سرویس خبری ایران من: در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴، ایران با چالش‌های جدی در عرصه سیاست خارجی و امنیت ملی روبرو است. احتمال بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، نگرانی‌های عمیقی را در میان رهبران ایران ایجاد کرده است. « این یادداشت در خبرگزاری رویترز منتشر شده است »
چشم‌انداز انتخابات آمریکا و نگرانی‌های ایران
رهبران ایران و متحدانش خود را برای آنچه از نظرشان نتیجه‌ای فاجعه‌بار در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا خواهد بود، آماده می‌کنند: بازگشت دونالد ترامپ به قدرت. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که رقابت میان ترامپ جمهوری‌خواه و کامالا هریس دموکرات همچنان نزدیک است. رهبران ایران و متحدان منطقه‌ای آن در لبنان، عراق و یمن نگرانند که پیروزی احتمالی ترامپ در ۵ نوامبر می‌تواند دردسرساز شود.
تهدیدهای احتمالی و استراتژی‌های مقابله
به گفته مقامات ایرانی، عرب و غربی، نگرانی اصلی ایران این است که ترامپ به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، انجام ترورهای هدفمند و اعمال مجدد سیاست “فشار حداکثری” از طریق تشدید تحریم‌های صنعت نفت، اختیارات بیشتری بدهد.
آنها پیش‌بینی می‌کنند که ترامپ، که در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ رئیس‌جمهور بود، نهایت فشار را بر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر عالی ایران، وارد خواهد کرد تا با پذیرش توافق هسته‌ای با شرایط مورد نظر او و اسرائیل تسلیم شود.
این تغییر احتمالی در رهبری آمریکا می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای توازن قدرت در خاورمیانه داشته باشد و ممکن است سیاست خارجی و چشم‌انداز اقتصادی ایران را دگرگون کند.
تحلیلگران معتقدند که صرف‌نظر از اینکه دولت بعدی آمریکا به رهبری هریس باشد یا ترامپ، ایران دیگر اهرم فشاری را که زمانی در اختیار داشت، نخواهد داشت – عمدتاً به دلیل کارزار نظامی یک‌ساله اسرائیل که هدف آن تضعیف نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی، از جمله حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان است.
چالش‌های هسته‌ای و فشارهای بین‌المللی
با این حال، به گفته آنها، موضع ترامپ به دلیل حمایت بی‌چون و چرایش از اسرائیل، برای ایران زیان‌بارتر تلقی می‌شود.
عبدالعزیز الصغیر، رئیس اندیشکده مرکز پژوهش‌های خلیج فارس می‌گوید: “ترامپ یا شرایط بسیار سختی را بر ایران تحمیل خواهد کرد یا به اسرائیل اجازه خواهد داد حملات هدفمندی علیه تأسیسات هسته‌ای آن انجام دهد. او کاملاً از اقدام نظامی علیه ایران حمایت می‌کند.” او به رویترز گفت: “بازگشت ترامپ به کاخ سفید، رؤیای نتانیاهو است.”
جام زهر؟
یک مقام ارشد ایرانی که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت: “ما برای همه سناریوها آماده هستیم. ما (طی دهه‌های گذشته) همواره راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های سخت آمریکا و صادرات نفت پیدا کرده‌ایم و روابط خود را با بقیه جهان تقویت کرده‌ایم، صرف‌نظر از اینکه چه کسی در کاخ سفید بوده است.”
اما مقام دیگر ایرانی گفت پیروزی ترامپ “یک کابوس” خواهد بود. “او برای خوشایند اسرائیل فشار بر ایران را افزایش خواهد داد… و اطمینان حاصل خواهد کرد که تحریم‌های نفتی به طور کامل اجرا شوند. در این صورت، نظام از نظر اقتصادی فلج خواهد شد.”
ترامپ در سخنرانی انتخاباتی خود در ماه اکتبر، عدم تمایل خود را برای جنگ با ایران اعلام کرد، اما در واکنش به حمله موشکی ایران به اسرائیل در اول اکتبر گفت که اسرائیل باید “اول به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کند و بعد نگران بقیه مسائل باشد.”
تغییر معادلات منطقه‌ای و آینده روابط
اسرائیل در ۲۶ اکتبر با حملات هوایی به اهداف نظامی ایران، به ویژه سایت‌های تولید موشک، تلافی کرد.تحلیلگران می‌گویند گزینه‌های ایران محدود است.حسن حسن، نویسنده و پژوهشگر گروه‌های اسلامی می‌گوید: “واقعیت این است که ترامپ از نتانیاهو حمایت خواهد کرد و به او چراغ سبز نشان خواهد داد تا هر کاری که می‌خواهد انجام دهد. ترامپ برای ایران بسیار بدتر (از هریس) است.”
حسن خاطرنشان کرد که واشنگتن بخش قابل توجهی از مسئولیت را در درگیری با ایران و متحدانش به اسرائیل واگذار کرده و اسرائیل پیشتاز است. “آمریکا به اندازه کافی درگیر است، به طوری که از اسرائیل حمایت می‌کند، شاید حتی بیشتر از قبل.”
“این بار اوضاع واقعاً برای ایران بد است. هم جمهوری‌خواهان و هم دموکرات‌ها ایران را به عنوان یک مشکل می‌بینند.”
هریس در طول کمپین خود، ایران را نیرویی “خطرناک” و “بی‌ثبات‌کننده” در خاورمیانه خواند و گفت که آمریکا متعهد به امنیت اسرائیل است. او گفت که آمریکا با متحدان خود برای مختل کردن “رفتار تهاجمی” ایران همکاری خواهد کرد. اما به گفته دو مقام منطقه‌ای، انتخاب مجدد ترامپ برای خامنه‌ای “جام زهر” خواهد بود. اگر او تحریم‌های سختگیرانه را مجدداً اعمال کند، خامنه‌ای ممکن است مجبور شود برای حفظ حکومت دینی در ایران، که با فشار فزاینده خارجی روبرو است و در سال‌های اخیر با موج‌های اعتراضی مردمی مواجه بوده، مذاکره کند و توافق هسته‌ای مطلوب‌تری را برای آمریکا و اسرائیل بپذیرد.
پیمان دفاعی آمریکا و عربستان که به برقراری روابط دیپلماتیک ریاض با اسرائیل گره خورده و اکنون در مراحل نهایی مذاکره است، چالش قابل توجهی برای خامنه‌ای به شمار می‌رود. این اتحاد با ایجاد جبهه‌ای متحدتر علیه ایران، تهدیدی برای تغییر توازن قدرت منطقه‌ای است و بر جایگاه ژئوپلیتیک و استراتژی ایران در خاورمیانه تأثیر می‌گذارد.
معماری جدید منطقه‌ای
حسن گفت حملات اخیر به ایران و متحدانش به طور گسترده‌ای موفقیتی قابل توجه برای اسرائیل تلقی شده است. این حملات نشان داد که یک حمله محدود به ایران چگونه می‌تواند باشد، این فرض را که اقدام نظامی علیه ایران ناگزیر به جنگی گسترده‌تر در خاورمیانه منجر خواهد شد، تغییر داد. یک مقام ارشد امنیتی عرب گفت که تهران “دیگر نمی‌تواند نفوذ خود را از طریق نیروهای نیابتی مسلح” در پی حملات مرگبار اسرائیل به رهبران حزب‌الله و حماس به رخ بکشد.
ایران دلایل کافی برای ترس از دوره دیگری از ریاست جمهوری ترامپ دارد. این ترامپ بود که در سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه آمریکا را از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران با قدرت‌های جهانی خارج کرد و دستور قتل قاسم سلیمانی، دست راست خامنه‌ای و طراح حملات برون‌مرزی علیه منافع آمریکا و متحدانش را صادر کرد. ترامپ همچنین تحریم‌های تنبیهی را که درآمدهای صادرات نفت و تراکنش‌های بانکی بین‌المللی ایران را هدف قرار می‌داد، اعمال کرد که منجر به مشکلات شدید اقتصادی و تشدید نارضایتی عمومی در جمهوری اسلامی شد.
او در طول کمپین ریاست جمهوری خود بارها گفت که سیاست جو بایدن مبنی بر عدم اجرای سختگیرانه تحریم‌های صادرات نفت، واشنگتن را تضعیف و تهران را جسورتر کرده است، به طوری که به ایران اجازه داده نفت بفروشد، پول جمع کند و برنامه هسته‌ای و نفوذ خود را از طریق شبه‌نظامیان مسلح گسترش دهد. او در ماه مارس در مصاحبه‌ای با روزنامه هیوم اسرائیل گفت که ایران می‌تواند ظرف ۳۵ روز به سلاح هسته‌ای دست یابد و اسرائیل – که فعالیت هسته‌ای ایران را تهدیدی وجودی می‌داند، هرچند گمان می‌رود تنها دارنده سلاح هسته‌ای در منطقه است – در “همسایگی بسیار خطرناک و خائنانه‌ای” قرار دارد.
یک مشاور دولت عربی خاطرنشان کرد که تهران تشخیص می‌دهد که “معماری جدیدی در حال شکل‌گیری است”، اما همچنین اینکه ترامپ علی‌رغم لحن تند خود متوجه است که با توجه به برنامه غنی‌سازی اورانیوم تسریع شده ایران، جایگزینی برای توافق با ایران وجود ندارد. این مشاور گفت: “ترامپ ممکن است به دنبال توافق هسته‌ای جدیدی باشد، می‌تواند بگوید من توافق ۲۰۱۵ را پاره کردم چون ناقص بود و آن را با توافقی طولانی‌مدت جایگزین کردم، و آن را به عنوان ‘عظمت دوباره آمریکا’ و حفظ منافع آمریکا به رخ بکشد.”
با فرسایش توافق ۲۰۱۵ طی سال‌های گذشته، ایران سطح خلوص در غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده و زمان مورد نیاز برای ساخت بمب اتم را در صورت تصمیم به این کار کاهش داده است، هرچند ادعا می‌کند چنین قصدی ندارد.
وبسایت خبری ایران آنلاین، که زیر نظر دولت اداره می‌شود، اعلام کرد که وقتی ترامپ از قدرت کنار رفت، ایران طبق توافق، غنی‌سازی را در سطح ۳.۶۷ درصد محدود کرده بود که بسیار پایین‌تر از ۹۰ درصد مورد نیاز برای تسلیحات است. این وبسایت افزود: “اکنون ایران با سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6 اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی‌سازی کرده” و می‌تواند “ظرف چند هفته” به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای دست یابد… “تکمیل چرخه بازدارندگی هسته‌ای، برگ برنده ایران در مقابل ترامپ است.”
مقامات عربی و غربی هشدار می‌دهند که هر چه ایران بیشتر به توسعه بمب اتم نزدیک شود، بیشتر نیاز به حمله اسرائیل را برمی‌انگیزد. یک مقام غربی گفت: “اگر ترامپ دوباره به قدرت برسد، از برنامه‌های اسرائیل برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران حمایت خواهد کرد.”
