سرویس خبری ایران من: ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین شورایعالی فضای مجازی، در مصاحبه‌ای تفصیلی به تشریح وضعیت کنونی پیامرسانهای داخلی و چالش‌های فیلترینگ در ایران پرداخته است. این گفتگو که به موضوعات مهمی همچون وابستگی پیامرسانهای داخلی به نهادهای حکومتی، عدم حضور بخش خصوصی در این عرصه و ناکارآمدی سیاست فیلترینگ می‌پردازد، نگاهی عمیق به تحولات فضای مجازی کشور در سال‌های اخیر دارد. فیروزآبادی با توجه به تجربه حضور در دولت‌های روحانی و رئیسی، دیدگاه‌های متفاوتی را درباره سیاست‌گذاری در این حوزه مطرح می‌کند.
وضعیت پیامرسانهای داخلی و منشأ آنها
به گزارش ایران من، انصاف نیوز نوشت: ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین شورایعالی فضای مجازی، از منشأ پیامرسانهای داخلی گفت و تاکید کرد همه‌ی آنها حکومتی هستند. او می‌گوید ایتا مربوط به قم و حوزه‌ی علمیه است.
فیروزآبادی با توجه به اینکه تجربه‌ی حضور در این شورا در دولت روحانی و رئیسی را دارد به دو نکته‌ی این دو دولت نیز اشاره کرد؛ یک اینکه مسائل در دوران ابراهیم رئیسی در خارج از شورا تصمیم‌گیری می‌شده و دیگری اینکه دولت روحانی با آنچه «اینترنت طبقاتی» خوانده شد همراهی نکرد.
نکته‌ی جالب توجه دیگری که فیروزآبادی به آن اشاره کرد تغییر دیدگاه بعضی موافقین دیروز فیلترینگ از جمله مهدی اخوان(مدیرعامل همراه اول) بود.
او برخورد وزارت اطلاعات در مسئله‌ی فیلترینگ را نرم‌تر از دیدگاه عموم اعضای شورایعالی فضای مجازی عنوان کرد.
چالش‌های فیلترینگ و تجربه شورای عالی فضای مجازی
در این چند روز گفته‌اید در دوران حضور شما در شورا و مطرح شدن بحث فیلترینگ، شورای عالی فضای مجازی با فیلترینگ مخالفتی نکرده است. چرا چنین بود؟ شما که حالا به نظر مخالف فیلترینگ می‌آیید چرا با این موضوع مخالفتی نکردید؟
در این سال‌ها اتفاقات بسیاری افتاده است. بعضی دوستان خیلی اصرار داشتند که فیلترینگ می تواند موفقت‌آمیز باشد. البته همان موقع هم دوستانی در شورا که طرفدار فیلترینگ بودند مدعی بودند که پیامرسانهای داخلی ظرفیت پوشش جمعیت ایران یعنی ۵۰ میلیون نفر را دارد.
همان موقع ما نامه‌ای به ریاست جمهوری زدیم و گفتیم که در خوش‌بینانه‌ترین حالت جمع پیامرسانهای داخلی ۱۰ میلیون نفر را پوشش خواهند داد. با این حال سماجت داشتند که اگر الآن هم ممکن نشود ظرف دو، سه ماه آینده تمام جمعیت را پوشش خواهند داد.
مثلا آن زمان سروش بود. صداوسیما تمام قد اظهار کرد که قادر به انجام این کار است. به هر حال این نظر آن زمان غالب شد که اگر فیلترینگ صورت بگیرد این سرویس برای مردم ایران قطع نخواهد شد. برای ما هم در نهایت همین موضوع مهم بود. از طرفی آن زمان سایر پیام‌رسان‌ها باز بودند و قرار نبود بسته شوند.
دلایل عدم موفقیت پیامرسانهای داخلی
همه دیده‌ایم فیلترینگ موفق نبود. لذا ما در آن زمان قدری سکوت کردیم. اما الآن دیگر همه به عینه دیده‌ایم که فیلترینگ موفق نبوده است. الان ده‌ها میلیون نفر در تلگرام و در سایر شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام و واتس‌آپ حضور دارند و دارند کار می‌کنند، تجارت می‌کنند، خبررسانی و کار رسانه‌ای می‌کنند. لذا الآن دیگر این یک نتیجه‌گیری طبیعی‌ست که بگوییم این کار لغوی بوده‌ست.
نکته‌ی دیگر که باید ذکر شود این است که ما آن زمان هم در شورای عالی فضای مجازی مصوبه‌ای داشتیم که ۳۰ درصد نیازهای مردم ایران از طریق پلتفرم‌های خارجی تامین شود و قرار ما این بود که داخلی‌ها ۷۰ درصدی باشند.
درست مانند همان شرایطی که در خودروسازی داریم. یعنی نمی‌خواستیم که فضا به طور مطلق در دست پیام‌رسان داخلی باشد. این موضوع رای آورده است و جزو سندهای مصوب شورای عالی فضای مجازی‌ست.
آمارهای حال حاضر ما نشان می‌دهند که پیامرسانهای داخلی توانسته‌اند ظرفیت خوبی را جذب کنند مثلا سکوی شاد برای دانش آموزان و یا حتی سکوهای مختلف دیگر برای طیف‌های دیگری از مردم از جمله سکوهای کوچک محلی یا موضوعی برای دانشگاه‌ها و شرکت‌ها یا حتی بعضی وزارتخانه‌ها.
همان طور که عرض کردم سکوهای عمومی مثل ایتا، بله و غیره که الان در بازار هستند و آمارهای ۱۰ تا ۲۰ میلیون را دارند نشان می‌دهد که فیلترینگ دیگر توجیهی ندارد یعنی ما نظرمان عوض نشده، شرایط عوض شده!
حکمرانی داده و آینده فضای مجازی
وقتی که شرایط عوض می‌شود انسان باید متناسب با شرایط تصمیم‌گیری یا موضع‌گیری کند. با شرایط فعلی من به هیچ وجه صلاح نمی‌دانم که پیام‌رسان‌هایی مثل تلگرام بسته باشند.
آقای فیروزآبادی من متوجه نشدم بلاخره شما تجربه پیامرسانهای داخلی را موفق ارزیابی می‌کنید یا ناموفق؟
در حقیقت به نظر من پیامرسانهای داخلی موضوعی بود که ملت ما باید تجربه می‌کردند. به هر حال ممکن است شرایطی در کشور ایجاد شود که در مقطعی مجبور باشیم از پیامرسانهای داخلی استفاده کنیم.
نکته‌ی دیگری که وجود دارد این است که شاید شرایطی به وجود بیاید که سکوهای خارجی ما را تحریم کنند. بنابراین ایجاد یک ظرفیت داخلی قطعا مورد تایید بنده است و هنوز هم به آن اعتقاد دارم. از این لحاظ اگر نگاه کنیم پدیده موفقی است.
اما از این لحاظ که بخش خصوصی که واقعا بتوانیم آن را خصوصی تلقی کنیم، خب در این مجال قرار نگرفته‌اند. پلتفرم‌های بخش خصوصی ما در حوزه‌های اقتصاد دیجیتال بسیار موفق هستند. شانه به شانه مشابه خارجی‌شان می‌زنند.
سکوهایی که مردم در حوزه‌های اقتصادی، خدماتی، خودرو، بلیط هواپیما، خرید، خرده خرید، دیتیلینگ و… استفاده می‌کنند بدون اشکال است. کسی هم طرح نمی‌کند که حتما آمازون یا پلتفرم‌های تخصصی در کشور بیاید و فعالیت کند!
از این لحاظ که نتوانستیم بخش خصوصی را راضی کنیم که سرویس مدیایی و رسانه اجتماعی ارائه دهند درست عمل نکردیم و تجربه‌ی موفقی نبوده است.
