سرویس خبری ایران من: تنش‌های میان ایالات متحده و ایران در خصوص برنامه هسته‌ای این کشور وارد مرحله جدیدی شده است. با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، مذاکرات هسته‌ای با ایران بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. این مذاکرات در شرایطی پیش می‌رود که اختلافات داخلی در دولت ترامپ و همچنین مواضع متفاوت ایران و متحدانش، روند دستیابی به توافق را پیچیده کرده است.
نشست اضطراری و استراتژی آمریکا در قبال ایران
جلسه اضطراری ترامپ درباره مذاکرات هسته‌ای ایران با حضور مقامات ارشد امنیتی برگزار شد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، صبح روز سه‌شنبه نشستی سطح بالا را در اتاق وضعیت کاخ سفید درباره مذاکرات جاری توافق هسته‌ای با ایران برگزار کرد. این خبر را دو منبع مطلع با آگاهی مستقیم از جلسه به پایگاه خبری آکسیوس اعلام کرده‌اند.
به گفته این منابع، هدف اصلی از برگزاری این جلسه، بررسی موضع ایالات متحده برای دور بعدی مذاکرات هسته‌ای با ایران بود که قرار است روز شنبه برگزار شود. در این نشست، تمامی مقامات ارشد امنیت ملی و سیاست خارجی دولت ترامپ حضور داشتند.
نقش میانجی‌گری عمان و دیپلماسی منطقه‌ای
پیش از آغاز این جلسه، ترامپ با سلطان عمان، هیثم بن طارق، تماس تلفنی برقرار کرد. در این تماس درباره نقش میانجی‌گرانه عمان در مذاکرات میان آمریکا و ایران گفت‌وگو شد. طبق گزارش خبرگزاری رسمی عمان، «دو رهبر درباره راهکارهای تقویت روند مذاکرات به‌منظور دستیابی به نتایج مطلوب بحث کردند.» کارولین لویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید نیز اعلام کرد که ترامپ در این گفت‌وگو «بر ضرورت پایان‌یافتن برنامه هسته‌ای ایران از طریق مذاکرات تأکید کرده است.»
معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس، وزیر امور خارجه مارکو روبیو، وزیر دفاع پیت هگست، مشاور امنیت ملی کاخ سفید مایک والتز، فرستاده ویژه ترامپ در امور ایران استیو ویتکوف، رئیس سازمان سیا جان رتکلیف و دیگر مقامات ارشد، در جلسه روز سه‌شنبه در اتاق وضعیت حضور داشتند.
اختلافات داخلی در دولت ترامپ و سیگنال‌های متناقض
این جلسه در حالی برگزار شد که درون دولت ترامپ بحث‌ها و اختلاف‌نظرهای شدیدی درباره مسیر آینده مذاکرات در جریان است؛ به‌ویژه درباره اینکه آمریکا تا چه میزان باید حاضر به مصالحه باشد. جی‌دی ونس و استیو ویتکوف به مؤثر بودن دیپلماسی باور دارند و بر این عقیده‌اند که برای رسیدن به توافق باید آمریکا آمادگی پذیرش برخی مصالحه‌ها را داشته باشد. اما در مقابل، مقامات دیگری مانند روبیو و والتز نگاه بسیار تردیدآمیزی به مذاکرات دارند و خواستار اتخاذ موضعی سخت‌گیرانه‌تر و حداکثری هستند.
خود رئیس‌جمهور ترامپ نیز سیگنال‌هایی ضد و نقیض ارسال کرده است. از یک‌سو اعلام کرده که خواستار رسیدن به توافقی دیپلماتیک است و باور دارد بحران هسته‌ای ایران از راه مذاکره قابل حل است. اما از سوی دیگر، بارها ایران را تهدید به اقدام نظامی کرده است.
سخنگوی کاخ سفید از ارائه جزئیات درباره جلسه خودداری کرد، اما لویت در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: «کارزار فشار حداکثری علیه ایران همچنان ادامه دارد، اما رئیس‌جمهور به‌روشنی بیان کرده است که خواهان گفت‌وگو و مذاکره با ایران است. البته او هم‌زمان تأکید دارد که ایران نباید به هیچ‌وجه به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.»
تحولات اخیر و مواضع طرفین در آستانه دور دوم مذاکرات
روز دوشنبه، ترامپ در دفتر بیضی به خبرنگاران گفت ایران باید در مذاکرات هسته‌ای سرعت عمل بیشتری داشته باشد و هشدار داد که ممکن است طرف ایرانی تنها در حال وقت‌کشی باشد. او مجدداً ایران را تهدید کرد و گفت: «اگر مجبور شویم کاری بسیار سخت انجام دهیم، قطعاً انجام خواهیم داد.»
استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ترامپ، دوشنبه‌شب در مصاحبه با شان هنیتی در شبکه فاکس نیوز گفت که دور اول مذاکرات با ایران که روز شنبه در عمان برگزار شد، مثبت بوده است. او در این مصاحبه توضیح داد که موضع آمریکا این است که ایران باید غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۲۰ درصد و همچنین سطح نزدیک به تسلیحاتی ۶۰ درصد را متوقف کند. در عین حال، ویتکوف احتمال ادامه غنی‌سازی تا سطح ۳.۶۷ درصد—که برای مقاصد انرژی غیرنظامی لازم است—را رد نکرد.
او افزود که هرگونه توافق هسته‌ای باید سطح غنی‌سازی ایران را مشخص کرده و تأیید کند که ایران مجاز به ساخت موشک‌های بالستیک یا سامانه‌هایی که قادر به حمل یا فعال‌سازی سلاح هسته‌ای هستند، نخواهد بود.
اظهارات ویتکوف با موضع مشاور امنیت ملی کاخ سفید، مایک والتز، تفاوت دارد؛ والتز پیش‌تر خواستار برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران شده بود. همچنین این اظهارات با گفته‌های اخیر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، که هفته گذشته در دیدار با ترامپ بر لزوم حذف کامل برنامه هسته‌ای ایران تأکید کرده بود، مغایر است. نتانیاهو در آن دیدار، مدل لیبی در سال ۲۰۰۳ را به‌عنوان الگو پیشنهاد داده بود.
با این حال، ویتکوف صبح سه‌شنبه در حساب خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «هر توافق نهایی باید چارچوبی برای صلح، ثبات و رفاه در خاورمیانه ترسیم کند؛ به این معنا که ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحات هسته‌ای خود را متوقف و حذف کند.»
از سوی دیگر، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، روز سه‌شنبه در دیداری با مقامات ارشد دولت در تهران، دور نخست مذاکرات با آمریکا را «رضایت‌بخش» توصیف کرد. او با بیان اینکه نه خیلی خوش‌بین است و نه بدبین، گفت: «نسبت به طرف مقابل بسیار بدگمانیم اما به توانایی‌های خودمان اطمینان داریم.»
بر اساس برنامه اولیه، قرار بود دور بعدی مذاکرات روز شنبه در رم برگزار شود. این موضوع توسط ایالات متحده، ایران و دولت ایتالیا تأیید شده بود و ویزا برای هیئت ایرانی نیز صادر شده بود.
اما شامگاه دوشنبه، وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که مکان مذاکرات به مسقط بازگردانده شده است. مقامات آمریکایی هنوز این تغییر را تأیید نکرده‌اند.
به گفته منابع مطلع، یکی از دلایل این جابه‌جایی، برنامه سفر جی‌دی ونس به رم در همان روز بوده است و کاخ سفید خواسته از تداخل یا پیام‌های ناخواسته رسانه‌ای جلوگیری کند.
