سرویس خبری ایران من: در پی تحولات اخیر پیرامون برنامه هسته‌ای ایران، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در حاشیه نشست داووس، دیدگاه‌های مهمی را درباره وضعیت فعلی و آینده برجام مطرح کرد. اظهارات او که شامل ارزیابی از میزان پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و لزوم بازنگری در ساختار توافق هسته‌ای است، بازتاب گسترده‌ای در محافل بین‌المللی داشته است. این گزارش به بررسی جزئیات اظهارات گروسی و واکنش‌های مرتبط با آن می‌پردازد.
دیدگاه گروسی درباره کارآمدی برجام
به گزارش ایران من، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اظهارات تازه‌ای با ادعایی درباره پیشرفت فعالیت‌های هسته‌ای ایران، گفت که توافق هسته‌ای (برجام) به‌رغم حفظ کردن برخی ویژگی‌های مثبت، دیگر برای رسیدگی به موضوع برنامه هسته‌ای ایران کارآمد نیست و باید با در نظر گرفتن تحولات ژئوپولتیکی، جایگزین مناسبی برای آن پیدا کرد.
«رافائل گروسی» در جلسه پرسش و پاسخی در حاشیه نشست داووس مدعی شد که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا خلوص ۶۰ درصد به حدود ۲۰۰ کیلوگرم رسیده است. خبرگزاری ترند با انتشار این مطلب گزارش داد که گروسی در اظهارات خود در این جلسه، درباره دسترسی نظارتی آژانس در ایران گفت: فکر می‌کنم در ایران دید کافی ندارم.
توسعه فعالیت‌های هسته‌ای و موضع ایران
مدیرکل آژانس با تاکید بر این که ایران در حال حاضر، تسلیحات اتمی در اختیار ندارد، گفت که برنامه هسته‌ای آن از زمانی که برجام(توافق هسته‌ای) از سال ۲۰۱۸ شروع به از هم گسیخته‌شدن کرد، به طور قابل توجهی توسعه یافته است.
او در این باره بیان کرد: اگر این وضعیت در ۲۰۱۸ را با وضعیتی که الان در ۲۰۲۵ به سمت آن پیش می‌رویم، مقایسه کنید، فعالیت‌های هسته‌ای ایران از هر جهت ممکن پیشرفت کرده است. این نشان می‌دهد که برجام در شکل فعلی آن، دیگر کارآمد نیست و باید به فکر چارچوب جدیدی باشیم.
اظهارات گروسی در حالی مطرح می‌شود که ایران به‌رغم خروج یک‌جانبه دولت آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ در دور اول ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا، به تعهدات خود در متن توافق متعهد بوده و تنها پس از یک سال و نیم تحمل تحریم‌ها و بدعهدی شرکای اروپایی توافق در عمل به تعهداتشان مبنی بر ایجاد سازوکاری برای کاهش تاثیر تحریم‌ها و عادی‌سازی روابط تجاری با ایران، اعلام کرد در چند گام تعیین‌شده از تعهدات داوطلبانه خود در توافق هسته‌ای فاصله می‌گیرد.
این اقدام ایران، واکنشی مشروع به بدعهدی طرفین توافق، ذیل بند ۳۶ برجام و با اطلاع آژانس بوده است. با این حال، مقامات ایران اعلام کردند به‌رغم بازگشت تمامی طرفین به اجرای تعهداتشان، این اقدامات بازگشت‌پذیر به حالت اولیه بازگردانده خواهند شد.
مذاکرات وین در دولت «جو بایدن» برای احیای این توافق بی‌نتیجه ماند، اما ایران تاکید کرده است در صورتی که طرفین اراده سیاسی نشان دهند، آماده نهایی کردن توافقی برای لغو تحریم‌ها خواهد بود.
چشم‌انداز آینده برجام و نقش آژانس
گروسی با اشاره به ویژگی‌های برجام گفت که تفکر معامله‌ای پشت برجام که در اصل، مبتنی بر امتیازات دوجانبه بود، هنوز معتبر است. اگرچه، او تصدیق کرد که توافقی جدید مستلزم تغییراتی اساسی خواهد بود تا بازتاب تحولات چشم‌انداز ژئوپولیتیکی باشد.
او در این باره اظهار کرد: ما باید درباره این ساختار تجدید نظر و در مذاکرات شرکت کنیم. رویه عوض شده و نبود تفاهم میان بازیگران اصلی کارها را پیچیده می‌کند.
مدیرکل آژانس به افزایش اختلافات میان اعضای اصلی مذاکرات اشاره کرده و گفت: در گذشته، با وجود اختلافات هم اتفاق نظری اساسی وجود داشت. این مبنا دیگر وجود ندارد.
گروسی بر نقش جامعه جهانی در صیانت از اصول توافق منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای(ان‌پی‌تی) تاکید کرد. او همچنین اظهار کرد که هرگونه توافقی مستلزم تضمین‌های قوی و مشارکت فعالانه آژانس برای اطمینان یافتن از پایبندی به تعهدات آن خواهد بود.
مدیرکل آژانس تاکید کرد: ما به عنوان نگهبانان ان‌پی‌تی، باید نقش جدایی‌ناپذیری در شکل دادن به چارچوب آینده برای برنامه هسته‌ای ایران داشته باشیم.
