به برنامه “هارد تاک” از بخش جهانی بی‌بی‌سی خوش آمدید. من استیون ساکور هستم.
مهمان امروز من در این مصاحبه که در ۱۶ اکتبر ضبط شده، هم در کشور زادگاهش ایران و هم در کشور محل اقامتش آمریکا با سوء‌ظن به او نگاه می‌شود. شاید سابقه کاری سید حسین موسویان این را توضیح دهد. او در دهه ۱۹۹۰ دیپلمات و سفیر ایران در آلمان بود. سپس مقام ارشدی در شورای امنیت ملی تهران و سخنگوی هیئت ایرانی در مذاکرات هسته‌ای از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ بود. اما بعد از چشم افتاد. او به جاسوسی برای غرب متهم، محکوم و اجازه یافت ایران را ترک کند. او دهه گذشته را به عنوان کارشناس سیاست هسته‌ای خاورمیانه در مرکز امنیت جهانی پرینستون گذرانده است.
اگر اکنون به ایران بازگردد، با اتهامات جدیدی در ارتباط با تخلفات مالی ادعایی روبرو خواهد شد. اما در آمریکا هم کسانی هستند که به انگیزه‌های او مشکوک‌اند. جمهوری‌خواهان در کنگره تلاش‌هایی را برای تحقیق درباره ارتباطات او با قدرت‌های متخاصم رهبری کرده‌اند. در میان این سوء‌ظن‌ها، موسویان تلاش کرده مدافع گفتگو و تعامل جدید میان ایران و غرب باشد. انتخاب چهره‌ای به اصطلاح “میانه‌روتر” به عنوان رئیس‌جمهور جدید ایران در ژوئیه گذشته او را امیدوار کرد.
اما حالا اینجا هستیم. اسرائیل در حال اعمال فشار نامتقارن بر دشمنان مورد حمایت ایران در جبهه‌های متعدد در سراسر خاورمیانه است. و به نظر می‌رسد اسرائیل قصد دارد در روزهای آینده در پاسخ به حمله موشکی بالستیک ایران به اسرائیل که فقط چند هفته پیش رخ داد، مستقیماً به ایران حمله کند. بعد از آن چه خواهد شد؟ اسرائیل ایران را ضعیف و آسیب‌پذیر می‌بیند. آیا این درست است؟
ساکور: آقای موسویان، شما می‌دانید نظام حکومتی ایران چگونه کار می‌کند. فکر می‌کنید الان چه احساسی دارند؟ آیا فکر می‌کنید احساس آشفتگی و آسیب‌پذیری می‌کنند؟
موسویان: استیو، واقعاً باور ندارم که احساس آشفتگی یا ضعف یا انزوا کنند. شاید دیدگاهی متفاوت از شما و بسیاری از مردم در غرب داشته باشند. آنها معتقدند اسرائیل در دشوارترین و منزوی‌ترین وضعیت خود در دهه‌های اخیر قرار دارد. آنها معتقدند افکار عمومی جهان، حتی در آمریکا، اروپا و حتی داخل اسرائیل، مخالف حمله اسرائیل به غزه و لبنان است. آنها معتقدند خیابان‌های مسلمان و کشورهای عربی اکنون همگی در موضعی طرفدار ایران برای دفاع از فلسطینی‌ها قرار دارند، درست است؟ به همین دلیل است که دیدگاه متفاوتی دارند.
ساکور: اما آیا عملی‌ترین تأثیر جنگی که در جبهه‌های متعدد دیده‌ایم این نیست که متحدان ایران، که برخی آنها را نیروهای نیابتی می‌نامند، از حماس در غزه گرفته تا حزب‌الله، مهم‌ترین نیروی نیابتی در لبنان، به شدت تضعیف شده‌اند؟
موسویان: این دقیقاً همان روایتی است که در سال ۱۹۹۲ تجربه کردیم، زمانی که سید عباس موسوی، رهبر وقت حزب‌الله، توسط اسرائیل ترور شد. ما همان روایت را داریم. بسیاری می‌گفتند با کشتن رهبر حزب‌الله، این گروه کاملاً از بین خواهد رفت. با این حال، در سال ۲۰۰۶، چند سال بعد، اسرائیل با حزب‌اللهی بسیار قوی‌تر روبرو شد. حتی حزب‌الله توانست در سال ۲۰۰۶ اسرائیل را شکست دهد. حتی باز هم اسرائیل در سال ۲۰۱۱ همان درگیری را با حزب‌الله تجربه کرد و شکست خورد.
بنابراین، واقعاً باور ندارم که کشتن یا ترور یک رهبر بتواند جنبش را ریشه‌کن کند. اول از همه، باید بگویم این یک موفقیت فنی موقت برای اسرائیل بوده است. شکی نیست. همه می‌فهمند که اسرائیل در نفوذ به حزب‌الله و حماس موفق بوده است. اسرائیل در کشتن بسیاری از رهبران حماس و حزب‌الله موفق بوده است. این واضح است، اما این کوتاه‌مدت است، استیو.
ساکور: شما از نفوذ صحبت می‌کنید، و مشخصاً نفوذ اطلاعاتی اسرائیل در ایران وجود داشته است. سطح سوء‌ظن و دشمنی بیش از همیشه بالاست. و من باید این سؤال شخصی را از شما بپرسم، چون وضعیت شما بسیار جالب است. شما اینجا از دفترتان در پرینستون در ایالات متحده صحبت می‌کنید. و با این حال، من کاملاً آگاهم که شما سال‌ها سفیر ایران در وزارت امور خارجه بودید. سپس تا حدود سال ۲۰۰۵ با هیئت مذاکرات هسته‌ای کار کردید. شما درون نظام بودید. بعد با آنها اختلاف پیدا کردید. با اتهاماتی روبرو شدید. به جاسوسی متهم شدید. ایران را ترک کردید. اگر روزی به ایران برگردید، هنوز با اتهامات جنایی جدیدی روبرو خواهید شد. و با این حال، حتی در ایالات متحده، بسیاری از نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره شما را به داشتن ارتباط با یک قدرت متخاصم مظنون می‌دانند. پس، سؤال ساده: شما طرف چه کسی هستید؟
موسویان: در واقع، استیو، مشکل و مسئله اصلی این است که ما افراطیونی در ایران داریم. ما افراطیونی در آمریکا داریم. ما افراطیونی در اسرائیل داریم. همه آنها عملاً در یک قایق هستند چون به دنبال واکنش خصمانه از طرف مقابل هستند. در اسرائیل، نتانیاهو مشخصاً به دنبال گسترش جنگ است، برای رسیدن به یک جنگ منطقه‌ای، برای کشاندن ایران و آمریکا به جنگ. افراطیون ایرانی هرگز از نزدیکی با آمریکا خوششان نیامده است. هرگز به غرب اعتماد نکردند. آنها حتی زمانی که ما مذاکره می‌کردیم، مخالف توافق هسته‌ای بودند. آنها به ما مشکوک بودند. بعد از اینکه ایران را ترک کردم، آنها وزیر خارجه ظریف را به جاسوسی برای غرب متهم می‌کردند. آنها مخالف برجام، توافق هسته‌ای بودند. و ما همین افراطیون را در آمریکا داریم، که مخالف توافق هسته‌ای بودند. آنها مخالف مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا بودند. و همه به دنبال تغییر رژیم در طرف مقابل هستند.
دلیل اینکه ما مورد حمله قرار گرفتیم، من توسط افراطیون در آمریکا و ایران مورد حمله قرار گرفتم، این است که من مداوم برای صلح بین ایران و آمریکا، صلح بین ایران و غرب کار کرده‌ام. حتی برای راه‌حل دو دولتی برای کاهش تنش بین ایران و اسرائیل و ایجاد یک سیستم همکاری منطقه‌ای در خلیج فارس. این چیزی نیست که افراطیون در تهران یا اسرائیل یا آمریکا دوست داشته باشند. به همین دلیل است که همه آنها مرا سرزنش می‌کنند.
ساکور: آنچه ما قبلاً به آن اشاره کردیم برای ایران بسیار جدی است. رئیس‌جمهور سابق، احمدی‌نژاد، می‌گوید که نفوذ اسرائیل در اطلاعات ایران به حدی است که حتی کسانی که مأموریت ریشه‌کن کردن جاسوسان اسرائیل را دارند، احتمالاً خودشان برای اسرائیل جاسوسی می‌کنند. در این شرایط، چگونه نظام، تا بالاترین سطح، می‌تواند به هر یک از نهادهای خود اعتماد کند؟
موسویان: شما همین وضعیت را در اسرائیل دارید، استیو، چون اسرائیلی‌ها هم از نفوذ ایران می‌ترسند. یادتان هست که یک وزیر اسرائیلی را دستگیر کردند. هر روز می‌گویند یک جاسوس ایرانی را دستگیر کرده‌ایم. شما همین وضعیت را در آمریکا دارید. هر روز در روزنامه‌های آمریکایی می‌خوانید که ایران در رسانه‌ها یا نهادهای آمریکایی نفوذ کرده یا جاسوسان ایرانی را دستگیر کرده‌اند. این یک بازی است که دقیقاً در همه طرف‌ها جریان دارد. این فقط یک طرف نیست.
ساکور: فکر می‌کنید چه کسی بیشتر علاقه‌مند به تشدید بیشتر درگیری مستقیم بین اسرائیل و ایران در حال حاضر است؟ اسرائیل یا ایران؟
موسویان: فکر می‌کنم اکنون درک بهتری از وضعیت ایران داریم. سیاست رئیس‌جمهور پزشکیان کاهش تنش با منطقه، کاهش تنش با آمریکا، حتی رفتن به سمت یک توافق هسته‌ای جدید، و دادن اطمینان به جامعه بین‌المللی است که ایران به دنبال بمب هسته‌ای نیست.
ساکور: اما با احترام فراوان، آقای موسویان، شما می‌دانید که رئیس‌جمهور جدید واقعاً تصمیم‌گیرنده نیست. تصمیمات توسط رهبر عالی، آیت‌الله خامنه‌ای، و تندروهای نزدیک به او گرفته می‌شود.
موسویان: الان همه می‌دانند، این علنی است، که پزشکیان توانست رئیس‌جمهور جدید ایران شود به خاطر حمایت رهبر عالی ایران. او علناً گفت، بدون حمایت رهبر عالی، من هرگز نمی‌توانستم تائید صلاحیت شوم.
ساکور: رهبر عالی خامنه‌ای صحبت‌های آقای پزشکیان درباره گفتگوی جدید با ایالات متحده را توهم خواند.
موسویان: نه، صبر کنید. رهبر هرگز به آمریکا اعتماد نداشته است. این درست است. رهبر عالی تصمیم‌گیرنده نهایی است. این درست است. رهبر همیشه نسبت به مذاکرات مستقیم با آمریکا و هر توافقی با آمریکا بدبین بوده است. این درست است. اما ما هرگز نمی‌توانستیم بدون رضایت رهبر عالی ایران با برجام موافقت کنیم.
اول از همه، ایران برجام را به طور کامل، بدون هیچ نقصی، برای سه سال تمام اجرا کرد. این هرگز نمی‌توانست اتفاق بیفتد چون برجام جامع‌ترین اقدامات راستی‌آزمایی در طول تاریخ منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را داشت. آنها به همه چیز دسترسی داشتند. این یک برنامه هسته‌ای باز بود. تمام دوربین‌ها و بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آنجا بودند. بنابراین، اجرای کامل، صحیح و درست برجام بدون رضایت و موافقت رهبر عالی ایران غیرممکن بود.
حالا، وقتی رئیس‌جمهور ترامپ خارج شد، ما یک دولت محافظه‌کار به رهبری رئیس‌جمهور رئیسی داشتیم. او هم علناً گفت، من آماده‌ام به برجام همانطور که هست بازگردم. او هرگز چنین چیزی را بدون رضایت رهبر عالی ایران نمی‌گفت.
ساکور: قول می‌دهم، ما به بررسی آینده توافق برجام برمی‌گردیم. اما قبل از آن، باید به آنچه ممکن است بعداً اتفاق بیفتد بپردازیم. حالا، نشانه‌هایی وجود دارد، نشانه‌هایی که اسرائیل قصد ندارد مستقیماً به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کند. به نظر می‌رسد در حال حاضر، طبق گفته منابع اسرائیلی، آنها تمایل دارند به زیرساخت‌های انرژی و اهداف نظامی داخل ایران حمله کنند. اگر این اتفاق بیفتد، واکنش ایران چه خواهد بود؟
موسویان: می‌توانید مطمئن باشید که ایران در همان سطح پاسخ خواهد داد. ایرانی‌ها پس از ترور سلیمانی صبر و شکیبایی استراتژیک نشان دادند. خیلی مهم است که بفهمیم چرا تنش‌ها بالا می‌گیرد. آمریکا پس از ترور سلیمانی به ایران نزدیک شد و از ایران خواست خویشتنداری کند. متحدان آمریکا از قطر، عمان، مصر، عربستان سعودی، همه به ایران نزدیک شدند. لطفاً خویشتنداری کنید و پاسخ ندهید زیرا مذاکرات آتش‌بس به رهبری آمریکا، قطر و مصر در مراحل نهایی است. ایران، از نظر تاریخی، منظورم این است که این واقعاً بی‌سابقه بود. ایران به مدت دو ماه خویشتنداری کرد، استیو، و به ترور اسرائیل پاسخ نداد.
ساکور: ایران بیش از ۱۸۰ موشک بالستیک به اسرائیل شلیک کرد. شما همیشه طرفدار خویشتنداری بوده‌اید. شما به دولت ایران گفته‌اید، به قول خودتان، در دامی که نتانیاهو گسترده نیفتند. آیا فکر می‌کنید آنها در حال افتادن در دام هستند؟
موسویان: خودتان را جای تصمیم‌گیرندگان ایرانی بگذارید. پس از سلیمانی، شما دعوت آمریکا و متحدانش را برای خویشتنداری پذیرفتید. شما دو ماه خویشتنداری کردید، صبر استراتژیک. و اسرائیل تنش را بالا برد، فرماندهان نظامی دیگر ایران را کشت، ۱۶ رهبر حزب‌الله را کشت، به لبنان حمله کرد. و ایرانی‌ها احساس می‌کردند که با خویشتنداری و عدم تلافی، اسرائیلی‌ها تهاجمی‌تر شده‌اند و مدام تنش‌ها را بیشتر و بیشتر بالا می‌برند. اگر شما جای تصمیم‌گیرندگان ایرانی بودید چه می‌کردید؟ به همین دلیل است که آنها خویشتنداری نشان دادند. در حالی که آنها خویشتنداری نشان می‌دادند، اسرائیلی‌ها تنش‌ها را بالا می‌بردند، حمله می‌کردند، می‌کشتند، ترور می‌کردند و به لبنان تجاوز می‌کردند.
ساکور: اما نکته من این است، آیا اگر اسرائیل، همانطور که انتظار می‌رود، خیلی زود به ایران حمله کند، آنها دوباره خویشتنداری نشان خواهند داد؟
موسویان: باور ندارم. واقعاً بستگی به میزان حمله اسرائیل دارد. اگر محدود باشد، فکر می‌کنم ایرانی‌ها تحمل خواهند کرد. اما اگر اساسی یا مهم باشد، ایرانی‌ها حمله‌ای قوی‌تر و کامل‌تر نسبت به قبل نشان خواهند داد.
ساکور: بحث زیادی درباره این وجود دارد که اگر اسرائیل به ظرفیت هسته‌ای ایران حمله کند، آیا ایران سعی خواهد کرد برای تسلیحاتی کردن ظرفیت هسته‌ای خود عجله کند. صحبت‌هایی هست که ایران می‌تواند این کار را ظرف چند هفته انجام دهد. کارشناسان هسته‌ای دیگری می‌گویند که این برداشت اشتباهی از وضعیت است. بله، آنها اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده دارند. بله، می‌توانند سریعاً آن را تا ۹۰ درصد غنی‌سازی کنند. اما هنوز یک سال و بیشتر طول می‌کشد تا کاملاً تسلیحاتی شود. به نظر شما حقیقت چیست؟
موسویان: اول از همه، باور ندارم اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کند چون خوب می‌دانند اگر حمله کنند، ایران هم به تأسیسات هسته‌ای اسرائیل، حتی دیمونا حمله خواهد کرد. و این برای اسرائیل و منطقه فاجعه‌بار خواهد بود. فکر می‌کنم این چیزی است که نتانیاهو خوب می‌فهمد. با این حال، اگر به ایران، به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله شود، این ایران را به سمت تسلیحاتی شدن سوق خواهد داد.
ببینید، وقتی ترامپ از برجام خارج شد چه اتفاقی افتاد؟ ترامپ از برجام خارج شد، جامع‌ترین تحریم‌ها را با استراتژی فشار حداکثری اعمال کرد، در حالی که ایران در انطباق کامل با جامع‌ترین توافق در طول تاریخ منع اشاعه بود. بعد چه شد؟ ایران به یک کشور در آستانه هسته‌ای تبدیل شد. منظورم این است که ایران به عنوان یک کشور در آستانه هسته‌ای، نتیجه خروج رئیس‌جمهور ترامپ از برجام است. حالا، اگر اسرائیل حمله کند، شما یک کشور هسته‌ای خواهید داشت، ایران، نه یک کشور در آستانه هسته‌ای.
ساکور: بله. و چقدر طول می‌کشد؟ فقط یک پاسخ خیلی کوتاه بدهید. فکر می‌کنید چقدر طول می‌کشد تا از جایی که ایران امروز هست به یک کشور هسته‌ای دارای سلاح هسته ای تبدیل شود؟
موسویان: من دانشمند هسته‌ای نیستم که دقیقاً زمان را بدانم. اما به نظر من، استیو، مهم نیست که این دو هفته یا یک ماه یا دو ماه طول بکشد. اگر به ایران حمله شود، می‌توانید با برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران خداحافظی کنید.
ساکور: حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای را کنار بگذاریم. به نظر می‌رسد طی سال آینده، اتفاق مهمی خواهد افتاد. اروپایی‌ها، که طرف برجام بودند، باید تصمیم بزرگی درباره اعمال مجدد تحریم‌های کامل تا اکتبر ۲۰۲۵ بگیرند. صحبت‌هایی هست که اگر آنها این کار را انجام دهند، ایالات متحده با اعمال مجدد تحریم‌های اقتصادی در سراسر کشور، ایران دوباره مسیر تسلیحاتی شدن را انتخاب خواهد کرد. آیا باور دارید این کار را خواهند کرد؟
موسویان: خب، باور ندارم ایران واقعاً به دنبال تسلیحاتی شدن باشد، چون اگر می‌خواستند، می‌توانستند خیلی سال‌ها پیش این کار را انجام دهند. چون وقتی تصمیم گرفتند غنی‌سازی داشته باشند، این کار را کردند. آنها در غنی‌سازی استاد شدند. اگر می‌خواستند بمب هسته‌ای داشته باشند، می‌توانستند در آن هم استاد شوند. من هنوز اطمینان دارم که دکترین هسته‌ای ایران بر اساس فتوای آیت الله خامنه ای است که همه سلاح‌های کشتار جمعی را از نظر شرعی حرام اعلام می‌کند، چون این نسل‌کشی است.
با این حال، ما شاهد تحریم‌های اروپایی-آمریکایی، استیو، برای دو دهه بوده‌ایم. اما ایران هرگز به خاطر تحریم‌ها به سمت سلاح‌های هسته‌ای منحرف نشده است. به همین دلیل است که آنچه اروپایی‌ها انجام می‌دهند، آنچه آمریکایی‌ها انجام می‌دهند، اگر قرار است تحریم‌ها را تشدید کنند، باور ندارم این منجر به تسلیحاتی شدن هسته‌ای ایران شود. اما آنچه قبلاً اتفاق افتاده، فشار بیشتر از سوی کشورهای غربی بر ایران، ایران را بیشتر به سمت بلوک شرق سوق داده است.
ساکور: بله، شما در میان آن پاسخ، اسرائیل را به نسل‌کشی متهم کردید. لازم است اشاره کنم که این کلمه کاملاً توسط اسرائیل رد شده و دیوان بین‌المللی دادگستری دقیقاً در حال بررسی این است که آیا استانداردهای کنوانسیون نسل‌کشی را می‌توان به آنچه اسرائیل در غزه انجام داده اعمال کرد یا خیر. پس بیایید آن را کنار بگذاریم. بیایید درباره مشروعیت و اقتدار دولت ایران در داخل کشورش صحبت کنیم. این فقط یک سؤال ساده است. شما اکنون در واقع در تبعید از ایران هستید. آیا هنوز در آنجا خانواده دارید؟
موسویان: بله، دارم.
ساکور: آیا آنها مقیاس بحران اقتصادی را به شما می‌گویند؟ منظورم این است که ما شاهد تورمی هستیم که سال‌هاست در حال افزایش است. ما شاهد بحران هزینه زندگی هستیم. ما شاهد بسیاری از ایرانیانی هستیم که با واقعیت فقر زندگی می‌کنند و طبق آخرین آماری که دیده‌ام، این شامل ۳۰ درصد از کل جمعیت می‌شود. و ما در خیابان‌ها اعتصاب می‌بینیم. ما اعتراضات را می‌بینیم، مردم می‌گویند ما دیگر اینطور زندگی نخواهیم کرد. این یک مشکل عمیق است، نه؟
موسویان: ببینید، استیو، این یک مشکل است. هیچکس نمی‌تواند انکار کند. همه می‌فهمند که ایران مشکلات اقتصادی شدیدی دارد. همه می‌فهمند که ارزش پول ملی ایران به شدت کاهش یافته است. همه تورم را می‌فهمند. اما واقعیت این است که ایران حدود ۴۰ سال است که تورم دو رقمی را تجربه می‌کند. واقعیت این است که همیشه…
ساکور: بله، تقریباً به اندازه مدت زمانی که کنترل در اختیار این رژیم بوده است و این فقط درباره فقیر شدن جمعیت ایران نیست. احتمالاً خشم حتی بالاتر است، قطعاً در میان زنان، اما همچنین بسیاری از مردان هم در ایران، به دلیل سرکوب زنان و دختران در داخل کشور. جنبش “زن، زندگی، آزادی” به دلیل سرکوب شدید تا حد زیادی از خیابان‌ها رانده شده است. اما از بین نرفته است. اینها ضعف‌هایی در رابطه بین دولت و مردم هستند که آشکار خواهند شد، نه؟
موسویان: ببینید، استیو، با وجود همه این مشکلات، اگر ایران تهدید شود، مهم نیست که مردم از وضعیت اقتصادی یا آزادی راضی باشند یا نه. افراطیون، محافظه‌کاران، مردم، فقیر، طبقه متوسط، طبقه بالا، همه متحد خواهند شد تا از کشورشان و موجودیت ایران و یکپارچگی ایران و حاکمیت ایران دفاع کنند.
ساکور: واقعاً این را باور دارید؟ من فقط به سخنان یک تبعیدی، وحید بهشتی، نگاه می‌کنم. حالا، او یک رهبر اپوزیسیون در تبعید است، مخالف رژیم بسیار بیشتر از شماست. او می‌گوید: “رژیم ایران ضعیف است. اکنون یک ببر کاغذی است. نود درصد مردم ایران مخالف رژیم هستند. اگر آمریکایی‌ها و متحدانشان به رژیم ضربه بزنند، مردم ایران قیام خواهند کرد و کار را تمام خواهند کرد.”
موسویان: استیو، اگر به عقب برگردید، همین اظهارات را از طرف غربی‌ها، از اسرائیلی‌ها، از اپوزیسیون افراطی ایران، از آمریکایی‌ها ۲۰ سال پیش، ۳۰ سال پیش، ۴۰ سال پیش خواهید دید. روایت فشار آوردن به ایران، تحریم ایران، فشار بر ایران منجر به سقوط نظام حکومتی ایران یا جمهوری اسلامی ایران خواهد شد، ۳۰، ۴۰ سال است که ادامه دارد. همه شکست خورده‌اند. استیو، هر تحریمی اعمال شده است، هزاران تحریم برای ۴۰ سال. اما شکایت غرب امروز چیست؟ آنها شکایت می‌کنند که ایران تأثیرگذارترین بازیگر منطقه‌ای در منطقه است. اگر قرار بود ایران ضعیف شود، چرا ایران اکنون در منطقه در سوریه، در لبنان، در عراق، در یمن نفوذ دارد و همه آنچه شما می‌گویید؟ منظورم این است که این واقعاً واقعیت نیست. ما باید واقعیت را درک کنیم. واقعیت این است که بله، ایران آسیب دیده است. بله، اقتصاد ایران در وضعیت دشواری است. اما نقش ایران، منظورم در ثبات منطقه‌ای است، بسیار قدرتمندتر از زمانی است که عراق در جنگ هشت ساله به ایران حمله کرد.
