سرویس خبری ایران من: در یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های سیاسی-قضایی سال‌های اخیر آمریکا، دونالد ترامپ با معرفی مت گیتز به عنوان دادستان کل آینده، موجی از واکنش‌ها را برانگیخته است. این انتصاب که می‌تواند تأثیری عمیق بر آینده نظام قضایی آمریکا داشته باشد، در شرایطی صورت می‌گیرد که خود ترامپ با چندین پرونده قضایی مهم روبروست. گیتز، نماینده ۴۲ ساله و از متحدان نزدیک ترامپ، با پیشینه‌ای جنجالی و دیدگاه‌های بحث‌برانگیز، قرار است هدایت بزرگترین نهاد قضایی آمریکا را بر عهده گیرد.
چالش‌های پیش روی نظام قضایی آمریکا
در اقدامی غافلگیرکننده، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، مت گیتز را برای تصدی سمت دادستان کلی برگزید. گیتز که چهره‌ای بحث‌برانگیز به شمار می‌رود، قرار است سکان هدایت دستگاه قضایی آمریکا را در دست گیرد و برنامه‌های ترامپ در حوزه‌های مهاجرت، مبارزه با جرم و مسائل اجتماعی را پیش ببرد.
پیش از این، ترامپ از عزم خود برای دگرگونی بنیادین وزارت دادگستری با بیش از ۱۱۵ هزار کارمند سخن گفته بود. این وزارتخانه که نقشی محوری در اجرای قوانین فدرال و رسیدگی به پرونده‌های حساس دارد، همچنین مسئول تخصیص میلیاردها دلار بودجه برای کنترل مرزها و امور پلیسی است.
گیتز ۴۲ ساله که از زمان پایان ریاست‌جمهوری ترامپ، از یاران نزدیک او بوده، پیشینه‌ای پرحاشیه دارد. او پیش‌تر با اتهاماتی جدی روبرو شد؛ از جمله پرونده رابطه با دختری نوجوان که البته به تبرئه‌اش انجامید. کمیته اخلاقی مجلس نمایندگان نیز پرونده‌ای علیه او گشوده بود.
نبرد قدرت در کنگره
این انتصاب، آزمونی دشوار برای نفوذ ترامپ در میان هم‌حزبی‌هایش خواهد بود. جمهوری‌خواهان که از ژانویه با اکثریت ۵۳ به ۴۷ کرسی، کنترل سنا را در دست می‌گیرند، برای تأیید یا رد نامزد پیشنهادی ترامپ تصمیم خواهند گرفت. تنها چهار رأی مخالف از سناتورهای جمهوری‌خواه کافی است تا این انتصاب ناکام بماند.
در همین راستا، جان کورنین، سناتور تگزاس، با لحنی تردیدآمیز گفت که نیاز به زمان برای درک این تصمیم دارد. سوزان کالینز از ایالت مِین نیز این انتخاب را کاملاً دور از انتظار خواند و یادآور شد که بررسی سوابق توسط اف‌بی‌آی، بخشی جدایی‌ناپذیر از روند تأیید است. لیزا مورکوفسکی، نماینده آلاسکا هم صراحتاً اعلام کرد که گیتز را گزینه‌ای جدی برای این منصب نمی‌داند.
میراث جنجالی دادستان‌های پیشین
تجربه دادستان‌های کل پیشین ترامپ، داستانی پرفراز و نشیب است. جف سشنز، نخستین دادستان کل او، با وجود وفاداری شناخته شده‌اش، به دلیل کناره‌گیری از پرونده دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶، خشم ترامپ را برانگیخت. این تصمیم به انتصاب رابرت مولر به عنوان دادستان ویژه انجامید؛ تحقیقاتی که دو سال بر دولت ترامپ سایه افکند. هرچند مولر شواهد کافی برای اتهام‌زنی نیافت، اما موارد متعدد کارشکنی ترامپ در روند تحقیقات را مستند کرد. سرانجام، سشنز پس از انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۱۸ برکنار شد.
ویلیام بار، دومین دادستان کل، در آغاز با اقداماتی چون کاهش مجازات راجر استون، همکار نزدیک ترامپ، رضایت او را جلب کرد. اما در نهایت، دخالت‌های مکرر ترامپ در امور قضایی از طریق توییتر و اظهارنظرهای عمومی، بار را به ستوه آورد. او که انجام وظایفش را در چنین شرایطی “غیرممکن” می‌دید، پس از رد ادعای تقلب گسترده در انتخابات ۲۰۲۰، در دسامبر همان سال استعفا داد.
آینده‌ای نامعلوم برای وزارت دادگستری
وزارت دادگستری که شامل سازمان‌هایی چون اف‌بی‌آی است، پیش‌تر هدف انتقادهای تند ترامپ بوده است. او این اختیار را دارد که کریستوفر ری، رئیس فعلی اف‌بی‌آی را پیش از پایان دوره خدمتش در سال ۲۰۲۷ برکنار کند.
متحدان ترامپ نیز به صف شده‌اند. ایلان ماسک، مالک میلیاردر شبکه اجتماعی ایکس، که از پشتیبانان سرسخت ترامپ به شمار می‌رود، در پیامی خواستار مجازات جک اسمیت به دلیل آنچه “سوءاستفاده از نظام قضایی” خواند، شده است.
در همین راستا، مارک پائولتا، وکیل جمهوری‌خواه و سرپرست تیم انتقالی ترامپ برای وزارت دادگستری، پیامی صریح برای کارکنان این وزارتخانه فرستاد: یا با برنامه‌های رئیس‌جمهور منتخب همراه شوید، یا کنار بروید. به گفته او، هرگونه مقاومت در برابر برنامه‌های قانونی رئیس‌جمهور منتخب، به معنای تضعیف دموکراسی آمریکاست.
استقلال قضایی در معرض خطر
به طور سنتی، وزارت دادگستری و دادستان کل فاصله خود را با کاخ سفید حفظ کرده‌اند، به‌ویژه در پرونده‌های حساس. این سنت که ریشه در درس‌های تلخ رسوایی واترگیت دارد، برای جلوگیری از سیاسی‌کاری در دستگاه قضایی پایه‌گذاری شد.
در مقابل این سنت دیرینه، جو بایدن در دوران ریاست‌جمهوری خود، آگاهانه از دخالت در امور وزارت دادگستری پرهیز کرده است. حتی در پرونده پسرش، هانتر بایدن، نیز این رویه را حفظ کرد. مریک گارلند، دادستان کل فعلی، با وضع مقرراتی ویژه، ارتباط با کاخ سفید را به شدت محدود کرده است.
چالش‌های پیش رو در تغییر نظام قضایی
ترامپ در کارزار انتخاباتی‌اش بارها از مبارزه با “دشمنان داخلی” سخن گفته است. این در حالی است که خود او با دو کیفرخواست فدرال روبروست. او به شدت به جک اسمیت، دادستان ویژه پرونده‌های تلاش برای تغییر نتیجه انتخابات ۲۰۲۰ و نگهداری اسناد محرمانه، تاخته است. چندین مقام باسابقه وزارت دادگستری نیز در این پرونده‌ها نقش داشته‌اند.
نگاه ترامپ به آینده وزارت دادگستری
ترامپ در پیامی که در شبکه اجتماعی “تروث” منتشر کرد، چشم‌انداز خود را این‌گونه ترسیم کرد: “مت فساد سیستماتیک در وزارت دادگستری را ریشه‌کن خواهد کرد و این نهاد را به رسالت اصلی‌اش، یعنی مبارزه با جرم و پاسداری از دموکراسی و قانون اساسی بازخواهد گرداند. ما باید صداقت، درستکاری و شفافیت را در وزارت دادگستری داشته باشیم. تحت رهبری مت، همه آمریکایی‌ها بار دیگر به وزارت دادگستری افتخار خواهند کرد.”
واکنش‌های بین‌المللی
این انتصاب جنجالی تنها به داخل آمریکا محدود نمانده و واکنش‌های بین‌المللی را نیز برانگیخته است. متحدان آمریکا نگران تأثیر این تغییر بر همکاری‌های قضایی و امنیتی هستند. برخی تحلیلگران معتقدند انتصاب گیتز می‌تواند بر روابط حقوقی و قضایی آمریکا با دیگر کشورها تأثیر بگذارد.
چشم‌انداز آینده
با نزدیک شدن به جلسات تأیید صلاحیت در سنا، تنش‌ها میان موافقان و مخالفان گیتز افزایش یافته است. نتیجه این رأی‌گیری می‌تواند مسیر آینده دستگاه قضایی آمریکا را برای سال‌های آینده تعیین کند. مخالفان نگران تضعیف استقلال قضایی هستند، در حالی که موافقان آن را فرصتی برای اصلاحات ضروری می‌دانند.
