سرویس خبری ایران من: تحولات جدید خاورمیانه وارد مرحله حساسی شده است. گزارش‌های محرمانه سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا از احتمال حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران خبر می‌دهند. این ارزیابی که در پایان دوره ریاست جمهوری بایدن تهیه شده، به تضعیف موقعیت نظامی و منطقه‌ای ایران اشاره می‌کند و از احتمال درگیری در ماه‌های آینده سخن می‌گوید. افزایش تنش‌ها میان ایران و اسرائیل در شرایطی رخ می‌دهد که منطقه با چالش‌های متعددی از جمله جنگ غزه، تحولات سوریه و تغییرات سیاسی روبروست.
گزارش محرمانه: احتمال حمله اسرائیل به ایران
بر اساس گفته‌های مقامات مطلع، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا در واپسین روزهای دولت بایدن به این جمع‌بندی رسیده‌اند که اسرائیل قصد دارد از موقعیت ضعیف کنونی ایران بهره‌برداری کرده و در سال جاری حملات گسترده‌ای را علیه تاسیسات هسته‌ای این کشور انجام دهد.
این نتیجه‌گیری بخشی از یک گزارش تحلیلی است که در آستانه سال نو و همزمان با پایان دوره ریاست جمهوری بایدن تهیه شده است. این گزارش هشدار می‌دهد که با توجه به تضعیف قدرت نظامی ایران در سال گذشته، احتمال درگیری‌های نظامی گسترده‌تر در منطقه خاورمیانه افزایش یافته است.
نقش آمریکا در تحولات منطقه
بر اساس این تحلیل، اسرائیل قصد دارد دولت ترامپ را برای همراهی با این حملات تحت فشار قرار دهد. تل‌آویو بر این باور است که ترامپ در مقایسه با بایدن تمایل بیشتری به مشارکت در حمله نظامی دارد. به علاوه، اسرائیل نگران است که فرصت جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای در حال از دست رفتن است.
دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا در روزهای آغازین دولت ترامپ، گزارش دیگری نیز منتشر کردند که بار دیگر از برنامه‌ریزی اسرائیل برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران خبر می‌دهد.
فرماندهان نظامی آمریکا می‌گویند با توجه به استحکامات پیشرفته و پیچیدگی تاسیسات هسته‌ای ایران، هرگونه حمله اسرائیل به این مراکز نیازمند پشتیبانی تسلیحاتی و نظامی واشنگتن خواهد بود.
دفتر نخست‌وزیری اسرائیل و ارتش این کشور از اظهارنظر درباره این موضوع خودداری کردند. با این حال، مقام‌های اسرائیلی بارها تاکید کرده‌اند که شرایط برای اقدام قاطع‌تر علیه ایران فراهم شده است.
یسرائل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، ماه گذشته در اظهاراتی گفت: “اکنون بهترین فرصت برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران فراهم شده است. این فرصتی تاریخی برای رسیدن به هدف اصلی ما، یعنی از بین بردن تهدید نابودی اسرائیل است.”
تهران پیش‌تر هشدار داده بود که هرگونه حمله به تاسیسات هسته‌ای خود را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت. اما اکنون موقعیت ایران به شدت تضعیف شده است؛ حملات اسرائیل به پایگاه‌های نظامی این کشور در سال گذشته و ضربات سنگینی که متحدان منطقه‌ای‌اش مانند حزب‌الله و حماس متحمل شده‌اند، توان نظامی ایران را کاهش داده است.
در دوره انتقال قدرت، گروهی از مشاوران ترامپ طرح حمله پیشدستانه اسرائیل به مراکز هسته‌ای ایران را مطالعه کردند. این طرح شامل همکاری نیروی هوایی آمریکا با جنگنده‌های اسرائیلی در عملیات بمباران بود. با این حال، ترامپ در مقام ریاست جمهوری اعلام کرده که راهکار دیپلماتیک را به گزینه نظامی ترجیح می‌دهد.
رئیس‌جمهور آمریکا هفته گذشته با امضای یادداشت امنیت ملی، سیاست “فشار حداکثری” علیه ایران را از سر گرفت. او همچنین در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای، احتمال حمایت از اقدام نظامی اسرائیل را منتفی ندانست.
ترامپ هفته گذشته در پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: “آنچه درباره قصد آمریکا و اسرائیل برای نابودی کامل ایران گفته می‌شود، به هیچ وجه صحت ندارد و بیش از حد بزرگنمایی شده است.”
سخنگویان دفتر اطلاعات ملی و شورای امنیت ملی آمریکا از هرگونه اظهارنظر در این باره خودداری کردند. شورای امنیت ملی تاکید کرد که طبق روال معمول، درباره مسائل اطلاعاتی موضع‌گیری نمی‌کند.
ایران نشانه‌هایی از آمادگی برای گفتگو با آمریکا نشان داده است. وزیر خارجه ایران در مصاحبه‌ای با تلویزیون دولتی اعلام کرد: “اگر نگرانی اصلی آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران است، این موضوع قابل حل و فصل است. موضع ما درباره تسلیحات هسته‌ای کاملاً شفاف است.”
سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا در ماه دسامبر جدی‌ترین هشدار خود را درباره احتمال ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران صادر کردند. بر اساس این گزارش، ایران مقادیر قابل توجهی اورانیوم غنی‌شده ذخیره کرده و احتمالاً در صورت تصمیم سیاسی، آمادگی فنی لازم برای ساخت بمب اتمی را دارد.
هرچند ایران همواره ساخت سلاح هسته‌ای را رد کرده است، گزارش ماه دسامبر نشان می‌دهد که احتمال تغییر رویکرد تهران برای دستیابی به توان بازدارندگی هسته‌ای افزایش یافته است. این گزارش به مباحث عمومی در ایران درباره لزوم هسته‌ای شدن اشاره می‌کند. از سوی دیگر، اسرائیل در سال گذشته با هدف قرار دادن رهبران ارشد و انبارهای تسلیحاتی حزب‌الله لبنان، این متحد کلیدی ایران را تضعیف و سامانه‌های دفاع هوایی ایران را مختل کرده است.
چالش‌های پیش روی ایران
فروپاشی حکومت اسد در سوریه نیز ضربه سنگینی به نفوذ منطقه‌ای ایران وارد کرد و این کشور را از یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های قدرت خود در منطقه محروم ساخت. تلاش‌های تلافی‌جویانه ایران علیه اسرائیل نیز تاکنون نتیجه چندانی نداشته است.
مقامات ایران این روزها با مشکلات عدیده اقتصادی روبرو هستند. سوء مدیریت، فساد گسترده و تحریم‌های بین‌المللی، اقتصاد کشور را در شرایطی بحرانی قرار داده و این وضعیت با افزایش فشارهای جهانی، موقعیت ایران را بیش از پیش تضعیف کرده است.
سال گذشته، پس از حملات موشکی و پهپادی ایران، دولت بایدن توانست اسرائیل را از حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران منصرف کند. در عوض، اسرائیل سامانه‌های پدافند هوایی و کارخانه‌های موشک‌سازی ایران را هدف قرار داد که به تضعیف چشمگیر زیرساخت‌های نظامی این کشور انجامید.
دورنمای مذاکرات و راه‌حل‌های احتمالی
برنامه‌ریزی برای هرگونه حمله احتمالی اسرائیل به ایران، نیازمند توافق با آمریکاست. علاوه بر این، وضعیت شکننده آتش‌بس در غزه و لبنان نیز بر زمان و چگونگی این حملات تاثیرگذار خواهد بود.
تحلیلگران اسرائیلی معتقدند حمله به برنامه هسته‌ای ایران باید همزمان چندین هدف را در بر بگیرد. این حمله باید تاسیسات زیرزمینی را نیز شامل شود و چنان گسترده باشد که امکان بازسازی سریع را از ایران سلب کند.
یعقوب عمیدرور، که در دوره نخست‌وزیری نتانیاهو مشاور امنیت ملی اسرائیل بود، می‌گوید بهترین راه‌حل، دستیابی به توافقی جدید است که ایران را به توقف کامل برنامه هسته‌ای‌اش متعهد کند.
عمیدرور تاکید کرد: “اگر رسیدن به چنین توافقی ممکن نباشد، اسرائیل چاره‌ای جز اقدام علیه برنامه هسته‌ای ایران نخواهد داشت.”
خاورمیانه در هجده ماه گذشته با بحران‌های متعددی روبرو بوده است. جنگ در غزه و لبنان، پایان حکومت پنجاه ساله خاندان اسد در سوریه و درگیری‌های مستقیم ایران و اسرائیل، منطقه را به شدت بی‌ثبات کرده است. با وجود تلاش‌های بایدن برای مهار تنش‌ها، درگیری میان ایران و آمریکا عمیق‌تر شده است.
پس از یک سال تلاش بی‌نتیجه، سرانجام میانجی‌گری ترامپ در ماه ژانویه به برقراری آتش‌بس در غزه انجامید. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین در تلاش است تا روابط میان عربستان و اسرائیل را عادی کند.
اظهارات جنجالی ترامپ در هفته گذشته درباره تصمیم آمریکا برای در دست گرفتن کنترل غزه، بازسازی و تخلیه فلسطینی‌ها از این منطقه، با واکنش شدید محافل سیاسی در خاورمیانه و غرب مواجه شد.
