نظام بانکی هر کشور از ارکان اساسی اقتصاد آن است و نحوه مدیریت داراییها و مسئولیتهای بانکی میتواند تاثیر زیادی بر ثبات اقتصادی داشته باشد. در این متن به فرآیندهای مرتبط با ارزیابی و نظارت بر داراییهای بانکی، به ویژه نهادهای مرتبط مانند شرکتهای مدیریت دارایی و صندوق ضمانت سپردهها پرداخته شده است.
چالشهای فرآیند تصمیمگیری و تعارض منافع در نظام بانکی
یکی از نکات اصلی هم این است که فرآیند اتخاذ تصمیم در بسیاری از موارد مهم و حیاتی بسیار طولانی و منوط به تصویب هیات عالی است که در ترکیب آن تعارض منافع جدی وجود دارد. این امر باعث میشود بانک متخلف بتواند در دوره طولانیتری به تخلفش ادامه دهد و حتی اگر در نهایت بانکمرکزی بتواند نظر موافق هیات را بر اجرای پیشنهادش بگیرد، ادامه تخلف مورد نظر متناسب با زمان، هزینهها و مشکلات بزرگتری ایجاد کرده است. جدا از طولانی بودن فرآیند و فاصله زمانی بین جلسات هیات عالی، به دلیل تعارض منافع بین اعضای دولت عضو هیات عالی و بانکمرکزی در بسیاری از موارد حتی ممکن است پیشنهاد بانکمرکزی به تصویب نرسد که البته در این حالت مساله بسیار بغرنجتر خواهد شد.
ضعفهای قانونی و تلاشهای اصلاحی
لازم به اشاره است که مهمترین دلیل شرایط نامساعد فعلی و انباشته شدن عدمتعادلها و ناترازیها در نظام بانکی، عدمتعیینتکلیف در قانون قبلی و ابهام در میزان مسئولیت و اختیارات بانکمرکزی بوده که البته در قانون جدید تلاش شده است آن اشکالات برطرف شود، ولی هنوز مواردی هست که نیاز به اصلاح دارد و از آنجا که این قانون تصویب و ابلاغ شده است، مسلما در اجرا با چنین مواردی روبهرو خواهیم شد و لازم خواهد بود در فرصتهای آتی نسبت به اصلاح آنها از مسیر قانونی اقدام شود.
شرکت ارزشگذاری داراییها و تعهدات (AQR)
شرکت ارزشگذاری داراییها و تعهدات موسسات اعتباری وظیفه ارزیابی جامع کیفیت و ریسک داراییهای بانک، از جمله وامها، سرمایهگذاریها و سایر داراییهای بانک را برعهده دارند. به این وظیفه اصطلاحا Asset Quality Review یا AQR گفته میشود. AQR معمولا توسط رگولاتورها یا ناظران بانک برای ارزیابی سلامت مالی و ثبات کلی بانک انجام میشود. این بررسی شامل تجزیه و تحلیل دقیق پرتفوی دارایی بانک، از جمله ریسک اعتباری، ریسک بازار و ریسک عملیاتی آن است.
شرکت مدیریت داراییهای شبکه بانکی
شرکت مدیریت داراییهای شبکه بانکی یک نهاد تخصصی است که برای مدیریت و خارج کردن داراییهای غیرعملکردی (NPA) انباشتهشده در ترازنامه بانکها ایجاد شده است. این شرکتها با خرید NPA از بانکها، به مدیریت و تصفیه این داراییها اقدام میکنند و به کاهش سطح NPA در سیستم بانکی کمک میکنند.
صندوق ضمانت سپردهها و حمایت دولت
صندوق ضمانت سپردهها وظیفه حفاظت از سپردهگذاران در زمان ورشکستگی بانکها را برعهده دارد و یکی از ابزارهای کلیدی برای ارتقای ثبات مالی است. این صندوق در زمان بحرانهای مالی میتواند با حمایت دولت از طریق تزریق سرمایه یا سیاستهای مناسب، نقش مهمی در حفظ اعتماد به سیستم بانکی ایفا کند.
نهادهایی مانند شرکتهای مدیریت دارایی و صندوق ضمانت سپردهها از اجزای کلیدی حفظ ثبات در نظام بانکی هستند. ارزیابیهای جامع کیفیت داراییها و مدیریت صحیح داراییهای غیرعملکردی به بانکها کمک میکند تا ترازنامههای خود را تمیز کنند و از مشکلات بالقوه جلوگیری نمایند. اصلاحات قانونی نیز میتواند نقش موثری در تسهیل این فرآیندها داشته باشد و از وقوع بحرانهای بانکی جلوگیری کند.
