در شرایط حساس کنونی خاورمیانه و تنشهای فزاینده میان ایران و اسرائیل، تحلیل دقیق شرایط و راهکارهای دیپلماتیک اهمیت ویژهای یافته است. در این گفتگو، مهران براتی، کارشناس روابط بینالملل، به بررسی ابعاد مختلف بحران و راههای برونرفت از آن میپردازد.
نگاه راهبردی به جنگ غزه و پیامدهای آن
از همان آغاز درگیریهای اسرائیل در غزه و حوالی لبنان، این نبرد را رویارویی مستقیم با جمهوری اسلامی ایران ارزیابی کردم. در این برهه، قصد ورود به جزئیات عمق استراتژیک را ندارم، اما باید گفت چنانچه آتشبسی در شرایط کنونی محقق شود، به معنای جلوگیری از گسترش دامنه جنگ به مرزهای ایران خواهد بود. با این حال، در حال حاضر نمایندهای از سوی ایران برای مذاکرات آتشبس مشاهده نمیشود.
چالشهای آتشبس و موازنه قدرت
در مباحث نظامی، آتشبس همواره دو طرف دارد؛ یکی در موضع برتر و دیگری در موضع ضعیفتر. در شرایط فعلی، اسرائیل موضع برتر را در اختیار دارد و طبیعتاً میخواهد بداند در ازای پذیرش آتشبس چه امتیازاتی دریافت خواهد کرد.
تحولات اخیر در سوریه و تغییر رویکرد این کشور در قبال حزبالله و لبنان میتواند بخشی از مذاکرات آتشبس تلقی شود. در چنین شرایط حساسی که احتمال حمله اسرائیل به خاک ایران وجود دارد، سفر آقای عراقچی به بحرین و دیگر کشورها کافی به نظر نمیرسد.
ضرورت دیپلماسی فعال و تحولات منطقهای
ضرورت دارد مذاکرهکنندگان ارشد ایران، با پشتوانه شورای عالی امنیت ملی، وارد گفتگوهای مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا و اسرائیل شوند. برگزاری رزمایش مشترک با عربستان سعودی گرهگشا نخواهد بود، چرا که ریاض سیاستی دوگانه را در پیش گرفته است.
مسئله آتشبس فراتر از غزه و لبنان است. دستیابی به تفاهم با ایران میتواند روند برقراری آتشبس در این مناطق را تسهیل کند. این مهم نیازمند حضور دیپلماتهای کارکشتهتری است.
تغییر مواضع اخیر بشار اسد را نمیتوان عدول از تعهدات استراتژیک او دانست؛ بلکه این تحولات بخشی از فرآیند مذاکرات آتشبس محسوب میشود که به تدریج در حال اجراست.
تحولات منطقه نشان میدهد که نیاز مبرم به دیپلماسی فعال و حضور مذاکرهکنندگان کارآزموده وجود دارد. حل بحران کنونی مستلزم رویکردی جامع و در نظر گرفتن منافع تمامی طرفهای درگیر است.
