپایی گفت تا زمانی که عملیات نظامی اسرائیل ادامه دارد، تهران حاضر به گفت‌وگوی مستقیم با واشنگتن نخواهد بود. این اظهارات را دو دیپلمات اروپایی که در جریان این دیدارها قرار دارند، منتقل کرده‌اند.
ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران، در کنار هواپیمای ریاست‌جمهوری آمریکا، گفت: «فکر نمی‌کنم در حال حاضر بتوان چنین درخواستی را مطرح کرد. وقتی یک طرف در حال پیروزی است، این موضوع بسیار دشوارتر از زمانی است که آن طرف شکست‌خورده باشد.»
او در ادامه افزود: «با این حال ما آماده‌ایم، علاقه‌مندیم و توان گفت‌وگو را داریم. با ایران صحبت‌هایی کرده‌ایم. باید ببینیم چه پیش می‌آید.» منظور ترامپ از این اظهارات، تماس‌های مستقیم استیو ویتکاف، فرستاده ویژه کاخ سفید، با عباس عراقچی بود.
ترامپ گفت که «ممکن است» از آتش‌بس حمایت کند، اما این امر «بسته به شرایط» خواهد بود. او همچنین تأکید کرد که تحقق آتش‌بس ممکن است عملی نباشد، زیرا به گفته او، اسرائیل «در میدان جنگ عملکرد موفقی دارد و وضعیت ایران چندان مطلوب نیست.»
نشست ژنو و مذاکرات اروپایی
دیدار عراقچی با دیپلمات‌های ارشد اتحادیه اروپا، فرانسه، بریتانیا و آلمان در ژنو، نخستین گفت‌وگوی حضوری ایران با قدرت‌های غربی از زمان آغاز حملات اسرائیل در هفته گذشته محسوب می‌شود.
این دیدار تنها یک روز پس از آن انجام شد که ترامپ اعلام کرد طی دو هفته آینده درباره حمله به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران تصمیم خواهد گرفت، اگرچه همچنان بر باز بودن مسیر دیپلماسی تأکید داشت.
مقامات اتحادیه اروپا، بریتانیا، فرانسه و آلمان پیش از دیدار با ایران، با دولت ترامپ هماهنگی‌هایی انجام داده بودند، اما رئیس‌جمهور آمریکا عملاً این تلاش‌های دیپلماتیک اروپایی‌ها را نادیده گرفت.
ترامپ به خبرنگاران گفت: «ایران تمایلی به گفت‌وگو با اروپا ندارد. آن‌ها می‌خواهند با ما صحبت کنند. اروپا در این ماجرا نمی‌تواند کمکی بکند.»
نشست دو ساعته روز جمعه میان ایران و نمایندگان اروپایی بدون دستیابی به پیشرفت مشخص پایان یافت. هیچ‌یک از طرفین پیشنهاد تازه‌ای ارائه ندادند. این گفت‌وگو بیشتر به‌عنوان یک تعامل اولیه تلقی شد و طرفین توافق کردند که هفته آینده بار دیگر با یکدیگر دیدار کنند.
موضع ایران در مذاکرات هسته‌ای
دیپلمات‌های اروپایی در گفت‌وگو با پایگاه خبری آکسیوس اعلام کردند که ایران در مقایسه با مذاکرات گذشته، انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان داده و حاضر شده است نه تنها درباره محدودیت‌های برنامه هسته‌ای، بلکه در مورد مجموعه‌ای از موضوعات غیرهسته‌ای نیز گفت‌وگو کند.
این موضوعات شامل برنامه موشکی ایران، فعالیت شبکه‌های نیابتی در منطقه، ارسال تجهیزات نظامی به روسیه و وضعیت بازداشت‌شدگان اروپایی در ایران می‌شود.
عباس عراقچی در این دیدار به وزرای اروپایی گفت که تهران آماده است غنی‌سازی اورانیوم را مشابه چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ محدود کند؛ توافقی که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از آن خارج کرد. با این حال عراقچی تأکید کرد که ایران با درخواست ایالات متحده برای توقف کامل غنی‌سازی موافقت نخواهد کرد.
وزرای خارجه اروپایی از عراقچی خواستند وارد گفت‌وگوی مستقیم با دولت ترامپ شود و پیشنهاد دادند نمایندگانی از آمریکا در مذاکرات آینده حضور داشته باشند، اما عراقچی این پیشنهاد را رد کرد.
با وجود تماس‌های مستقیم عراقچی با استیو ویتکاف، فرستاده کاخ سفید، از زمان آغاز جنگ، او بار دیگر در ژنو تأکید کرد که تا زمانی که حملات اسرائیل ادامه دارد، ایران وارد گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا نخواهد شد.
چشم‌انداز آینده مذاکرات
وزرای خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا، در بیانیه‌ای مشترک پس از نشست ژنو، بار دیگر نگرانی‌های خود را درباره توسعه برنامه هسته‌ای ایران مطرح کردند و اعلام داشتند که برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک تلاش خواهند کرد. آن‌ها همچنین بر فوریت موضوع تأکید کردند.
عراقچی پس از نشست در گفت‌وگو با رسانه‌های ایرانی اعلام کرد که تهران همچنان متعهد به مسیر دیپلماسی است و آماده دیدار مجدد با وزرای اروپایی خواهد بود. او همچنین یادآور شد که ایران حاضر نیست درباره توان دفاعی خود وارد مذاکره شود.
به گفته دیپلمات‌های اروپایی، در جریان جلسه تأکید شده که فرصت برای دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک رو به پایان است.
بر اساس برنامه اعلام‌شده، عراقچی قرار است روز شنبه برای شرکت در نشست سازمان همکاری اسلامی به استانبول سفر کند. همچنین انتظار می‌رود که روز دوشنبه نیز به مسکو برود تا با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، درباره تحولات جنگ گفت‌وگو کند.
نشست بعدی میان عراقچی و وزرای اروپایی احتمالاً پس از پایان این دو سفر برگزار خواهد شد؛ مسئله‌ای که ممکن است بازه زمانی «دو هفته‌ای» مطرح‌شده از سوی ترامپ را فشرده‌تر کند.
