سرویس خبری ایران من: مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی، به‌ویژه ایالات متحده آمریکا، همواره یکی از مهم‌ترین موضوعات سیاست بین‌الملل در دهه‌های اخیر بوده است. پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، روزنه‌های امید برای احیای این توافق بارها باز و بسته شده است. اکنون با انتخاب مجدد دونالد ترامپ و شروع مذاکرات جدید، به نظر می‌رسد فصل تازه‌ای در روابط دیپلماتیک دو کشور آغاز شده است. گفت‌وگوی اخیر با پیتر وستمکات، دیپلمات کهنه‌کار بریتانیایی، ابعاد جدیدی از این مذاکرات را روشن می‌سازد.
دیدگاه دیپلمات بریتانیایی درباره مذاکرات هسته‌ای
پیتر وستمکات در گفت‌وگویی در لندن گفت: «در سال ۲۰۱۵ زمانی که سفیر انگلیس در آمریکا بودم، زمان زیادی را صرف همکاری نزدیک و البته موفقیت‌آمیز با همکارانم در گروه پنج قدرت جهانی (P5) کردم تا کنگره ایالات متحده را متقاعد کنیم که برخلاف توصیه‌های اسرائیل، به لغو برجام رأی ندهد.»
این دیپلمات بازنشسته که در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ به‌عنوان سفیر لندن در واشنگتن فعالیت می‌کرد، افزود: «به همین دلیل، زمانی که رئیس‌جمهور ترامپ در سال ۲۰۱۸ از این توافق فاصله گرفت، ناامید شدم؛ اما امسال از اینکه وی پیشنهاد مذاکرات جدید با ایران را مطرح کرد، خرسند شدم.»
وی با اشاره به گفت‌وگوهای اخیر میان ایران و آمریکا خاطرنشان کرد: «واضح است که دو نشست عمان و ایتالیا به خوبی پیش رفته‌اند و اگر (استیو) ویتکاف موافق باشد که ایران به غنی‌سازی در سطح پایین و محدودی که در برجام تعیین شده ادامه دهد، چشم‌انداز دستیابی به توافقی جدید امیدوارکننده به نظر می‌رسد.»
سفیر پیشین انگلیس درباره برخی تناقض‌ها در موضع‌گیری مقام‌های آمریکایی گفت: «اگر موضع ایالات متحده درباره غنی‌سازی، آنچنان که برخی گزارش‌های رسانه‌ای اشاره کرده‌اند، به سمت سیاستی سخت‌گیرانه‌تر تغییر یافته باشد، طبیعتاً رسیدن به توافق دشوارتر خواهد شد.»
چالش‌های پیش روی مذاکرات جدید
گفتنی است، استیو ویتکاف رئیس هیات مذاکره‌کننده آمریکا هفته پیش با انتشار پیامی بحث‌برانگیز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «هرگونه توافق نهایی با ایران باید چارچوبی برای صلح، ثبات و شکوفایی در خاورمیانه فراهم کند به این معنا که ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی هسته‌ای خود را متوقف کرده و برچیند.»
این اظهارات با واکنش جدی مقام‌های ایران مواجه شد و سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان هشدار داد که این موضع‌گیری به روند مناسب مذاکراتی کمک نخواهد کرد. عراقچی گفت: «ما باید در جلسه مذاکره از نظرات واقعی طرف آمریکا مطلع شویم. اگر با مواضع سازنده‌ای بیایند، من امیدوار هستم که ما بتوانیم مذاکره در خصوص چهارچوب یک توافق محتمل را آغاز کنیم. اگر نه که همچنان مواضع متناقض و متضاد باشد، کار مشکل می شود.»
با توجه به توافق اخیر ایران و آمریکا در مذاکرات رم برای آغاز گفت‌وگوهای کارشناسی و ادامه مذاکرات سیاسی، به نظر می‌رسد که دو طرف همچنان تمایل دارند مسیر دیپلماسی را حفظ کرده و فرصت رسیدن به یک توافق احتمالی را از دست ندهند.
پیتر وستمکات نیز در این مصاحبه تأکید کرد: «من قویاً معتقدم که اگر دیپلماسی غلبه کند و ایران بار دیگر بتواند به‌عنوان عضوی فعال و سازنده در جامعه بین‌المللی ایفای نقش کند، به نفع همه طرف‌ها خواهد بود.»
پیشینه مذاکرات هسته‌ای و چشم‌انداز آینده
به گزارش ایران من، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران همواره تحت فشارهای سیاسی و اتهامات بی‌اساس غرب قرار داشته است. پیش از برجام، کشورهای غربی با امنیتی‌سازی این موضوع، تلاش کردند با ابزار تحریم و تهدید نظامی علیه ایران اقدام کنند، اما بسته شدن پرونده «ابعاد احتمالی نظامی» (PMD) در سال ۱۳۹۴، این بهانه را از میان برداشت.
ایران پس از امضای برجام به تمامی تعهدات خود پایبند ماند، اما آمریکا در سال ۱۳۹۷ به‌طور یکجانبه از توافق خارج شد و اروپا نیز نتوانست تعهدات خود را اجرا کند. در نتیجه، ایران در چارچوب حقوق برجامی خود، گام‌هایی در کاهش تعهدات برداشت. مذاکرات احیای برجام در سال ۱۴۰۰ نیز به دلیل تعلل و زیاده‌خواهی‌های غرب به نتیجه نرسید.
با این وجود، ایران همچنان به تعامل دیپلماتیک و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داده و تأکید کرده است که در صورت بازگشت طرف‌های مقابل به تعهدات خود، آماده احیای توافق است. مذاکرات اخیر با ایالات متحده در عمان و رم، گفت‌وگوها با تروئیکای اروپایی در ژنو و جلسات سه‌جانبه در پکن نیز نشان‌دهنده تمایل تهران به حل‌وفصل موضوع از طریق دیپلماسی، مشروط به ارائه ضمانت‌های واقعی برای رفع تحریم‌هاست.
وزیر امور خارجه کشورمان پس از آخرین دور مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده در «رُم» اعلام کرد که روند مذاکرات رو به جلو است و ایران و آمریکا موفق شده‌اند درخصوص مجموعه‌ای از اصول و اهداف به تفاهم بهتری برسند. وی با بیان اینکه مذاکرات وارد مرحله بعدی خواهد شد افزود که از چهارشنبه سوم اردیبهشت ماه ۱۴۰۴، مذاکرات فنی در سطح کارشناسان آغاز خواهد شد و این فرصت فراهم می‌شود تا کارشناسان وارد جزئیات شده و طراحی چارچوبی برای توافق را پیش ببرند.
عراقچی همچنین اعلام کرد که دور سوم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده، شنبه ششم اردیبهشت در عمان برگزار خواهد شد تا نتیجه گفت‌وگوهای کارشناسی بررسی و میزان پیشرفت به سمت توافق ارزیابی شود.
