سرویس خبری ایران من: در این گزارش به بررسی مهم‌ترین تحولات سیاست بین‌الملل می‌پردازیم، از گفتگوهای هسته‌ای میان قدرت‌های جهانی تا تنش‌های دیپلماتیک و چالش‌های امنیتی که عرصه بین‌المللی را متأثر ساخته است. آخرین تحولات مربوط به پرونده هسته‌ای ایران، تغییرات سیاسی در کانادا، تنش‌های دیپلماتیک میان آمریکا و آفریقای جنوبی، و بحران‌های حقوق بشری در کانون توجه ماست.
چین، روسیه و ایران نشست گفتگوهای هسته‌ای برگزار کردند دیپلمات‌های بلندپایه از آمریکا خواستند تحریم‌های هسته‌ای علیه تهران را بردارد. به خلاصه اخبار جهان خوش آمدید، در این شماره به گفتگوهای هسته‌ای ایران در پکن، مراسم سوگند نخست‌وزیر جدید کانادا، و حضور رودریگو دوترته، رئیس‌جمهور پیشین فیلیپین در دیوان کیفری بین‌المللی می‌پردازیم.
گفتگوهای هسته‌ای ایران و فشار برای لغو تحریم‌ها
فشار برای لغو تحریم‌ها مقامات بلندپایه چین، روسیه و ایران روز جمعه در پکن دور هم جمع شدند تا خواستار پایان یافتن تحریم‌های آمریکا علیه تهران به بهانه برنامه هسته‌ای رو به گسترش این کشور شوند. ما ژائوشو، معاون وزیر خارجه چین، با قرائت بیانیه‌ای مشترک گفت: «طرف‌های ذیربط باید متعهد به حل ریشه‌ای وضعیت کنونی و کنار گذاشتن تحریم، فشار یا تهدید به زور باشند» و افزود که گفتگو بر پایه «احترام متقابل» تنها راه پایدار برای پیشرفت است. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، طرحی پنج ماده‌ای برای «حل و فصل مناسب مسئله هسته‌ای ایران» ارائه کرد.
پیشنهاد او شامل لغو تحریم‌ها، از سرگیری گفتگوهای چندجانبه و استفاده از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران به عنوان مبنای مذاکرات آینده است. این پیشنهاد به احتمال زیاد با واکنش منفی آمریکا مواجه خواهد شد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود، واشنگتن را از توافق ۲۰۱۵ خارج کرد و استدلال نمود که این توافق محدودیت‌های کافی بر برنامه هسته‌ای تهران اعمال نمی‌کند و لغو تحریم‌های ناشی از آن، به ایران امکان می‌دهد گروه‌های همسو با خود مانند حماس و حزب‌الله را تأمین مالی کند.
ترامپ هفته گذشته نامه‌ای برای آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم ایران فرستاد تا زمینه گفتگوهای جدید را فراهم کند. ترامپ در آن مقطع گفت: «دو راه برای تعامل با ایران وجود دارد: یا راه نظامی، یا رسیدن به توافق.» روز پنجشنبه نیز، دولت ترامپ در راستای راهبرد «فشار حداکثری» رئیس‌جمهور آمریکا که هدفش بازگرداندن ایران به میز مذاکره است، تحریم‌های تازه‌ای علیه تهران وضع کرد. اما مقامات ارشد ایران رغبتی به گفتگو با واشنگتن نشان نمی‌دهند. آیت‌الله خامنه‌ای روز چهارشنبه اظهار داشت: «وقتی می‌دانیم آنها [آمریکایی‌ها] به تعهدات خود پایبند نخواهند بود، مذاکره چه سودی دارد؟» ایشان پیش‌تر نیز تأکید کرده بودند که تمایلی به مذاکره با «دولت زورگو» ندارند.
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، روز جمعه بار دیگر تأکید کرد که برنامه هسته‌ای کشورش «کاملاً صلح‌آمیز» است. با این حال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) همچنان ابراز نگرانی می‌کند. براساس آخرین گزارش‌های سه‌ماهه آژانس، ایران هم‌اکنون اورانیوم را تا غنای ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند. به باور آژانس، ایران می‌تواند ظرف چند هفته به مرز غنی‌سازی ۹۰ درصدی اورانیوم در سطح تسلیحاتی دست یابد. این در حالی است که طبق توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، ایران تنها مجاز به غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۳.۶۷ درصد بود. نشست پشت درهای بسته این هفته با حضور شش عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی برنامه هسته‌ای تهران، با اعتراض شدید ایران روبرو شد و این کشور آن را «سوءاستفاده» از جایگاه شورا خواند.
با این وجود، همانطور که لیلی پایک از نشریه FP خاطرنشان کرد، ایران تمایل داشت در گفتگوهای هسته‌ای روز جمعه در پکن با چین و روسیه مشارکت کند، چرا که هر دو کشور از متحدان نزدیک تهران به شمار می‌روند. اما دلیل علاقه مستقیم چین به دیپلماسی هسته‌ای با ایران در شرایط فعلی چیست؟ تونگ ژائو، پژوهشگر ارشد برنامه سیاست هسته‌ای بنیاد صلح کارنگی، به پایک توضیح داد: «احتمال درگیری نظامی بر سر بحران هسته‌ای ایران می‌تواند بی‌ثباتی و آشوب گسترده‌ای در منطقه ایجاد کند که منافع اقتصادی و راهبردی چین را با اختلال جدی مواجه خواهد ساخت.» ژائو در ادامه افزود: «گسترش رویارویی هسته‌ای میان کشورهای دارای تسلیحات هسته‌ای، قطعاً خبر خوشایندی برای هیچ رهبر آینده نظام بین‌الملل نخواهد بود.»
تحولات سیاسی در کانادا و تنش‌های دیپلماتیک با آمریکا
تحولات پیش رو: کارنی در برابر واشنگتن. مارک کارنی، رئیس پیشین بانک مرکزی، روز سه‌شنبه به عنوان نخست‌وزیر جدید کانادا سوگند یاد کرد. کارنی که به واسطه رهبری بانک کانادا در بحبوحه بحران مالی جهانی ۲۰۰۸ و هدایت بانک انگلستان در دوران برگزیت شهرت دارد، امید حزب لیبرال است تا با تکیه بر تجربه اقتصادی خود، هم با سیاست‌های تعرفه‌ای سرسختانه ترامپ مقابله کند و هم جلوی تلاش‌های مکرر او برای تبدیل کانادا به ایالت پنجاه و یکم آمریکا را بگیرد.
ملانی جولی، وزیر امور خارجه کانادا، روز جمعه اعلام کرد رایزنی‌ها برای برقراری تماس میان کارنی و ترامپ در جریان است. با این حال، مقام‌های بلندپایه آمریکایی روز پنجشنبه به هیئت کانادایی صراحتاً گفتند که اوتاوا به هیچ عنوان نمی‌تواند از دور بعدی تعرفه‌های پیش‌بینی شده که در دوم آوریل اعمال خواهد شد، رهایی یابد. در همین راستا، کارنی برخلاف سنت معمول، نخستین سفر خارجی خود در مقام نخست‌وزیر را روز دوشنبه نه به واشنگتن، بلکه به پاریس و لندن انجام خواهد داد تا درباره تهدیدهای تعرفه‌ای ترامپ رایزنی کند.
کارنی نخستین رهبر دولت کانادا به شمار می‌رود که پیش از این هیچ سمت انتخابی را تجربه نکرده است. با توجه به اینکه حزب لیبرال از اکثریت کرسی‌های مجلس عوام برخوردار نیست، کارنی احتمالاً ناگزیر خواهد بود تا ماه مه دستور برگزاری انتخابات سراسری را صادر کند. اخراج سفیر: مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، روز جمعه رسماً اعلام کرد که سفیر آفریقای جنوبی در ایالات متحده «دیگر در کشور بزرگ ما جایی ندارد.» روبیو در پیامی دیرهنگام در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ابراهیم رسول یک سیاستمدار تفرقه‌افکن نژادی است که از آمریکا و ترامپ نفرت دارد. ما موضوعی برای گفتگو با او نداریم و از این رو، وی فرد نامطلوب (PERSONA NON GRATA) محسوب می‌شود.»
تنش میان واشنگتن و پرتوریا از زمان به قدرت رسیدن ترامپ به شدت بالا گرفته است. رئیس‌جمهور آمریکا و دستیارانش، رهبران آفریقای جنوبی را به اِعمال «تبعیض نژادی ناروا» علیه شهروندان سفیدپوست این کشور در چارچوب قانون اصلاحات ارضی متهم کرده‌اند. کاخ سفید همچنین به موضع‌گیری پرتوریا در قبال اسرائیل اعتراض دارد، به‌ویژه شکایت این کشور در دیوان بین‌المللی دادگستری که اسرائیل را به ارتکاب نسل‌کشی در غزه متهم می‌کند. به گزارش سِمافور در روز چهارشنبه، رسول از زمان آغاز به کار دولت ترامپ، از شرکت در جلسات با مقام‌های بلندپایه آمریکایی، از جمله مسئولان وزارت خارجه، کنار گذاشته شده بود. یک دیپلمات آفریقای جنوبی اظهار داشت که این امر احتمالاً به دلیل انتقادهای پیشین رسول از اسرائیل بوده است. این دیپلمات به سمافور گفت: «مردی با نام ابراهیم، که مسلمان است و سابقه موضع‌گیری‌های طرفدار فلسطین دارد، بعید است در شرایط کنونی در این سمت موفق باشد.»
چالش‌های قضایی و امنیتی در آسیا: فیلیپین و تایوان
دوترته در برابر دادگاه کیفری بین‌المللی: قرار بود رودریگو دوترته، رئیس‌جمهور پیشین فیلیپین، روز جمعه برای نخستین بار در دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) حاضر شود تا به اتهامات مربوط به ارتکاب جنایت علیه بشریت در جریان مبارزه با مواد مخدر پاسخ دهد. اما تیم حقوقی او به قضات دادگاه اعلام کرد که وی به دلیل بیماری شدید قادر به ادای شهادت نیست. با این حال، یولیا موتوک، قاضی ارشد دادگاه، گفت پزشک مرجع که دوترته را هنگام ورود معاینه کرده بود، تشخیص داده که او «از نظر ذهنی کاملاً هوشیار و آماده» است.
سرانجام دوترته از طریق ارتباط تصویری در دادگاه شرکت کرد. موتوک گفت: «از آنجا که آقای دوترته سفری طولانی با اختلاف زمانی قابل توجه داشته، دادگاه به ایشان اجازه داد جلسه را از راه دور پیگیری کند.» مقامات فیلیپین روز سه‌شنبه دوترته را بر اساس حکم بازداشت دادگاه کیفری بین‌المللی در فرودگاه بین‌المللی مانیل دستگیر کردند، اما وکلای او روز جمعه نیروهای امنیتی کشور را به «آدم‌ربایی آشکار» متهم کردند. دوترته متهم است که بین نوامبر ۲۰۱۱ تا مارس ۲۰۱۹ بر شکنجه، تجاوز و کشتار گسترده هزاران نفر نظارت داشته است.
تشدید تدابیر امنیت ملی: لای چینگ-ته، رئیس‌جمهور تایوان، روز پنجشنبه رسماً چین را «نیروی متخاصم خارجی» معرفی کرد. این اقدام بخشی از طرح جنجالی جدید برای تقویت امنیت ملی تایپه است. لای، پکن را به افزایش عملیات در منطقه خاکستری و نفوذ در نهادهای دولتی تایوان متهم کرد. روز جمعه، وزارت دفاع تایوان از حضور ۱۲ جنگنده چینی، هفت کشتی نیروی دریایی و یک شناور «رسمی» در نزدیکی جزیره خبر داد.
بر اساس طرح لای، تایپه قصد دارد نظام دادگاه‌های نظامی زمان صلح خود را احیا کند تا به «جرایم نظامی همچون خیانت، همدستی با دشمن، افشای اسناد محرمانه، قصور در انجام وظیفه یا سرپیچی از دستورات» رسیدگی نماید. پکن بی‌درنگ به این اقدام واکنش نشان داد و لای را «برهم‌زننده صلح دو سوی تنگه تایوان» خواند و او را متهم کرد که تایوان را به «لبه پرتگاه جنگ» می‌کشاند.
