سرویس خبری ایران من: با توجه به اهمیت مسئله توسعه در ایران معاصر و نقش کلیدی نظام آموزشی در این مسیر، دکتر فرشاد مومنی، استاد برجسته اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، در نشستی تخصصی به تبیین چالش‌های پیش روی توسعه در ایران پرداخته است. در این سخنرانی، ایشان با نگاهی عمیق به مفاهیم بنیادین توسعه و آسیب‌شناسی نظام آموزشی کشور، راهکارهایی برای برون‌رفت از وضعیت موجود ارائه می‌دهد.
اهمیت درک مفاهیم کلیدی در توسعه
به گزارش ایران من، دکتر فرشاد مومنی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد که در نشست بررسی «توسعه در ایران قرن بیست و یکم» در دانشگاه حکیم سبزواری تبریز سخن می گفت، با بیان اینکه خداوند این گونه مقدر کرده که هر خیری، مبتنی بر یک سلسله مقدمات اداراکی باشد، تصریح کرد: زبان شناسان بزرگ در توصیه های تمدن ساز خود از این عبارت استفاده می کنند که «مفاهیم کلیدی و سرنوشت ساز» را جدی بگیرید، درباره آنها ژرف کاوی کنید و سعی کنید تا سرحد ممکن در گستره و عمق آنها، آشنایی و تسلط پیدا کنید. به این دلیل که آن فهمی از مفاهیم کلیدی که هویت جمعی پیدا می کند، سقف قابلیت عینیت بخشی به آن مفهوم را معین می کند. اگر امروز می بینید کارکردهای مورد انتظار از مثلا مجلس، دولت، دانشگاه و یا مدرسه در تناسب با انتظارات ما نیست، یکی از راه های ریشه یابی این مساله، این است که برگردید و ببینید چه تلقی مسلطی از این مفاهیم مبنای شکل گیری مناسباتش شده است.
چالش‌های نظام آموزش عالی در ایران
وی با بیان اینکه ما با یک سیطره غیرعادی کمی گرایی روبرو بودیم و دانشگاه از کارکردهای انتظاری سطح توسعه خود فاصله معناداری پیدا کرده است، افزود: تلقی مسلط از دانشگاه در ایران، دانشگاه به مثابه کارخانه مدرک سازی بوده است. ما به جای اینکه برکارکردها متمرکز شویم، ورود به آن را تا می شد سخت گرفتیم اما وقتی وارد شویم، تنها در حد استثناهایی بدون مدرک خارج می شویم. زنده یاد مهندس مهدی بازرگان در حوالی نیمه های دهه ۱۳۳۰، در مقاله به این که چرا در ایران، مدرسه کارکردهای انتظاری خود را نداشته است و ایشان در دهه ۱۳۳۰، عین این تعبیر را درباره مدرسه به کار برده است. اکنون مناسبات نسبت به آن زمان تغییر کرده اما اجمالا می توان گفت آن زمان که من درس می خواندم، اواخر دوره ای بود که اگر کسی می توانست گواهی ششم ابتدایی را دریافت کند، آن گواهی مجوز اشتغال دولتی بود. دوستی می گفت در گواهی ششم ابتدایی نوشته می شد این گواهی به شما داده می شود تا از مزایای قانونی آن بهره مند شوید و منظور از آن امکان استخدام در دولت بود، اما اکنون در گواهی دانشجویان دکتری اش نوشته شده این گواهی صرفا بر اساس تقاضای ایشان صادر شده و هیچ اعتبار دیگری هم ندارد!
ضرورت توجه به عدالت و توسعه
مومنی با تاکید بر اینکه باید مفاهیم کلیدی را جدی گرفت، تصریح کرد: می توان حال دانشجویان رشته اقتصاد را درک کرد وقتی که در دو، سه دهه گذشته چند نفر در ایران گفته اند می خواهند عدالت برقرار کنند و ابزارشان برای برقراری عدالت، سیاست تورم زا بوده است. شدت درناکی این مساله را آنها که اقتصاد، به ویژه اقتصاد سیاسی خوانده باشند می توانند درک کنند.
نقش اندیشه در فرآیند توسعه
وی ادامه داد: وقتی درباره توسعه صحبت می کنیم، باید روی وجه اندیشه ای آن بسیار دقت و تامل داشته باشیم. متفکران بزرگ توسعه، بعد از زیر ذره بین گذاشتن تاریخ مکتوب بشر، یک سلسله گزاره هایی را به ما هدیه کرده اند که اگر هر کدام از آنها درست درک شوند، می توانند تمدن ساز باشند؛ از جمله این گزاره که رقابت میان کشورها و شرکتها، شکل تجسد یافته رقابت میان اندیشه ها است. یعنی سرنوشت ما را مسابقه «فسفرسوزانی» تعیین می کند. چه در سطح خرد و چه در سطح نظام ملی. اگر می بینید اوضاع و احوال کشور ما به این گونه است که مشاهده می کنید، ما این میزان تامل کرده ایم. اگر تامل بیشتری داشته باشیم بهتر می توانیم کشور را اداره کنیم.
