سرویس خبری ایران من: در تاریخ ۲۷ آذر ۱۴۰۳، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست خبری هفتگی خود، به تشریح آخرین مواضع و تحولات مهم سیاست خارجی کشور پرداخت. در این نشست، موضوعات کلیدی از جمله اجلاس سازمان دی ۸ در قاهره، تحولات سوریه، بحران غزه، روابط با اتحادیه اروپا و مسائل هسته‌ای مورد بحث و بررسی قرار گرفت. سخنگوی وزارت خارجه با تأکید بر موضع اصولی ایران در حمایت از تمامیت ارضی کشورها و مخالفت با اقدامات تجاوزکارانه، به تشریح دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در قبال مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی پرداخت.
تحولات منطقه‌ای و اجلاس دی ۸
به گزارش ایران من، اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه صبح امروز دوشنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۳ در ابتدای نشست خبری هفتگی خود با خبرنگاران با اشاره به اجلاس سازمان دی ۸ در قاهره پایتخت کشور مصر اظهارداشت: این هفته اجلاس هشت کشور عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی دی ۸ در مصر برگزار می‌شود که ابتدا نشست وزیران امور خارجه و پس از آن نشست سران دی هشت با حضور رئیس‌جمهور برگزار خواهد شد.
وی همچنین اظهار داشت: بازگشایی سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوریه در دستور کار ما قرار دارد و هر زمان که شرایط لازم برای آن فراهم شود، این اقدام انجام خواهد شد.
روابط با سوریه و تحولات منطقه
بقایی افزود: اقدامات تجاوزکارانه اسرائیل در سوریه موضوع تازه‌ای نیست و ما به‌عنوان کشوری مسئول در منطقه غرب آسیا، به حفظ صلح و ثبات در منطقه متعهد هستیم. این تعهد، یک اصل بین‌المللی محسوب می‌شود که مبنای روابط بین‌الملل در هشت دهه گذشته بوده است. همه کشورها موظف هستند در راستای صیانت از هنجارهای بین‌المللی، نسبت به این تجاوزات واکنش نشان داده و برای توقف این اقدامات تلاش کنند.
سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: غیرطبیعی نیست که کشورها روایت‌های خود را از تحولات و وقایع ارائه دهند. به‌ویژه در دوران اخیر، آنچه که مشخص است این است که در نشست دوحه و همچنین نشست آستانه که ظهر یکشنبه برگزار شد و نیز در نشست کشورهای پنج به علاوه سه (سه کشور عضو آستانه به‌علاوه پنج کشور عربی منطقه)، موضوعات مهمی مورد بحث و تفاهم قرار گرفت. در بیانیه صادرشده از این نشست‌ها، بر ضرورت توقف درگیری‌ها و گفت‌وگوی میان معارضه و دولت سوریه تأکید شد. این گفت‌وگوها با هدف جلوگیری از گسترش تروریسم و ایجاد خلأ قدرت در سوریه و همچنین حفظ تمامیت سرزمینی این کشور صورت می‌گیرد.
وی تصریح کرد: نگرانی عمده‌ای که میان همه کشورهای شرکت‌کننده در نشست آستانه و نشست پنج به علاوه سه مشترک بود، حفظ تمامیت سرزمینی سوریه بود. با این حال، در همین چند روز گذشته، تمامیت سرزمینی سوریه به‌شدت مورد تعرض اسرائیل قرار گرفته است. برای نخستین‌بار در پنجاه سال اخیر، بخش دیگری از خاک سوریه اشغال شد. این اقدام به‌نوعی نقض آشکار قطعنامه ۳۵۰ شورای امنیت به‌صورت یک‌طرفه است. چنین تحرکاتی تأییدکننده نگرانی‌هایی است که جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای شرکت‌کننده در این نشست‌ها نسبت به امنیت، ثبات و تمامیت ارضی سوریه داشتند.
بحران غزه و مواضع بین‌المللی
بقایی در ادامه افزود: این نگرانی‌ها، نگرانی‌های مشترک کشورهای منطقه است. بنابراین، تلاش و دغدغه کشورهای شرکت‌کننده در نشست دوحه آن بود که از بروز چنین وضعیتی در سوریه جلوگیری کنند.
حضور ما در سوریه حضوری مستشاری بود و هیچ‌گاه برای حمایت یا دفاع از شخص، گروه یا حزب خاصی در این کشور اقدامی نکردیم
وی اظهار داشت: تلاش کشورها در دوحه بر این بود که از بروز چنین وضعیتی جلوگیری کنند و به‌طور کلی باید گفت که حضور ما در سوریه حضوری مبنایی و اصولی بود و خروج ما نیز به شکلی مسئولانه صورت خواهد گرفت. ما در سوریه به دنبال کشورگشایی، سیطره‌جویی یا احیای امپراتوری‌های گذشته نبوده‌ایم. آنچه که در سوریه برای ما اهمیت داشت، کمک به تأمین امنیت مردم این کشور در برابر افراط‌گرایی خشن و تروریسم بود. لازم می‌دانم در اینجا اشاره کنم که امروز در تقویم ما، روز مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی خشن است؛ موضوعی که سال‌ها به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی جامعه بین‌المللی مطرح بوده است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: ما با این هدف و با این مبنا و بنا به دعوت دولت مستقر و قانونی سوریه در این کشور حضور پیدا کردیم. حضور ما در سوریه حضوری مستشاری بود و ما هیچ‌گاه برای حمایت یا دفاع از شخص، گروه یا حزب خاصی در این کشور اقدام نکردیم. تا آخرین لحظات نیز آنچه که برای ما اهمیت داشت، کمک به حفظ امنیت و تمامیت سرزمینی سوریه به‌عنوان کشوری مهم در منطقه بود. چراکه باور داریم امنیت و ثبات در تک‌تک کشورهای منطقه، ضامن امنیت و ثبات در منطقه غرب آسیا خواهد بود.
آنچه که امروز در فلسطین اشغالی جریان دارد، یک روند هفتاد تا هشتاد ساله است که طی آن، نقض حقوق اساسی مردم فلسطین به‌صورت سیستماتیک ادامه داشته است
بقایی در ادامه افزود: آنچه که مشخص است این است که بی‌کیفرمانی اسرائیل در طول هشت دهه گذشته، عامل بسیار کلیدی در جری‌تر شدن این رژیم و ادامه نقض‌های فاحش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بوده است. هم‌اکنون در دیوان بین‌المللی دادگستری و دیوان بین‌المللی کیفری پرونده‌های مشخصی در این رابطه مفتوح شده است. این موضوع در نوع خود بی‌سابقه است؛ چرا که اسرائیل تنها رژیمی در جهان است که به دلیل ارتکاب جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی تحت تعقیب دیوان بین‌المللی کیفری قرار دارد. افزون بر این، بسیاری از کارشناسان و نهادهای حقوقی معتقدند که باید به این فهرست دو جنایت بزرگ بین‌المللی دیگر، یعنی جنایت تجاوز و جنایت نسل‌کشی نیز افزوده شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه اظهار داشت: دیوان بین‌المللی دادگستری تاکنون شش دستور موقت صریح و مشخص مبنی بر ضرورت توقف نسل‌کشی در غزه و رفح صادر کرده است، اما متأسفانه هیچ‌یک از این احکام تاکنون به مرحله اجرا درنیامده است. صحبت‌های اخیر گزارشگر سازمان ملل در رابطه با مبارزه با تروریسم بسیار حائز اهمیت است. اینکه فردی که مسئولیت و وظیفه‌اش گزارش‌دهی و بررسی موضوع مبارزه با تروریسم و رعایت حقوق بشر در این زمینه است، به چنین مسائلی اشاره می‌کند، بسیار معنادار است. این گزارشگر به‌صراحت واقعیتی را بیان کرده که نزدیک به ۹۹ درصد از تسلیحات ارسالی به اسرائیل توسط آمریکا و آلمان تأمین می‌شود.
وی در ادامه اظهار داشت: از منظر حقوق بین‌الملل و همچنین اصول اخلاقی، کشورهایی که به ارتکاب یک جنایت بین‌المللی کمک می‌کنند، به‌عنوان همدست و شریک در این جنایات تلقی می‌شوند. یکی از نکات صریحی که این گزارشگر بیان کرده، این است که برای توقف نسل‌کشی، سریع‌ترین و ساده‌ترین اقدام، توقف ارسال تسلیحات به اسرائیل است. این موضوع، خواسته قاطبه جامعه بین‌المللی و به‌ویژه کشورهای منطقه است. تا زمانی که ارسال تسلیحات به اسرائیل از سوی این کشورها ادامه داشته باشد، مردم منطقه این کشورها را به‌عنوان همدست و شریک در جنایات اسرائیل تلقی خواهند کرد.
بقایی خاطرنشان کرد: همچنین گزارشگران حقوق بشر، از جمله گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور فلسطین، بارها در گزارش‌های مکتوب و شفاهی خود با قطعیت اعلام کرده‌اند که ما در حال مواجهه با یک نسل‌کشی مستمر هستیم. این گزارشگران حتی از اصطلاحات و عبارات استعماری برای توصیف وضعیت استفاده کرده‌اند. آنچه که امروز در فلسطین اشغالی جریان دارد، در واقع یک روند هفتاد تا هشتاد ساله است که طی آن، نقض حقوق اساسی مردم فلسطین به‌صورت سیستماتیک ادامه داشته است.
وی تصریح کرد: روابط بین ایران و چین روابطی مستمر و رو به رشد است. در تمامی عرصه‌های سیاسی، تجاری و فرهنگی روابط بسیار خوبی میان دو کشور برقرار است. موافقت‌نامه ۲۵ ساله نیز نشان‌دهنده عمق روابط و همکاری‌های گسترده دو طرف است.
روابط با اتحادیه اروپا و مسائل منطقه‌ای
اتحادیه اروپا به جای تعیین تکلیف برای ایران و روسیه به بازنگری در سیاست های خود بپردازد
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سؤال خبرنگار سیاست خارجی ایرنا در خصوص موضع اخیر کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر اینکه ایران و روسیه در دوران جدید سوریه، جایی ندارند ضمن ابراز تعجب از این موضع گیری گفت: این طنز جالبی است. فکر می کنم ایشان در زمان بیان این سخنان در حال مطالعه کتاب های تاریخی بودند، چرا که دوران اینکه یک قدرت خارجی برای منطقه دیگری تعیین تکلیف کند گذشته است.
علاوه بر این، بهتر است اتحادیه اروپا در وزن، جایگاه و رفتار خود در قبال منطقه غرب آسیا بازنگری کند. عملکرد این اتحادیه در شکل‌دهی به بسیاری از بحران‌های منطقه، از جمله در سوریه، قابل تأمل است. یکی از مسائلی که سال‌ها درباره سوریه مطرح بوده و در چارچوب روند آستانه نیز مورد بحث قرار گرفته، حضور تروریست‌هایی است که از بسیاری از کشورهای اروپایی به سوریه سرازیر شدند. این افراد در ابتدای شکل‌گیری داعش، تهدیدی جدی برای امنیت و ثبات سوریه محسوب می‌شدند. جالب توجه است که این کشورها حتی حاضر نبودند اتباع خود را، که به اقدامات تروریستی و افراط‌گرایانه اعتراف کرده بودند، بازگردانند.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، اقدامات برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، از جمله همدستی و مشارکت آنها در ارتکاب جنایات کنونی در غزه و دیگر کشورهای منطقه غرب آسیا است. بنابراین، توصیه ما به اتحادیه اروپا این است که به‌جای تعیین تکلیف برای دیگران، در عملکردهای خود تجدیدنظر کنند. بهتر است آنها با اتخاذ رویکردی سازنده و مثبت، در جهت تقویت ثبات و امنیت در مناطق مختلف جهان تلاش نمایند؛ اگر واقعاً بر این باورند که می‌توانند نقشی ایفا کنند.
مواضع بین‌المللی و مسائل هسته‌ای
بقایی همچنین در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ایرنا در خصوص تصحیح موضع گیری آلمان در خصوص جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس گفت: از روشنگری درباره مواضع نامناسب قبلی استقبال می‌کنیم و انتظار داریم بقیه کشورهای اروپایی که در آن نشست شرکت داشتند و به نوعی آن بیانیه به آنها منتسب است و با اینکه معتقدیم اغلب آنها به آنچه در بیانیه آمده معتقد نبودند. این خبر را داریم برخی کشورهای اروپایی با ارسال یادداشت کتبی موضع خود را تصحیح کردند و امیدواریم بقیه نیز چنین کنند.
مکاتبات و مواضع هسته‌ای
مکاتبات و موضع‌گیری‌های طرفین اروپایی تأثیری بر رویکرد ایران در ادامه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای نخواهد داشت
سخنگوی وزارت امورخارجه در پاسخ به سوالی درباره زمان دقیق گفت‌وگوها میان ایران و طرفین اروپایی اظهار داشت: زمان دقیق گفتگوها هنوز مشخص نشده، اما تفاهم شده است که این روند و گفتگوها ادامه پیدا کند. درخصوص نامه‌نگاری این کشورها نیز باید تأکید کرد که این موضوع جدیدی نیست و جمهوری اسلامی ایران نیز پاسخ مستدل خود را به شورای امنیت ارسال کرده است. همچنین موضع رسمی کشور در بیانیه‌ای که از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه منتشر شد، اعلام شده است.
وی افزود: ما این روش را به هیچ عنوان سازنده نمی‌دانیم؛ چرا که التهاب‌آفرینی در مورد موضوعی که سال‌هاست به‌عنوان محور گفتگوها مطرح بوده و همچنین در رابطه با برنامه‌ای که صلح‌آمیز بودن آن بارها به تأیید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حتی کشورهای مدعی رسیده، قابل قبول نیست.
بقایی خاطرنشان کرد: این مکاتبات و موضع‌گیری‌ها نه تأثیری بر رویکرد جمهوری اسلامی ایران در ادامه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خواهد داشت و نه موضوع جدیدی را فراتر از ادعاهای پیشین این کشورها اثبات می‌کند. این رفتارها کاملاً سیاست‌زده است و تلاش برای اعمال فشار و ارعاب علیه ایران محسوب می‌شود که هم از نظر حقوقی هیچ مبنا و پایه‌ای ندارد و هم عملاً بی‌اثر خواهد بود.
گزارش سالانه حقوق بشر و مسائل منطقه‌ای
سخنگوی وزارت امورخارجه در ادامه این نشست با اشاره به گزارش سالانه وزارت امورخارجه درباره وضعیت حقوق بشر در آمریکا، بیان داشت: گزارش‌دهی وزارت امور خارجه بر مبنای یک مقرره قانونی است که این وزارتخانه را موظف می‌کند سالانه در مورد وضعیت حقوق بشر در برخی از کشورها اطلاعات و مستنداتی جمع‌آوری کرده و گزارشی منتشر کند. این گزارش‌ها نه تنها در راستای کمک به ارتقای حقوق بشر و ترویج مفاهیم حقوق بشری در سطح بین‌المللی است، بلکه هدف آن این است که نشان دهد نقض حقوق بشر در برخی از کشورهایی که خود را عاری از هرگونه اشتباه و نقض در این زمینه می‌دانند، به شدت وجود دارد.
