در شرایطی که خاورمیانه با تنش‌های فزاینده روبروست، ایالات متحده تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای برقراری آتش‌بس در منطقه تشدید کرده است. این اقدامات در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و در میان درگیری‌های پیچیده بین اسرائیل، حزب‌الله و حماس صورت می‌گیرد.
تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا برای برقراری آتش‌بس
در حالی که تنش‌ها در منطقه رو به افزایش است، مقامات آمریکایی در تلاشی نهایی برای برقراری آتش‌بس در جنگ‌های اسرائیل با حزب‌الله و حماس، پیش از انتخابات ریاست جمهوری ماه آینده، راهی خاورمیانه شده‌اند.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، از روز دوشنبه سفر خود به اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه را آغاز می‌کند. این یازدهمین سفر او به منطقه از زمان آغاز جنگ اسرائیل و حماس در اکتبر گذشته است. همزمان، آموس هوکشتاین، فرستاده ویژه آمریکا، وارد بیروت شده است. ماموریت آنها تلاش برای مذاکره جهت دست‌کم توقف موقت درگیری‌های چندجانبه است که شاهد نبردهای شدید میان اسرائیل و دو گروه شبه‌نظامی در لبنان و غزه بوده است.
هوکشتاین روز دوشنبه پس از دیدار با نبیه بری، رئیس مجلس لبنان که واسطه کلیدی میان غرب و حزب‌الله است، به خبرنگاران گفت: “ما یا به راه‌حلی می‌رسیم یا اوضاع از کنترل خارج خواهد شد.” او تاکید کرد که تمرکز باید بر اجرای صحیح قطعنامه ۱۷۰۱ سازمان ملل باشد که پس از آخرین جنگ اسرائیل با حزب‌الله در سال ۲۰۰۶ به تصویب رسیده است.
تشدید حملات اسرائیل و واکنش حزب‌الله
سفر هوکشتاین پس از آن صورت می‌گیرد که اسرائیل در آخر هفته حملات هوایی خود در لبنان را گسترش داد و موسسات مالی که ادعا می‌کند به تامین مالی عملیات نظامی حزب‌الله کمک می‌کنند را هدف قرار داد. این اقدام برای تضعیف بیشتر گروه شبه‌نظامی پس از هفته‌ها حملات هوایی و درگیری‌های زمینی، شامل حداقل ۱۱ حمله به حومه جنوبی بیروت در روز یکشنبه بود.
اسرائیل بی‌وقفه این منطقه را که حزب‌الله در آن حضور فعالی دارد، همچنین شهرها و روستاهای نزدیک مرز را هدف قرار داده است. حزب‌الله نیز از ابتدای جنگ در غزه، موشک‌هایی را به سمت شمال اسرائیل شلیک کرده و پس از تشدید حملات اسرائیل، این حملات را افزایش داده است.
تصمیم جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، برای اعزام هوکشتاین در این هفته “نشان‌دهنده فوریت برقراری آتش‌بس پایدار در لبنان است”، به گفته بورچو اوزچلیک، پژوهشگر ارشد امنیت خاورمیانه در موسسه سلطنتی خدمات متحد در لندن. او افزود: “حزب‌الله و حامیان ایرانی‌اش احتمالاً به دنبال گام بعدی دقیقاً برنامه‌ریزی شده هستند: چگونه تنش را تا حدی کاهش دهند که حزب‌الله بتواند ذخایر تسلیحاتی و نیروهای خود را حفظ کند.”
مواضع طرفین و چشم‌انداز مذاکرات
یک مقام اسرائیلی به بلومبرگ گفت که پس از بیش از یک سال جنگ، اسرائیل آماده یک توافق جامع است که جبهه جنوب لبنان را آرام کند، گروگان‌های حماس در غزه را آزاد کند و اجازه ورود کمک‌های بیشتری به سرزمین فلسطینی را بدهد.
مقامات اسرائیلی گفته‌اند که خواستار اجرای دقیق قطعنامه ۱۷۰۱ توسط مقامات لبنانی هستند. این قطعنامه قرار است حزب‌الله را از مرز اسرائیل دور نگه دارد. همچنین آنها می‌خواهند نیروهای حافظ صلح سازمان ملل به طور قابل اعتمادتری تخلفات گروه شبه‌نظامی را گزارش کنند.
اما اسرائیل هیچ نشانه‌ای مبنی بر توقف پروازهای نظارتی خود بر فراز لبنان – که نقض قطعنامه ۱۷۰۱ است – نداده و اشاره کرده که می‌خواهد حق حمله نظامی در صورت تلاش حزب‌الله برای نزدیک شدن به مرزش را حفظ کند. این امر به ده‌ها هزار اسرائیلی که شمال را ترک کرده‌اند، امکان می‌دهد احساس امنیت کافی برای بازگشت به خانه داشته باشند که هدف اصلی تشدید فعالیت‌های نظامی اسرائیل است. حدود ۱.۲ میلیون نفر در لبنان نیز آواره شده‌اند.
کاتز، وزیر امور خارجه اسرائیل، در مصاحبه‌ای آخر هفته با شبکه ۱۴ تلویزیون این کشور گفت: “وضعیت باید به گونه‌ای باشد که حزب‌الله توانایی تهدید اسرائیل را از دست بدهد و اسرائیل دیگر از پاسخگویی نترسد.”
نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان، گفته است که اگرچه جایگزینی برای قطعنامه ۱۷۰۱ وجود ندارد، اما ممکن است بتوان به “تفاهم‌های جدیدی که می‌تواند نحوه اجرای آن را تنظیم کند” دست یافت.
هم حزب‌الله و هم حماس از سوی آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر به عنوان سازمان‌های تروریستی شناخته شده‌اند.
تحولات اخیر و چشم‌انداز آینده
کابینه امنیتی اسرائیل روز یکشنبه برای بحث درباره تلافی علیه ایران به دلیل حمله موشکی حدود سه هفته پیش تشکیل جلسه داد، اگرچه دولت هیچ اعلامیه‌ای درباره اقدامی که ممکن است انجام دهد، صادر نکرد. این جلسه با بیانیه‌ای پایان یافت که تنها از یک توافق احتمالی برای آزادی گروگان‌های حماس در غزه سخن می‌گفت.
گیلا گملیئل، وزیر علوم و عضو کابینه امنیتی، به رادیو ارتش اسرائیل گفت: “یکی از اهداف این جنگ، در بالاترین سطوح، تمایل به استفاده از آن برای موفقیت حداکثری در بازگرداندن گروگان‌هاست.”
حدود ۱۰۰ گروگان هنوز در غزه در اسارت به سر می‌برند که نکته کلیدی برای پایان دادن به جنگ است، اگرچه تعدادی از آنها احتمالاً جان خود را از دست داده‌اند. نیروهای اسرائیلی در نقاط مختلف درگیری به نظر می‌رسید بر حماس غلبه کرده‌اند، اما در هفته‌های اخیر برای انجام حملات بیشتر به شمال این منطقه بازگشته‌اند.
ارتش اسرائیل هفته گذشته یحیی سنوار، رهبر حماس را کشت که باعث شد آمریکا و دیگران پس از ماه‌ها بن‌بست، مجدداً خواستار آتش‌بس شوند. بررسی راه‌هایی برای دستیابی به پیشرفت احتمالاً در دستور کار بلینکن در آخرین سفرش قرار خواهد داشت.
درگیری در غزه در اکتبر سال گذشته زمانی آغاز شد که حماس به اسرائیل حمله کرد و ۱۲۰۰ نفر را کشت و ۲۵۰ نفر را ربود. طبق آمار وزارت بهداشت تحت کنترل حماس در این منطقه، بیش از ۴۲،۰۰۰ فلسطینی در جنگ یک ساله کشته شده‌اند.
تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا برای برقراری آتش‌بس در خاورمیانه در شرایطی پیچیده و حساس صورت می‌گیرد. با توجه به تشدید درگیری‌ها، مواضع سخت طرفین و پیچیدگی‌های منطقه‌ای، دستیابی به یک راه حل پایدار چالش برانگیز به نظر می‌رسد. با این حال، فشارهای بین‌المللی و نیاز به کاهش تنش‌ها می‌تواند زمینه را برای مذاکرات جدی فراهم کند. سرنوشت این تلاش‌ها می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر آینده منطقه و روابط بین‌المللی داشته باشد.
