سرویس خبری ایران من: روابط روسیه و سوریه پس از سقوط نظام بشار اسد وارد مرحلهای جدید و حساس شده است. دیدار اخیر ولادیمیر پوتین با احمد الشرع، رئیس دولت موقت سوریه، نشاندهنده تلاش مسکو برای حفظ نفوذ خود در خاورمیانه و دمشق برای ایجاد توازن در روابط خارجی است. این دیدار در حالی صورت گرفت که سرنوشت پایگاههای نظامی روسیه در سوریه، همکاریهای اقتصادی و موضعگیری در قبال تهدیدات اسرائیل، همگی در هالهای از ابهام قرار دارند.
دیدار پوتین و الشرع؛ آغاز فصل جدیدی در روابط دوجانبه
به گزارش ایران من، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه در اکتبر جاری(مهرماه) دیداری مهم با «احمد الشرع»(رئیس دولت موقت سوریه) داشت. برخی دعوت مسکو را صفحه جدیدی توصیف کردند که کرملین به دنبال گشودن روابطش با سوریه جدید است اما سئوالات زیادی درباره ماهیت و شکل این روابط وجود دارد؛ از توافقات جدید احتمالی تا سرنوشت بشار اسد (رئیس جمهور سابق سوریه) و نقش روسیه در بازسازی و نحوه همکاری این کشور با توافقات جدید میان دمشق و دیگر پایتخت ها به ویژه پایتخت های عربی.
به نوشته این شبکه، پس از مذاکرات پشت درهای بسته مقامات روسی، جزئیات از رایزنی ها و پرونده های مورد بحث فاش نشد و بحثی از توافق های احتمالی با دولت کنونی سوریه به میان نیامد.
«النا سوبونینا» تحلیلگر امور سیاسی در این باره گفت: نیاز مبرمی به بازنگری در قراردادهای قدیمی وجود دارد و بخشی از آنها تداوم خواهد داشت. در مذاکرات پوتین و الشرع از زمینه های مهم همکاری از نفت و گاز تا گردشگری مورد بحث قرار گرفت و پروژه های قدیمی و جدید میان دو کشور روی میز است اما در عین حال میدانیم که حضور روسیه در سوریه کاهش خواهد یافت و این واقعیت جدیدی است و حضور اقتصادی و نظامی همانند قبل نخواهد بود.
وی افزود : دیدار پوتین و الشرع نشان دهنده تمایل طرفین برای حفظ روابط کنونی و توسعه آن است. دولت جدید سوریه می داند که باید روابط متنوع خارجی داشته باشد و مسکو نیز متوجه است که تداوم حضورش در خاورمیانه مستلزم حضور در سوریه است.
اهمیت استراتژیک پایگاههای نظامی روسیه در مدیترانه
مسکو به دنبال حفظ نفوذ در خاورمیانه از طریق حضور نظامی در سوریه الشرق در ادامه آورده است: از زمان سقوط نظام بشار اسد سرنوشت حضور نظامی روسیه در سوریه جهان را به خود مشغول کرده و سوالاتی درباره تصمیم نهایی سوریه در این زمینه مطرح است. هم اکنون پس از دیدار در سطح عالی ناظران امور حرفهای الشرع درباره پایبندی به توافقات قبلی را برای مسکو مثبت میدانند که تاکیدی بر از دست ندادن جای پایش در خاورمیانه از طریق حضورش در سوریه است.
«واسیلی فاتیجاروف» کارشناس و تحلیلگر روس نیز گفت: حفظ پایگاههای نظامی روسیه در سوریه مهم است و از دست رفتن جایگاه روسیه در حوزه دریای مدیترانه برای مسکو به مثابه فاجعه خواهد بود. فعلا الشرع از پایبندی به توافقات با روسیه سخن گفته و ما هم باور میکنیم اما حرف بهتنهایی کافی نیست و باید دید در عمل چه میشود.
وی افزود: از دست رفتن پایگاهها در دریای مدیترانه به مثابه فاجعه برای روسیه است اما اهرم های فشاری وجود دارد. حضور پایگاههای نظامی در سوریه برای روسیه و حضور ما در دریای مدیترانه نیز بسیار مهم است.
«کریل سیمونوف» دیگر کارشناس روس نیز گفت: روسیه علاقهمند به حفظ حضور خود در خاورمیانه است و آنچه مهم است وضعیت استراتژیک از جمله پایگاههای نظامی است که ماموریتها و کارکردهای آنها مانند تبدیل آنها به مراکز لجستیکی برای پشتیبانی از عملیات در آفریقا قابل تغییر است.
وی بیان کرد: در عین حال، این پایگاهها همچنان تأسیسات راهبردی هستند که در صورت لزوم میتوانند برای اهداف نظامی، مانند مبارزه با داعش در صورت ظهور مجدد آن، مورد استفاده قرار گیرند.
سیمونوف افزود: این برای الشرع نیز از جنبه توازن داخل کشورش مهم است. ما شاهد هستیم که چگونه تاثیرات خارجی در سوریه انعکاس می یابد و او تلاش میکند با تکیه بر حمایت روسیه در راستای منافع مردمش پیش برود. برخی کشورها از جمله ترکیه از تصمیم الشرع متعجب شدند زیرا امیدوار بودند که روسیه، سوریه را ترک کند. احدی انتظار برداشتن این گامها را از سوی الشرع نداشت.
موضعگیری روسیه در برابر کریدور داوود و تهدیدات اسرائیل
الشرق در ادامه این گزارش با اشاره به تحولات جنوب سوریه و «کریدور داوود» اسرائیل نوشت: ه است: موضعگیری «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه و محکومیت رسمی حملات اسرائیل به اهدافی در داخلی سوریه نمایانگر این است که روسیه به دنبال نوعی از نفوذ در جنوب سوریه است.
«ویاچسلاف ماتوزف» دیپلمات سابق روسیه در این ارتباط گفت: پذیرش درخواست استقرار در جنوب سوریه توسط دولت روسیه، مانع از اجرای طرحهای اسرائیل برای اجرای طرح موسوم به «کریدور داوود» خواهد شد.
وی افزود: ما در صورتی که با درخواست الشرع موافقت کنیم، طرحهای اسرائیل برای ایجاد کریدور داوود را در جنوب سوریه تا مرزهای اردن و عراق خنثی خواهیم کرد. احساس می کنیم ما زبان مشترکی با الشرع داریم و مسیر درست را میرویم.
این دیپلمات سابق ادامه داد: مقامات روسیه هنوز در این باره تصمیمگیری نکرده اند اما نباید فراموش کنیم که حضور ما در سوریه در حال کاهش و حضور ترکیه به عنوان عضو ناتو در حال افزایش است.
چالشهای اقتصادی و رقابت منطقهای
از سوی دیگر، «ایگور یوشکوف» تحلیلگر امور انرژی با اشاره به بحث همکاری اقتصادی میان روسیه و سوریه درباره واکنش غربیها گفت: گمان نمیکنم این کشورها مانع روسیه شوند اما بحث رقابت با ترکیه مطرح است که به دنبال صدور انرژی از سوریه است.
الشرق در ادامه مطلب خود درباره درخواست الشرع از روسها برای تحویل بشار اسد نیز نوشت: برخی در غرب سقوط نظام بشار اسد را به مثابه شکستی برای مسکو میدانند و تحلیلگران و کارشناسان روس درباره پرونده تحویل وی به مقامات سوری دیدگاههای مختلفی دارند.
فاتیجاروف از عدم بررسی این موضوع سخن گفت، یعنی اینکه اصلا به این موضوع پرداخته نشده و بحث تحویل اسد قبل از سفر الشرع به مسکو در حد رسانهها بود اما «سوبونینا» بر این دیدگاه است که الشرع تحویل اسد را در پشت درهای بسته با مقامات روس در میان گذاشته است.
سوبونینا گفت: مطمئن هستم که الشرع به این موضوع پرداخته و روسیه بشار اسد و خانواده او را تحویل نخواهد داد زیرا موضوع به اصول و اعتقاد پوتین مربوط می شود.
از سوی دیگر، «ریاض نزال» کارشناس امور انرژی سوری درباره روابط میان این کشور و روسیه و همکاری اقتصادی میان آن دو گفت: روسیه از طرفهای قدیمی سرمایهگذار در بخش انرژی سوریه است که اهتمام زیادی به سرمایهگذاری گازی در سوریه دارد.
وی افزود: اینکه الشرع از پایبندی به توافقات با روسیه گفته، با چالشهای زیادی همراه خواهد بود و اولین آنها نیز تحریم های غربی اعمال شده بر روسیه است که ممکن است به علت مشکلات سیاسی میان غرب و مسکو، بر این روند تاثیرگذار باشد. اروپایی ها با سرمایه گذاری در سوریه مشکل دارند.
«غازی عبدالغفور» تحلیلگر امور سیاسی نیز درباره واکنش های مردمی به سفر الشرع به پایتخت روسیه گفت: برخی نگاه احساسی به آن و برخی دیگر نگاه واقع بینانه سیاسی و با زبان منافع داشتند و این منطقی است، زیرا روابط میان کشورها بر اساس احساس شکل نمیگیرد، بلکه بر اساس واقع بینی سیاسی و زبان منافع تعیین و اداره می شود.
وی افزود: بحث بهبود روابط میان سوریه و روسیه با روابط سوریه و ایران کاملا متفاوت است زیرا دو مقوله جداگانه هستند.
«ابراهیم الشیر» تحلیلگر امور سیاسی نیز با اشاره به سفر الشرع به روسیه، بیان کرد: حضور اسرائیل در جنوب یکی از مهمترین دلایلی است که الشرع را بر آن داشت تا پس از آنکه فهمید آمریکاییها در ارائه هرگونه کمک در این پرونده جدی نیستند، از روسیه در این پرونده درخواست کمک کند، زیرا دمشق به حضور نیروهای نظارتی روسیه در جنوب سوریه برای جلوگیری از نفوذ بیشتر اسرائیل، نیاز دارد.
وی افزود: استانهای جنوبی سوریه با توجه به اینکه تاکنون توافق امنیتی جدیدی با طرف اسرائیلی حاصل نشده است، در معرض تهدید قرار دارند و ترکیه مجبور است سهمی از قدرت در سوریه را برای روسها بپذیرد و بازنگری در توافقات ضرورت ملی سوریه است.
جولانی ۲۳ مهر برابر با پانزدهم اکتبر راهی روسیه شد. این نخستین سفر او به مسکو از زمانی بود که ریاست دولت انتقالی سوریه را به دست گرفت.
وی در این سفر با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در کاخ کرملین دیدار و در خصوص راههای توسعه همکاری راهبردی در زمینه های مختلف گفت وگو کرد.
