سرویس خبری ایران من: در پی تصویب قطعنامهای جدید در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی علیه برنامه صلحآمیز هستهای ایران، تنشهای دیپلماتیک بار دیگر تشدید شده است. این اقدام که با مخالفت برخی کشورها از جمله روسیه و چین همراه بوده، موجی از واکنشها را در پی داشته و نگرانیها را در مورد آینده مذاکرات هستهای و دیپلماسی بینالمللی افزایش داده است. گزارش پیش رو به بررسی ابعاد و پیامدهای این قطعنامه، مواضع طرفین و چشمانداز پیش روی پرونده هستهای ایران میپردازد.
پیامدهای قطعنامه و بنبست دیپلماتیک
به گزارش ایران من، میخائیل اولیانوف در گفتوگو با خبرگزاری ریانووستی اظهار داشت که تبعات قطعنامه شورای حکام در آیندهای نهچندان دور مشخص خواهد شد. «همین حالا هم تهران در قالب واکنش، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی رافائل گروسی را از لغو توافقات قاهره با او درباره چگونگی دسترسی بازرسان به تأسیسات هستهای ایران مطلع کرده است.»
وی افزود: «در عمل، وضعیت به بنبست کامل رسیده و مسئولیت آن بر عهده تروییکای اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) و همچنین آمریکا است. آنها، به هر حال، مدام تکرار میکنند که «این پایان دیپلماسی نیست». اما چنین به نظر میرسد که تلاشهای کشورهای غربی باعث شده دیپلماسی عملاً به پایان عمر خود برسد.
دیپلمات روس تصریح کرد: وقتی دیپلماسی واقعاً کار میکند، چنین قطعنامههایی تصویب نمیشوند. همه اینها با سیاست واقعی فاصله زیادی دارد.
او در پاسخ به این پرسش که «آیا روسیه در این ارتباط ابتکارعملی مطرح خواهد کرد؟» گفت: پیش از آنکه هر ابتکاری مطرح کنیم، باید بفهمیم کجا ایستادهایم. ما به بنبست رسیدهایم؛ یا دقیقتر بگویم، ما را به این بنبست کشاندهاند. لازم است ابتدا اوضاع را وارسی کنیم و سپس محاسبه کنیم که چه اقدامهایی و چگونه باید انجام شود.
تصویب قطعنامه و خواستههای آژانس
شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی ۲۹ آبان ۱۴۰۴، قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) با همراهی آمریکا را با ۱۹ رأی موافق، ۱۲ رأی ممتنع و ۳ رأی مخالف علیه برنامه صلحآمیز هستهای ایران به تصویب رساند.
در این قطعنامه از ایران خواسته شده است به قطعنامههای لغو شده شورای امنیت در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ عمل کرده و اطلاعات کامل درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده و تأسیسات تحت پادمان را در اختیار آژانس قرار دهد.
مواضع کشورها و ریشههای بحران
رومن استینوف معاون سفیر روسیه پیشتر طی سخنانی در نشست شورای حکام درباره تبعات این قطعنامه هشدار داد و تأکید کرد که نظام پادمان آژانس نباید به «سلاح سیاسی» کشورهای غربی تبدیل شود. وی ریشه مسائل پادمانی ایران را در بدعهدی طرفهای غربی به برجام و تجاوز نظامی صورتگرفته به تأسیسات هستهای کشورمان دانست.
۸ کشور مخالف این قطعنامه از جمله چین، روسیه و ایران نیز با صدور بیانیهای مشترک هشدار دادند که قطعنامه جدید ضدایرانی میتواند روند کنونی گفتوگو و فضای مثبت همکاری را تضعیف کرده و با ایجاد نوعی «واقعیت موازی» در سازوکارهای گزارشدهی، وحدت، اعتبار و یکپارچگی نهادی آژانس را خدشهدار کند.
جمهوری اسلامی ایران تصویب قطعنامه شورای حکام را تلاشی بیاعتبار از سوی تروئیکای اروپایی و آمریکا برای جبران شکست اسنپبک در نیویورک توصیف کرده است. «رضا نجفی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمانهای بینالمللی مستقر در وین تصریح کرد: «ایالات متحده و سه کشور اروپایی تلاش دارند واقعیتها را نادیده بگیرند و القا کنند که شرایط کاملاً عادی است، گویی هیچ حملهای به تأسیسات هستهای تحت پادمان که حاوی مواد هستهای بودهاند، صورت نگرفته است. این کشورها همچنان با مواضعی متکبرانه و غیرمسئولانه، خواستههای ناموجهی را از ایران مطرح میکنند، در حالی که شرایط فعلی به هیچوجه عادی نیست.»
به گزارش ایران من، برنامه صلحآمیز هستهای ایران همواره تحت فشار سیاسی و اتهامات بیاساس غرب قرار داشته است. پیش از برجام، کشورهای غربی با امنیتیسازی این موضوع کوشیدند از ابزار تحریم و تهدید نظامی علیه ایران استفاده کنند، اما بسته شدن پرونده «ابعاد احتمالی نظامی» (PMD) در سال ۱۳۹۴ این بهانه را از میان برداشت.
ایران پس از امضای برجام به تمامی تعهدات خود پایبند ماند، اما آمریکا در سال ۱۳۹۷ بهطور یکجانبه از توافق خارج شد و اروپا نیز نتوانست تعهدات خود را اجرا کند. در نتیجه، ایران در چارچوب حقوق برجامی خود گامهایی در کاهش تعهدات برداشت و مذاکرات احیای برجام نیز به دلیل تعلل و زیادهخواهیهای غرب به نتیجه نرسید.
ایران طی هفت سال گذشته همه مسیرهای دیپلماتیک را با حسن نیت آزموده است، اما خواستههای بیپایان و غیرمنطقی اروپا و آمریکا این تلاشها را به بنبست کشانده است. با این حال، جمهوری اسلامی ایران بارها تأکید کرده که برای دستیابی به توافقی پایدار و قابلاعتماد که تحریمها را بهصورت تضمینشده لغو کرده و مانع از سوءاستفادههای آینده شود، آمادگی دارد.
در مجموع، تصویب قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس، نه تنها گرهای از پرونده هستهای ایران نگشوده، بلکه با ایجاد بنبست دیپلماتیک و تشدید تقابل، پیچیدگیهای بیشتری به این موضوع بخشیده است. مسئولیت این وضعیت بر عهده طرفهای غربی است که با بدعهدی و خواستههای ناموجه، دیپلماسی را به حاشیه راندهاند. با این حال، ایران همچنان بر آمادگی خود برای دستیابی به توافقی پایدار و تضمینشده تأکید میکند که میتواند راه را برای حل و فصل مسائل هموار سازد.
