سرویس خبری ایران من: سازمان ملل متحد فرایند حیاتی انتخاب دبیرکل بعدی خود را آغاز کرده است. این روند که بر اساس قطعنامههای مجمع عمومی و منشور سازمان ملل صورت میگیرد، با هدف گزینش فردی شایسته و توانمند برای هدایت این نهاد بینالمللی در سالهای آینده دنبال میشود. در این میان، تاکید بر معیارهای سختگیرانه، برابری جنسیتی و تنوع منطقهای، از نکات برجسته این فرایند است که در ادامه به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
به گزارش ایران من، این اقدام در راستای قطعنامه مجمع عمومی ۷۹/۳۲۷ و سایر قطعنامههای مرتبط به منظور آغاز رسمی فرایند معرفی نامزدها، روند انتخاب و انتصاب دبیرکل بعدی سازمان ملل صورت گرفته که مطابق با ماده ۹۷ منشور سازمان ملل است.
فرایند انتخاب و معیارهای نامزدها
سازمان ملل با توجه به اهمیت سمت دبیرکلی سازمان ملل که نیازمند بالاترین استانداردهای کارآمدی، شایستگی و صداقت و تعهدی راسخ به اهداف و اصول منشور سازمان ملل بوده، از کشورها دعوت کرده است تا نامزدهایی معرفی کنند که دارای تواناییهای اثباتشده در رهبری و مدیریت، تجربه گسترده در روابط بینالملل و مهارتهای قوی دیپلماتیک، ارتباطی و تسلط بر چند زبان داشته باشند.
تاکید بر تنوع جنسیتی و منطقهای
با توجه به اینکه تاکنون هیچ زنی سمت دبیرکلی سازمان ملل در طول ۸۰ سال تاسیس آن را بر عهده نداشته است، روسای شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل با توجه به ضرورت تضمین فرصتهای برابر برای زنان و مردان در دستیابی به جایگاههای عالی تصمیمگیری، از کشورهای عضو خواستهاند به طور جدی معرفی زنان را به عنوان نامزد مورد توجه قرار دهند.
سازمان ملل همچنین با تاکید بر اهمیت تنوع منطقهای در انتخاب دبیرکل آتی این نهاد بین المللی، از اعضای خود خواسته است تا نامزدی افراد را در نامهای به رئیس مجمع عمومی و رئیس شورای امنیت ارائه کنند. هر کشور عضو میتواند تنها یک نامزد را یا به صورت فردی و یا مشترک با دیگر کشورها معرفی کند.
روسای شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل به طور مشترک نام افراد معرفیشده را در اختیار همه کشورهای عضو قرار خواهند داد.
شفافیت و قواعد رقابت
نامزدها باید بیانیه چشمانداز خود و منابع مالی ستاد خود را هنگام معرفی ارائه دهند. آن دسته از نامزدهای دبیرکلی سازمان ملل که در سیستم این نهاد بین المللی مشغول به کار هستند، باید در نظر داشته باشند که فعالیت خود را در طول رقابت به حالت تعلیق درآورند تا از هرگونه تعارض منافع ناشی از سمت و مزایای مرتبط جلوگیری شود.
روسای شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل فهرست عمومی نامزدها را به طور مشترک نگهداری و سپس به طور منظم بهروزرسانی خواهند کرد. این فهرست شامل نام، کشور یا کشورهای معرفیکننده، بیانیه چشمانداز، سوابق و ارائه اطلاعات در زمینه منابع مالی ستاد است که منتشر خواهد شد.
سازمان ملل همچنین فرصتهایی برای گفت وگوهای غیررسمی یا نشستها با اعضای نهادهای خود از جمله گفت وگوهای تعاملی مجازی در مجمع عمومی فراهم خواهد کرد. عدم مشارکت برخی نامزدها به معنای لطمه به روند نخواهد بود.
این گفت وگوها میتوانند پیش از آغاز انتخاب دبیرکل سازمان ملل توسط شورا تا پایان ژوئیه ۲۰۲۶ برگزار شوند و در طول روند انتخاب ادامه یابند.
کشور معرفیکننده میتواند در هر زمان، حمایت خود را از فردی که به عنوان نامزد معرفی کرده است، پس بگیرد در این صورت باید به روسای مجمع عمومی و شورای امنیت اطلاع داده شود و آن نامزد به صورت خودکار کنار گذاشته خواهد شد و کشور معرفیکننده میتواند پس از آن نامزد دیگری معرفی کند.
معرفی زودهنگام نامزدها به سازماندهی گفت وگوهای تعاملی غیررسمی در مجمع عمومی و بررسیهای شورای امنیت کمک خواهد کرد؛ با این حال، این امر مانع از معرفی نامزدهای دیگر در طول روند نخواهد شد.
انتخاب و ملاحظات بینالمللی
شورای امنیت سازمان ملل قصد دارد توصیه خود را به مجمع عمومی در زمان مناسب ارائه دهد تا انتصاب دبیرکل جدید توسط مجمع، فرصت کافی برای آمادهسازی او جهت آغاز مسئولیت فراهم کند.
دبیرکل سازمان ملل توسط شورای امنیت انتخاب و از سوی مجمع عمومی برای یک دوره پنجساله قابل تمدید تائید میشود. نامزد دبیرکلی سازمان ملل باید ۹ رای از ۱۵ رای اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت را بدون وتوی آن (مخالفت) اعضای دائم بدست آورد .
انتظار می رود دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با توجه به انتقادات و خواستههای خود از سازمان ملل، برای رای آوردن نامزد مورد نظر خود تلاش کند.
آمریکا به عنوان عضو دائم دارای حق وتو و از بزرگترین تامینکنندگان مالی این نهاد، میتواند پیامدهای جدی برای نادیده گرفتن خواستههایش ایجاد کند.
دوره ماموریت آنتونیو گوترش دبیرکل کنونی سازمان ملل روز ۳۱ دسامبر ۲۰۲۶ (۱۰ دی ۱۴۰۵) به پایان میرسد.
دورههای خدمت دبیرکلی سازمان ملل محدود نیست، اما طولانیترین دوره مسئولیت دبیرکلی سازمان ملل تاکنون ۱۰ سال بوده است. بر اساس رویه موجود، دبیرکل نباید از میان پنج عضو دائم شورای امنیت شامل روسیه، انگلیس، چین، آمریکا و فرانسه انتخاب شود.
تاکنون «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، رسما نامزدی خود را برای دبیرکلی آینده سازمان ملل اعلام کرده است.
در بسیاری دیگر از نهادهای سازمان ملل نیز انتخابات یا تمدید دورهها پیش رو است.
فرایند انتخاب دبیرکل جدید سازمان ملل، با توجه به چالشهای جهانی و نقش محوری این سازمان، از اهمیت بالایی برخوردار است. تاکید بر شایستگی، تجربه، تنوع و شفافیت در این انتخاب، میتواند به تقویت جایگاه و کارایی سازمان ملل در آینده کمک کند. با نزدیک شدن به پایان دوره دبیرکل فعلی و ورود نامزدهای جدید به عرصه رقابت، جهان شاهد یکی از مهمترین انتخابهای دیپلماتیک خواهد بود که سرنوشت رهبری بینالمللی را در سالهای آتی رقم خواهد زد.
